Γράφει η Σοφία Νικολαΐδου, ΤΑ ΝΕΑ, Σάββατο, 25 Οκτωβρίου 2008
Σ΄ ΑΥΤΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ, Η ΔΕΣΠΟΙΝΙΣ ΑΜΕΛΙΑ ΕΡΩΤΕΥΕΤΑΙ ΕΝΑΝ ΚΑΜΠΟΥΡΗ ΝΑΝΟ, ΠΟΥ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΙ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΣΕ ΠΟΛΥΒΟΥΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ. ΟΤΑΝ ΟΜΩΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ Ο ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΑ ΟΜΟΡΦΟΣ ΣΥΖΥΓΟΣ ΤΗΣ ΑΜΕΛΙΑΣ, ΟΛΑ ΑΛΛΑΖΟΥΝ. ΜΙΑ ΕΞΩΦΡΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΣΠΑΡΑΚΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΟ ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΥ ΝΟΤΟΥ
Ο συγγραφέας διαβάζει ιδιοτελώς. Κλέβει αφηγηματικά κόλπα, φθονεί συγγραφικά επιτεύγματα, ξεπατικώνει ιδέες. Ο συγγραφέας μεταφράζει ακόμα πιο ιδιοτελώς. Διαλέγει τα κείμενα που μεταφράζει με γλωσσική ιδιοτέλεια, μελετά τη συγγραφική μηχανή. Μαθητεύει πλάι στον αλλόγλωσσο μάστορα.
Η μετάφραση του βιβλίου της ΜακΚάλερς από τον Μένη Κουμανταρέα δημοσιεύτηκε στη διάρκεια της δικτατορίας. Ξαναδημοσιεύεται τώρα με ελάχιστες αλλαγές. Το λογοτεχνικό ύφος του μεταφρασμένου κειμένου είναι έκτυπο και η γλώσσα του προσεκτικά λιμαρισμένη. Είναι φανερό: συγγραφέας μεταφράζει συγγραφέα.
Η ΜακΚάλερς (1917-1967) ανήκει στην καλή παράδοση της αμερικανικής λογοτεχνίας του Νότου. Έχει τιμηθεί με το βραβείο της Αμερικανικής Εταιρείας Τεχνών και Γραμμάτων, της οποίας χρημάτισε και μέλος, καθώς και με το βραβείο Κριτικών της Νέας Υόρκης.
Η μπαλάντα του λυπημένου καφενείου κυκλοφόρησε το 1951 και αργότερα διασκευάστηκε για το θέατρο από τον Έντουαρντ Άλμπι. Η υπόθεση έχει ως εξής: η Δεσποινίς Αμέλια είναι μια δικομανής νεαρή κυρία του αμερικανικού Νότου. Ορφανή και πλούσια, μεγαλοκόκαλη και άτσαλη, χωρίς γυναικεία χάρη και κοκεταρία. Χρυσοχέρα, παράγει αλκοόλ με υψηλά γράδα. Εμπειρική γιατρός που ανακουφίζει αμισθί τον πόνο των άλλων. Η Δεσποινίς Αμέλια παντρεύτηκε άπαξ έναν άντρα εγκληματικά όμορφο και ψυχικά χαλασμένο, τον Μάρβιν Μέισι. Ο γάμος τους κράτησε δέκα ανθρωποφαγικές μέρες.
Ο ερωτευμένος Μάρβιν κουρελιάστηκε από την έλλειψη τρυφερότητας που έδειξε η Αμέλια και εγκατέλειψε την πόλη. Λήστεψε τρία βενζινάδικα και κατέληξε στη φυλακή της Ατλάντα. Έκτοτε η Αμέλια ζούσε με αποφασισμένη μοναχικότητα και εργαζόταν στο εμπορικό της κατάστημα.
Αίφνης εμφανίζεται από το πουθενά ένας καμπούρης νάνος. Δηλώνει πως είναι ο εξάδελφος Λάιμον, μακρινός ξάδελφος της Αμέλιας. Προς έκπληξη όλων, η Αμέλια όχι μόνο τον φιλοξενεί, αλλά τελικά τον σπιτώνει. Για χάρη του μετατρέπει το εμπορικό της κατάστημα σε πολύβουο καφενείο. Η περιοχή βοά πως το αταίριαστο ζεύγος ζει μέσα στην αμαρτία. Ο νάνος γίνεται το επίκεντρο κεφάτων βραδινών στο νεοσύστατο καφενείο.
