Στην παγίδα του νόμου τα παλαιά βιβλία

Συλλέκτες και βιβλιόφιλοι ετοιμάζουν αγωγές για την ποινικοποίηση της συλλογής συγγραμμάτων

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΔΑΦΕΡΜΟΥ, ΤΟ ΒΗΜΑ, Τρίτη, 14 Οκτωβρίου 2008

Παλαιά βιβλία στα ράφια (αριστερά) και στη... Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής (επάνω). Η κατοχή τους έχει επιφέρει συλλήψεις προσφάτως, γεγονός στο οποίο αντιδρούν βιβλιοσυλλέκτες και βιβλιόφιλοι. ΕURΟΚΙΝΙSSΙ/ΓΑΔΑ- ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ

Κορυφαία ονόματα από τον χώρο των γραμμάτων, της επιστήμης και της πολιτικής, βιβλιοσυλλέκτες και βιβλιόφιλοι, έχουν σχηματίσει ισχυρό λόμπι το οποίο θα αντιμετωπίσει πλέον δικαστικά τις, όπως τις χαρακτηρίζουν, «αντιεπιστημονικές και αστυνομικές επιδρομές κατάσχεσης παλαιών βιβλίων, συλλήψεων παλαιοπωλών και διώξεων που αποτελούν προσβολή της προσωπικότητας και συγχρόνως αντιπνευματική και καταχρηστική στάση της πολιτείας απέναντι στη βιβλιοφιλία και στις πνευματικές ελευθερίες». Πρόκειται για βιβλία προ του 1830, φιλοσοφικού, θεολογικού περιεχομένου, που περιήλθαν στην ιδιοκτησία πολιτών από κληρονομιές ή δημοπρασίες.

Όχι, δεν συνελήφθησαν ποτέ για κατοχή παλαιών βιβλίων ο πρόεδρος του Ελληνικού και Ιστορικού Αρχείου κ. Μάνος Χαριτάτος και ο πρόεδρος του Σωματείου Παλαιοπωλών και Εμπόρων Έργων Τέχνης κ. Πέτρος Βέργος, όπως γράφτηκε. Όμως, μετά τη συνέντευξη Τύπου που οργάνωσαν για σήμερα, το επόμενο βήμα θα είναι να προχωρήσουν σε μηνύσεις κατά προσώπων που υποκίνησαν διαδικασίες ποινικοποίησης της συλλογής παλαιών βιβλίων. Δικηγόροι τους είναι ο κ. Νίκος Α. Κωνσταντόπουλος και η κυρία Ζωή Ν. Κωνσταντοπούλου. Η υπόθεση θα φτάσει ως την Ευρωπαϊκή Ένωση εφόσον θα γίνει αγωγή κατά της πολιτείας στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια.

Τον περασμένο Μάιο, 65 προσωπικότητες, μεταξύ των οποίων ο καθηγητής της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Νίκος Αλιβιζάτος, η πρόεδρος του Μουσείου Μπενάκη κυρία Αιμιλία Γερουλάνου, η βουλευτής κυρία Μιλένα Αποστολάκη, οι ποιητές κκ. Νάνος Βαλαωρίτης και Τίτος Πατρίκιος, είχαν υπογράψει διαμαρτυρία για τη «διαφαινόμενη πρόθεση της ελληνικής πολιτείας να υπαγάγει παλαιά βιβλία στις προστατευτικές διατάξεις του αρχαιολογικού νόμου».

Συγκεκριμένα, εξέφρασαν απορία σχετικά με το «ποιοι παράγοντες του υπουργείου Πολιτισμού καθοδηγούν τέτοιες ενέργειες, τη στιγμή μάλιστα που αυτές δεν στηρίζονται στο ισχύον νομικό πλαίσιο: η αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Πολιτισμού (Εφορεία Αρχαιοπωλείων και Ιδιωτικών Αρχαιολογικών Συλλογών) επανειλημμένα έχει διαβεβαιώσει τους ενδιαφερόμενους ότι τα παλαιά βιβλία δεν εμπίπτουν στις διατάξεις του νόμου για την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς (Ν.3028/2002)». Η κίνηση αυτή δεν ήταν αρκετή.

