Ένα μυθιστόρημα 670 σελίδων από τη μακρινή Κίνα, που βρίσκεται στη λίστα των ευπώλητων βιβλίων στη χώρα μας από το καλοκαίρι. Περίπου είκοσι εκατομμύρια αντίτυπα έχει πουλήσει διεθνώς από το 2004 που πρωτοκυκλοφόρησε (πέρυσι του δόθηκε το βραβείο «Man Asian Literary Prize»).
 «Είμαι άθεος και πιστεύω στο νόμο της Φύσης. Οι άνθρωποι θα τιμωρηθούν αναπόφευκτα αν πάνε κόντρα σε φύση» τονίζει ο συγγραφέας του «Τοτέμ του λύκου» |
Πρόκειται για το βιβλίο «Το τοτέμ του λύκου» του Ζιανγκ Ρονγκ, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ψυχογιός» σε μετάφραση Χρύσας Μπανιά. Μυθιστόρημα επικής πνοής, έντονα αυτοβιογραφικό, γραμμένο με απλότητα, λιτότητα κι έξοχη αφηγηματική δύναμη, που εκτυλίσσεται στις στέπες της εσωτερικής Μογγολίας τα ζοφερά χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης, επί Μάο Τσε Τουνγκ.
Ενας νεαρός φοιτητής θα βρεθεί εκτοπισμένος για έντεκα χρόνια με τους Μογγόλους νομάδες γνωρίζοντας τη ζωή, τα ήθη και τα έθιμά τους. Θα βιώσει μια πρωτόγνωρη ελευθερία, θα νιώσει θαυμασμό και σεβασμό γι' αυτούς τους σκληροτράχηλους ανθρώπους, για τη φύση με τους πανίσχυρους νόμους της και κυρίως για τους λύκους. Τους λύκους με την αστείρευτη ευφυΐα, το ομαδικό πνεύμα, το βαθύ αίσθημα αλληλεγγύης κι ανεξαρτησίας. Θα προσπαθήσει μάλιστα επίπονα και... ουτοπικά να μελετήσει και να εκπαιδεύσει ένα κλεμμένο νεογέννητο λυκάκι. Μια ιστορία για το νομαδικό τρόπο ζωής των Μογγόλων, που θα σβήσει με την «εισβολή» των Κινέζων αγροτών και την καταπάτηση του χώρου τους.
Το βιβλίο -γράφει στον ελληνικό πρόλογο ο
Αναστάσης Βιστωνίτης- είναι «ένα πρώτης τάξεως μυθιστόρημα για την απληστία, την ύβρη του ανθρώπου εναντίον της φύσης και το δράμα ενός πολιτισμού που βρίσκεται μετέωρος ανάμεσα στον σύγχρονο κόσμο και στις αλλοιωμένες παραδόσεις του».
Η τύχη το έφερε και ο γράφων βρέθηκε πρόσφατα στο Πεκίνο. Εκεί έψαξε και βρήκε τον 62χρονο συγγραφέα του «Τοτέμ του λύκου». Η συνάντησή μας έγινε στην καφετέρια του ξενοδοχείου «Σανγκριλά». Μας πρόσφερε τσάι, πριν αρχίσει η κουβέντα μας με τη μεταφραστική βοήθεια της Γουάνγκ Γιντσόνγκ. Ψηλός, με μεγάλα γυαλιά, ευγενικός, στωικός, γαλήνιος, ουμανιστής με οικολογικές ευαισθησίες. Διαισθάνεσαι ότι έχει περάσει έντονες ταλαιπωρίες στη ζωή του, αλλά διακριτικά τις αφήνει στην άκρη. Εκείνο που τον νοιάζει είναι «η Κίνα να εξελιχθεί σε μια ελεύθερη, δημοκρατική, ειρηνική χώρα, που θα σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα».
- Το μυθιστόρημά σας αποτίει φόρο τιμής σ' έναν κόσμο που μάλλον έχει εκλείψει: στους νομάδες βοσκούς της εσωτερικής Μογγολίας, στα έθιμά τους και στην ανυπότακτη και μαχητική ράτσα των λύκων. «Ποτέ δεν θα ξεχάσω το βοσκότοπο» λέει στο τέλος ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου. Η μνήμη πόσο σημαντική είναι σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο;
«Πιστεύω πως τόσο οι προσωπικές όσο και οι συλλογικές μνήμες είναι σημαντικές, ιδιαίτερα η συλλογική μνήμη όταν έχει σχέση με την εθνικότητα. Για παράδειγμα, αν οι Κινέζοι νομάδες διατηρούσαν ζωντανές τις μνήμες τους από τα όμορφα και εύφορα βοσκοτόπια τους, θα έδιναν μεγαλύτερη προσοχή στην οικολογική συντήρησή τους, μια και η οικολογική ευαισθητοποίηση αποτελεί μια από τις πιο ουσιώδεις κοινωνικές αξίες και στην παλαιότερη και στη σύγχρονη ζωή».
