Οικογενειακά μυστικά

Της ΠΑΡΗΣ ΣΠΙΝΟΥ, ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 7 - 12/10/2008

Ο Κάρλος Φουέντες μπορεί να ματαίωσε το ταξίδι του στην Αθήνα και την προγραμματισμένη διάλεξή του στο Μέγαρο Μουσικής, ωστόσο μας αποζημιώνει, κατά κάποιον τρόπο, με το νέο του βιβλίο, που από αύριο θα βρίσκεται στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Πρόκειται για το σπονδυλωτό μυθιστόρημα «Ολες οι ευτυχισμένες οικογένειες», που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις «Καστανιώτη» σε μετάφραση από τα ισπανικά της Μαργαρίτας Μπονάτσου.

Το μυθιστόρημα αντικατοπτρίζει τις ελπίδες, τις ψευδαισθήσεις και τις προδοσίες της οικογενειακής ζωής στο σύγχρονο Μεξικό με όλες τις αντιφατικές πλευρές του: Ενας πλούσιος καθολικός ραντσέρης θέλει οι τέσσερις γιοι του να γίνουν ιερείς, ενώ οι ίδιοι έχουν άλλα σχέδια. Τέσσερις κόρες μαζεύονται γύρω από τον νεκρό πατέρα τους πρώτη φορά έπειτα από δέκα χρόνια. Δύο ηλικιωμένοι συναντιούνται τυχαία στο εξωτερικό και αναπολούν τον χαμένο έρωτα της νιότης τους. Μια όμορφη γυναίκα βλέπει να της κλέβει τον άντρα της η άσχημη, μαυροντυμένη ξαδέλφη της. Η περιχαρακωμένη αρμονία ενός ομοφυλόφιλου ζευγαριού μπαίνει σε πειρασμό από την άφιξη ενός νεαρού...

Ολες οι ιστορίες συνοδεύονται πάντα από έναν «χορό», ανάλογο με αυτόν του αρχαίου ελληνικού δράματος, κάποτε σαρκαστικό, κυρίως όμως τραγικό, που δίνει φωνή σε όσους δεν έχουν: σε παιδιά ζητιάνους, σε ορφανά, σε αντίζηλους, σε λαθρέμπορους, σε συμμορίες δολοφόνων που κατεβαίνουν από τους δρόμους του Λος Αντζελες ή ανεβαίνουν από τις ζούγκλες της Κεντρικής Αμερικής, σε μεσήλικες δον Ζουάν, σε ιερείς που κρύβουν μυστικά.

«Ετσι συμβαίνει και στην ελληνική αρχαία τραγωδία», έχει πει ο Κάρλος Φουέντες σε συνέντευξη που έδωσε στον Ανταίο Χρυσοστομίδη και στη Μικέλα Χαρτουλάρη για την πολύ ενδιαφέρουσα πολιτιστική εκπομπή «Οι κεραίες της εποχής μας», που προβάλλει η ΕΤ1. «Αυτές οι άλλες φωνές ξεσπούν με βρόμικη γλώσσα, με βιαιότητα, λέγοντας όσα δεν έχουν ειπωθεί στην ίδια ιστορία».

Αναμφίβολα, ο τίτλος του βιβλίου κρύβει ειρωνεία. Προέρχεται από την «Αννα Καρένινα» του Τολστόι: «Ολες οι ευτυχισμένες οικογένεις μοιάζουν μεταξύ τους αλλά κάθε δυστυχισμένη οικογένεια είναι δυστυχισμένη με τον δικό της τρόπο». Γιατί κανείς δεν ξέρει τι κρύβεται πίσω από την καλογυαλισμένη επιφάνεια της βιτρίνας.

Ο διάσημος μεξικανός συγγραφέας βάζει στο μικροσκόπιο «Μια συνηθισμένη οικογένεια», όπως είναι ο τίτλος της πρώτης από τις σπονδυλωτές του ιστορίες. Ο πατέρας, ο Παστόρ Παγάν, είναι επαγγελματίας στο κλείσιμο του ματιού. Συνταξιούχος πλέον, πέρασε τη ζωή του σε μια μεγάλη εταιρεία, πηγαίνοντας επιταγές από το λογιστήριο στην τράπεζα, ξεπλένοντας μαύρο χρήμα. Το σύνθημα; Να κλείνει το μάτι στον ταμία.

Ο γιος Αμπέλ, που πιστεύει ότι είναι πιο έξυπνος κι από τους καθηγητές του, προσπαθεί απεγνωσμένα να ξεφύγει από τη μοίρα του πατέρα του, αρνείται «το κλείσιμο του ματιού ενός ρουφιάνου». Κι όμως ζει με την οικογένειά του παρ' ότι είναι στην ηλικία που σταυρώθηκε ο Ιησούς.

Η κόρη η Αλμα, ένα πολύ ελκυστικό κορίτσι, αφού περνάει από διάφορους εργοδότες οι οποίοι την κοιτάζουν ξελιγωμένοι στο ντεκολτέ ή της τσιμπούν τους γλουτούς, καταλήγει να βλέπει με σαδιστική ευχαρίστηση ριάλιτι σόου στην τηλεόραση.

Και η μητέρα Ελβίρα Μοράλες, που τραγουδούσε μπολέρο σε ένα κέντρο της κακιάς ώρας, όταν νιώθει παγιδευμένη από την καθημερινότητα καταφεύγει μαζί με τον άντρα της στα παλιά μπαρ.

Εκεί έχουν την ψευδαίσθηση του πρώτου έρωτά τους, καθώς λικνίζονται αργά και μελαγχολικά στα μπολέρο. «Γιατί να είναι η ζωή μια συναισθηματική μπαλάντα για νανούρισμα, ένα μυστικό ειδύλλιο, μια γλάστρα που ξεραίνεται αν δεν την ποτίσουμε;» γράφει ο Φουέντες.

Γιος διπλωμάτη, ο Κάρλος Φουέντες γεννήθηκε στο Μεξικό και μεγάλωσε στις ΗΠΑ και την Ελβετία έχοντας την αμερικανική οπτική από τη μία της εποχής του Ρούζβελτ και του Νιου Ντιλ και από την άλλη την μεξικανική οπτική της εποχής της επανάστασης. Ποτέ δεν αρνήθηκε ότι είναι ένας πολιτικοποιημένος αριστερός λογοτέχνης.

«Σκοπός του συγγραφέα είναι να δώσει απόλυτη συνάφεια σε μια νέα κοινωνία χρησιμοποιώντας τη φαντασία και τη γλώσσα», τονίζει.

Κοσμοπολίτης, δεν παύει με τα βιβλία του να αναφέρεται στην ιστορία και τη σύγχρονη πραγματικότητα της πατρίδας του: από τον «Γερο -γκρίνγκο», που μεταφέρθηκε με επιτυχία στον κινηματογράφο, και τον «Θάνατο του Αρτέμιου Κρουζ» μέχρι τα «Χρόνια με τη Λάουρα Ντίαζ». «Το γράψιμο προέρχεται από τα όνειρά μας, τις εμπειρίες, τη μνήμη μας. Από αυτά που κουβαλάμε μέσα μας», λέει. «Δεν με ενδιαφέρει η αλήθεια, αλλά κάτι άλλο. Το σημείο που συναντιέται το κοινωνικό γεγονός και το ατομικό γεγονός. Εκεί που το άτομο συναντάει την κοινωνία, άρα την ιστορία».