Όμως η καλή χαρά δεν κρατά πολύ. Μετά από έξι χρόνια συμβίωσης, η καθημερινότητα του παράδοξου ζεύγους δυναμιτίζεται. Ο Μάρβιν Μέισι αποφυλακίζεται και επιστρέφει στην πόλη, για να εκδικηθεί την Αμέλια, όπως της είχε υποσχεθεί. Ο καμπούρης νάνος φαίνεται να έλκεται από την επιδεικτική ωραιότητα και το φυσικό θράσος του Μέισι. Φέρεται στην Αμέλια με εγωισμό και αχαριστία. Αποκορύφωμα: Αμέλια και Μέισι καταλήγουν σε αγώνα πυγμαχίας.
Το βιβλίο της ΜακΚάλερς είναι μια σπουδή πάνω στα αταίριαστα ζευγάρια. Στην παράδοξη έλξη που μας ενώνει με τον άλλον άνθρωπο. «Και πρώτα απ΄ όλα η αγάπη είναι μια κοινή εμπειρία ανάμεσα σε δύο πρόσωπα- όμως το γεγονός πως είναι κοινή δεν σημαίνει πως είναι και για τους δύο μια όμοια εμπειρία. Υπάρχει ο εραστής και ο αγαπημένος, αλλά οι δύο αυτοί μοιάζουν να ΄ρχονται από διαφορετικούς πλανήτες», σημειώνει η ΜακΚάλερς. Και παρακάτω, μιλώντας για τον εραστή, παρατηρεί «δημιουργεί έναν κόσμο από την αρχή- έναν κόσμο εντατικό, παράξενο κι αυτάρκη». Η συγγραφέας προσεγγίζει τον έρωτα ιδεαλιστικά. Αποφεύγει να ονομάσει αισθήσεις και αισθήματα, σχεδόν παραγκωνίζει τη σωματική επαφή των ηρώων. Όμως οι σεισμικές εκρήξεις των συναισθημάτων τους αποτυπώνονται σε βλέμματα και κινήσεις, σε μικρές παραγνωρισμένες λεπτομέρειες, σε συμπεριφορές.
Ο συγγραφέας διαβάζει ιδιοτελώς. Κλέβει αφηγηματικά κόλπα, φθονεί συγγραφικά επιτεύγματα, ξεπατικώνει ιδέες. Ο συγγραφέας μεταφράζει ακόμα πιο ιδιοτελώς. Διαλέγει τα κείμενα που μεταφράζει με γλωσσική ιδιοτέλεια, μελετά τη συγγραφική μηχανή. Μαθητεύει πλάι στον αλλόγλωσσο μάστορα.
Η μετάφραση του βιβλίου της ΜακΚάλερς από τον Μένη Κουμανταρέα δημοσιεύτηκε στη διάρκεια της δικτατορίας. Ξαναδημοσιεύεται τώρα με ελάχιστες αλλαγές. Το λογοτεχνικό ύφος του μεταφρασμένου κειμένου είναι έκτυπο και η γλώσσα του προσεκτικά λιμαρισμένη. Είναι φανερό: συγγραφέας μεταφράζει συγγραφέα.
Η ΜακΚάλερς (1917-1967) ανήκει στην καλή παράδοση της αμερικανικής λογοτεχνίας του Νότου. Έχει τιμηθεί με το βραβείο της Αμερικανικής Εταιρείας Τεχνών και Γραμμάτων, της οποίας χρημάτισε και μέλος, καθώς και με το βραβείο Κριτικών της Νέας Υόρκης.
Η μπαλάντα του λυπημένου καφενείου κυκλοφόρησε το 1951 και αργότερα διασκευάστηκε για το θέατρο από τον Έντουαρντ Άλμπι. Η υπόθεση έχει ως εξής: η Δεσποινίς Αμέλια είναι μια δικομανής νεαρή κυρία του αμερικανικού Νότου. Ορφανή και πλούσια, μεγαλοκόκαλη και άτσαλη, χωρίς γυναικεία χάρη και κοκεταρία. Χρυσοχέρα, παράγει αλκοόλ με υψηλά γράδα. Εμπειρική γιατρός που ανακουφίζει αμισθί τον πόνο των άλλων. Η Δεσποινίς Αμέλια παντρεύτηκε άπαξ έναν άντρα εγκληματικά όμορφο και ψυχικά χαλασμένο, τον Μάρβιν Μέισι. Ο γάμος τους κράτησε δέκα ανθρωποφαγικές μέρες.