- Το βιβλίο σας είναι στηριγμένο σε βιώματά σας όταν νεαρός βρεθήκατε σ' αυτή την περιοχή, τα χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης. Η αλήθεια και η φαντασία σε τι βαθμό συνυπάρχουν σ' αυτό;
«Τα περισσότερα μέρη της ιστορίας είναι αυτοβιογραφικά. Το κομμάτι με το λυκόπουλο, που καταλαμβάνει το μισό μυθιστόρημα, είναι εντελώς προσωπική εμπειρία. Επίσης και οι λεπτομέρειες δεν είναι αμιγώς φανταστικές· τις έχω βιώσει προσωπικά, τις έχω δει με τα μάτια μου ή τις έχω ακούσει από γέρους νομάδες και ντόπιους. Επιπλέον, και οι λεπτομέρειες που αφορούν την καθημερινή ζωή στη στέπα είναι πραγματικές. Σχεδόν το 80% της ιστορίας είναι πραγματικό».
- Από τη μια οι παραδόσεις, οι τελετουργίες, οι δοξασίες, οι δύσκολες συνθήκες ζωής των σκληροτράχηλων νομάδων Μογγόλων που σέβονται τη φύση, το περιβάλλον. Από την άλλη οι αγρότες Κινέζοι που τους εκτοπίζουν, φέρνοντας τα ήθη της μεγαλούπολης, τη μαζική ανάπτυξη, τον «πολιτισμό». Για σας τι σημαίνει πολιτισμός; Μπορεί το καινούργιο να συνυπάρξει με το παλιό ή το πρώτο αναπόφευκτα καταστρέφει το δεύτερο;
«Κάποια στοιχεία του αρχαίου πολιτισμού, κυρίως όσον αφορά την παράδοση των νομάδων, θα έπρεπε να διατηρηθούν. Σε αυτά περιλαμβάνεται το οικολογικό ενδιαφέρον για την προστασία των βοσκοτόπων, η αρμονική σχέση τού ανθρώπου με τη φύση, η φιλοσοφία ότι "το Ταό ακολουθεί τη φύση" κ.λπ. Η Μητέρα Γη κατοικείται από το ανθρώπινο είδος, αλλά η δύναμη των ανθρώπων δεν θα έπρεπε να υπερισχύει και να κακοποιεί τη Μητέρα Φύση. Αλλιώς, ο σύγχρονος πολιτισμός θα υποστεί πρόωρη κατάρρευση λόγω των οικολογικών καταστροφών».
- Η απομάκρυνση από τη φύση -που βλέπουμε στον υποδουλωμένο από την τεχνολογία, τον καταναλωτισμό και το κυνήγι του χρήματος σύγχρονο κόσμο- σημαίνει ταυτόχρονα και το θάνατο του θεού; Οπως συμβαίνει με τον Τένγκερ, τον ουράνιο θεό των νομάδων στην εσωτερική Μογγολία, ο οποίος «σβήνει» μαζί τους; Εσείς πιστεύετε σε κάποια ανώτερη δύναμη;
«Είμαι άθεος και πιστεύω στον νόμο της Φύσης. Οι άνθρωποι θα τιμωρηθούν αναπόφευκτα αν πάνε κόντρα στη φύση. Είμαι βέβαιος πως πολλοί άνθρωποι γνωρίζουν και ακολουθούν αυτόν τον θεμελιώδη νόμο. Το μέλλον τού κόσμου βρίσκεται στα χέρια των ανθρώπων τής εξουσίας, είτε αυτοί σέβονται τον νόμο της φύσης είτε όχι. Φυσικά, και οι απλοί άνθρωποι παίζουν σημαντικό ρόλο ως προς αυτό. Εντούτοις, η παρούσα κατάσταση καταδεικνύει ότι οι περισσότερες χώρες δεν σέβονται τον νόμο της Φύσης. Ο κόσμος κινδυνεύει και η ανθρώπινη επιβίωση απειλείται από σωρεία προβλημάτων: υπερπληθυσμός, βιομηχανικά απόβλητα, μόλυνση νερού, αποψίλωση δασών, υψηλές εκπομπές διοξειδίου τού άνθρακα κ.ά.»