Οι συλλήψεις (ανθρώπων που είναι γνωστοί στην κλειστή κοινωνία των συλλεκτών παλαιών βιβλίων) ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 2007 και στηρίζονται στον Ν. 3028/2002 για την προστασία των Αρχαιοτήτων και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, συγκεκριμένα στο άρθρο 20, παράγραφο 1Β, σύμφωνα με το οποίο από το 1453 ως το 1830 τα κινητά μνημεία που υπάγονται στις αρχαιότητες είναι οι εικόνες και τα λειτουργικά αντικείμενα. Με αυτή τη βάση, έχουν πραγματοποιηθεί αλλεπάλληλες κατασχέσεις βιβλίων τα οποία χρονολογούνται από την προ του 1830 περίοδο και έχουν συλληφθεί οι κάτοχοί τους, οι οποίοι παραπέμφθηκαν στη Δικαιοσύνη με βαρύτατες κατηγορίες. Το περιεχόμενο των κατασχόμενων βιβλίων είναι κυρίως θρησκευτικό- θεολογικό, αλλά και ιστορικό-φιλοσοφικό. Χαρακτηριστικά παραδείγματα: ένα αγγλικό θεολογικό σύγγραμμα, μια Βίβλος του Ερρίκου Στεφάνου, η «Λογική» του Ευγενίου Βουλγάρεως (που κατεσχέθη επειδή ο Βούλγαρης υπέγραφε ως Ιερεύς), η Εκκλησιαστική Ιστορία του Μελετίου... Σύμφωνα με εκτίμηση του υπουργείου Πολιτισμού, η ισχύουσα αρχαιολογική νομοθεσία προστατεύει τα παλαιά βιβλία που χρονολογούνται ως και το 1453. Ωστόσο, ανακύπτει σημαντικό πρόβλημα καθ΄ όσον το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε ήταν η περίφημη Βίβλος του Γουτεμβέργιου, το 1455. Επιπλέον, όπως υποστηρίζει ο κ. Βέργος, που ηγείται της «εκστρατείας» μαζί με τον κ. Χαριτάτο, «θα ήταν παραλογισμός να υποθέσουμε, σύμφωνα με τη λογική του υπουργείου Πολιτισμού, ότι όλα τα θρησκευτικά βιβλία είναι... λειτουργικά αντικείμενα! Ο νομοθέτης εννοεί τα αντικείμενα θρησκευτικής τέχνης, κυρίως ασημοχοϊκά, που χρησιμοποιήθηκαν στις ιερές ακολουθίες της Εκκλησίας. Σε αυτά, κατ΄ εξαίρεση, θα μπορούσαν να περιληφθούν τα ευαγγέλια μεγάλων διαστάσεων με αργυροχοϊκή επένδυση και διακόσμηση με παραστάσεις των Ευαγγελιστών, της Αναστάσεως, με ένθετες πέτρες κτλ. Το βιβλίο είναι εκ της φύσης του πολλαπλό, ειδικά τα λειτουργικά ή εν γένει τα θρησκευτικά βιβλία, έβγαιναν σε μεγάλο τιράζ και βρίσκονταν σε όλα τα σπίτια της βαθιά θρησκευόμενης Ελλάδας. Επιπλέον, δεν υπήρχε τυπογραφία στην Ελλάδα μέχρι το 1830 (εκτός από τα επαναστατικά). Τα βιβλία για τα οποία γίνονται οι συλλήψεις είχαν εκδοθεί στη Βενετία, στη Μόσχα, στην Κωνσταντινούπολη. Δηλαδή, ήταν εισαγόμενα».