Ο ερωτευμένος Μάρβιν κουρελιάστηκε από την έλλειψη τρυφερότητας που έδειξε η Αμέλια και εγκατέλειψε την πόλη. Λήστεψε τρία βενζινάδικα και κατέληξε στη φυλακή της Ατλάντα. Έκτοτε η Αμέλια ζούσε με αποφασισμένη μοναχικότητα και εργαζόταν στο εμπορικό της κατάστημα.
Αίφνης εμφανίζεται από το πουθενά ένας καμπούρης νάνος. Δηλώνει πως είναι ο εξάδελφος Λάιμον, μακρινός ξάδελφος της Αμέλιας. Προς έκπληξη όλων, η Αμέλια όχι μόνο τον φιλοξενεί, αλλά τελικά τον σπιτώνει. Για χάρη του μετατρέπει το εμπορικό της κατάστημα σε πολύβουο καφενείο. Η περιοχή βοά πως το αταίριαστο ζεύγος ζει μέσα στην αμαρτία. Ο νάνος γίνεται το επίκεντρο κεφάτων βραδινών στο νεοσύστατο καφενείο.
Όμως η καλή χαρά δεν κρατά πολύ. Μετά από έξι χρόνια συμβίωσης, η καθημερινότητα του παράδοξου ζεύγους δυναμιτίζεται. Ο Μάρβιν Μέισι αποφυλακίζεται και επιστρέφει στην πόλη, για να εκδικηθεί την Αμέλια, όπως της είχε υποσχεθεί. Ο καμπούρης νάνος φαίνεται να έλκεται από την επιδεικτική ωραιότητα και το φυσικό θράσος του Μέισι. Φέρεται στην Αμέλια με εγωισμό και αχαριστία. Αποκορύφωμα: Αμέλια και Μέισι καταλήγουν σε αγώνα πυγμαχίας.
Το βιβλίο της ΜακΚάλερς είναι μια σπουδή πάνω στα αταίριαστα ζευγάρια. Στην παράδοξη έλξη που μας ενώνει με τον άλλον άνθρωπο. «Και πρώτα απ΄ όλα η αγάπη είναι μια κοινή εμπειρία ανάμεσα σε δύο πρόσωπα- όμως το γεγονός πως είναι κοινή δεν σημαίνει πως είναι και για τους δύο μια όμοια εμπειρία. Υπάρχει ο εραστής και ο αγαπημένος, αλλά οι δύο αυτοί μοιάζουν να ΄ρχονται από διαφορετικούς πλανήτες», σημειώνει η ΜακΚάλερς. Και παρακάτω, μιλώντας για τον εραστή, παρατηρεί «δημιουργεί έναν κόσμο από την αρχή- έναν κόσμο εντατικό, παράξενο κι αυτάρκη». Η συγγραφέας προσεγγίζει τον έρωτα ιδεαλιστικά. Αποφεύγει να ονομάσει αισθήσεις και αισθήματα, σχεδόν παραγκωνίζει τη σωματική επαφή των ηρώων. Όμως οι σεισμικές εκρήξεις των συναισθημάτων τους αποτυπώνονται σε βλέμματα και κινήσεις, σε μικρές παραγνωρισμένες λεπτομέρειες, σε συμπεριφορές.
Carson ΜcCullers
Η ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΛΥΠΗΜΕΝΟΥ ΚΑΦΕΝΕΙΟΥ
ΜΤΦ. ΜΕΝΗΣ ΚΟΥΜΑΝΤΑΡΕΑΣ, ΕΚΔ. ΚΕΔΡΟΣ, 2008, ΣΕΛ.Το αφήγημα κλείνει παράδοξα με τον τρυφερά μελαγχολικό χορό των δώδεκα ισοβιτών, που τραγουδούν αλυσοδεμένοι, με τις ασπρόμαυρες ριγωτές στολές της φυλακής. Μια εκτροπή στην αφήγηση, η οποία μένει εκκρεμής, παρά ταύτα ατμοσφαιρική με την υποβλητική εικονοποιία.
157, ΤΙΜΗ: 12 ΕΥΡΩ
No comments:
Post a Comment