Αλλο καλό βιβλίο, άλλο καλή TV

Tης Mαριαννας Tζιαντζη, Η Καθημερινή, Σάββατο, 25 Oκτωβρίου 2008

Το λογοτεχνικό βιβλίο δεν έχει ανάγκη τα σίριαλ για να καταξιωθεί και να αγαπηθεί. Αλλοι παράγοντες (οικονομικοί, εκπαιδευτικοί, ευρύτεροι πολιτισμικοί) παίζουν πολύ πιο καθοριστικό ρόλο στη διάδοσή του. Ωστόσο, η τηλεόραση έχει ανάγκη τη λογοτεχνία, όχι για να επιμορφώσει και να εξευγενίσει τους τηλεθεατές, αλλά γιατί το βιβλίο μπορεί να σταθεί η αφορμή για να γραφτούν καλά σενάρια, για να παραχθεί καλή τηλεόραση, όπως συνέβη πέρυσι με το «10» και ελπίζουμε ότι θα επαναληφθεί φέτος με τα «Ματωμένα χώματα».

Αν συγκεντρώναμε και παρακολουθούσαμε όλες τις ελληνικές σειρές, από τον «Χριστό ξανασταυρώνεται» του 1975 μέχρι σήμερα, που έχουν στηριχτεί σε κάποιο μυθιστόρημα, δεν θα μαθαίναμε πολλά για την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας, αλλά θα σχηματίζαμε μια αρκετά διαφωτιστική εικόνα για την πορεία της ελληνικής τηλεόρασης, για την τεχνολογική της εξέλιξη στους τομείς της σκηνοθεσίας, της ερμηνείας, της φωτογραφίας, των κοστουμιών και των σκηνικών, της μουσικής, της ίδιας της μυθοπλασίας.

Ας μην περιμένουμε από τα σίριαλ να είναι «πιστά» στο πρωτότυπο. Ο σκηνοθέτης και ο σεναριογράφος μπορούν να αλλάζουν τον τόπο και τον χρόνο, να καταργούν χαρακτήρες του βιβλίου και να εισάγουν άλλους, να συμπυκνώνουν χρονικές περιόδους, να αξιοποιούν το μοντάζ, την αργή κίνηση, το close-up, τη διαιρεμένη οθόνη (split screen) για να δημιουργήσουν ένταση, να προκαλέσουν συγκίνηση και να περιγράψουν σχέσεις και καταστάσεις με διαφορετικούς αλλά όχι λιγότερο εύγλωττους τρόπους από ό, τι ο πεζός λόγος. Κάθε μεταφορά ενός λογοτεχνικού βιβλίου για καλό; Οχι, αφού πολλές τέτοιες απόπειρες απέτυχαν όχι γιατί «πρόδωσαν» το βιβλίο, αλλά γιατί δεν συμμορφώθηκαν με τους κανόνες της τηλεοπτικής αφήγησης ή δεν είχαν τη δύναμη να ορίσουν νέους ή γιατί το ίδιο το βιβλίο δεν μπορούσε να «μεταφραστεί» στη γλώσσα των εικόνων. Ομως, το πεδίο παραμένει ανοιχτό. Η «Λυγερή» και η «Τρισεύγενη» ζουν ανάμεσά μας και θα μπορούσαν να αποκτήσουν σύγχρονη τηλεοπτική λαλιά αρκεί κανείς να έχει μάτια να τις δει και δύναμη να τις αλλάξει κρατώντας την ουσία τους και όχι την παλιά μορφή τους.