- Δίνετε ιδιαίτερη έμφαση στη μαχητικότητα των λύκων. Στη στρατηγική και την τακτική των επιθέσεών τους, στο συλλογικό πνεύμα τους, στην εξυπνάδα, την υπομονή και την πειθαρχία τους, αναφέροντας ότι ο Τζένγκις Χαν και οι στρατιώτες του την τακτική των λύκων ακολούθησαν και κατέκτησαν τον κόσμο. Τι συμβολίζουν τελικά για σας οι λύκοι;
«Για μένα, ο λύκος συμβολίζει την ελευθερία, την ανεξαρτησία, την άμιλλα, το κουράγιο και το ομαδικό πνεύμα. Παράλληλα, ο λύκος είναι ο προστάτης της φύσης και του περιβάλλοντος. Αυτές οι αξίες πρέπει να τιμούνται και να διατηρούνται στον σημερινό κόσμο, ιδίως στην Κίνα».
- Υπάρχουν σήμερα λαϊκοί άνθρωποι, όπως είναι στο βιβλίο σας ο αμόρφωτος αλλά τόσο σοφός γερο-Μπίλτζι που με σύνεση, υπομονή, εφευρετικότητα, λέει στους άλλους απλές και ξάστερες αλήθειες; Τους ακούει κανείς;
«Μετά την έκδοση του "Τοτέμ του λύκου", ο χαρακτήρας τού Μπίλτζι έχει εκτιμηθεί και αγαπηθεί από πολλούς αναγνώστες. Το ότι ένας καθημερινός νομάδας γίνεται ευρέως αποδεκτός στον καιρό μας δείχνει ότι η ουσία της παράδοσης και της κουλτούρας μας προσελκύει όλο και περισσότερους. Αλλά τα αρχέτυπα των χαρακτήρων μου, όπως οι γέροι της στέπας, ζουν στην αφάνεια. Και προς μεγάλη μου λύπη, πολλοί από αυτούς έχουν πεθάνει».
- Νιώθετε λιγάκι σαν... μοναχικός λύκος στη χώρα σας, η οποία τρέχει σε τρελούς ρυθμούς εκβιομηχάνισης, ενώ η ύπαιθρος εγκαταλείπεται συνεχώς;
«Για πολλά χρόνια ζούσα σαν μοναχικός λύκος μέσα στην ερημιά της πόλης. Μετά όμως την έκδοση του βιβλίου, τα σημειώματα των αναγνωστών στο Ιντερνετ με έκαναν να νιώσω πως δεν είμαι μόνος. Εμαθα πως υπάρχουν πάρα πολλοί "μοναχικοί λύκοι", με ραγισμένη καρδιά και απροστάτευτοι από την ανηλεή βιομηχανοποίηση, όπως ακριβώς και οι απροστάτευτοι λύκοι από τον αφανισμό στα αρχέγονα βοσκοτόπια. Εν τούτοις, όταν οι μοναχικοί λύκοι μαζεύονται σε αγέλη, αποτελούν μια αξιοσημείωτη δύναμη. Κατ' επέκταση, αν ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι ενδιαφέρονται για την προστασία του περιβάλλοντος, η βιομηχανοποίηση είναι πιθανό να δημιουργήσει μια "πράσινη" οικονομία».
«Συνταξιοδοτήθηκα το 2006. Νοσταλγώ όμως εκείνες τις ημέρες που ως πανεπιστημιακός καθηγητής έδινα διαλέξεις για το πνεύμα της ελευθερίας, της ανεξαρτησίας και της ευγενούς άμιλλας».
- Η μεγάλη επιτυχία του βιβλίου διεθνώς έλυσε το πρόβλημα διαβίωσής σας;
«Πράγματι μου απέδωσε κάποια οικονομικά οφέλη. Δεν είμαι οπαδός όμως της πολυτελούς ζωής, γι' αυτό και συνεχίζω να ζω όπως ζούσα. Μένω στο ίδιο διαμέρισμα, έχω το ίδιο αυτοκίνητο και ακολουθώ τον ίδιο τρόπο ζωής. Μου αρέσει να ασχολούμαι με την έρευνα και το γράψιμο -να μένω μακριά από τα μανιασμένα πλήθη. Ετσι υπήρξε πάντα η ζωή μου».
- Τι ονειρεύεστε κι ελπίζετε για σας και για τη χώρα σας;
«Οσον αφορά τον εαυτό μου, το σώμα μου φθείρεται, αναπόφευκτα, από τον χρόνο. Τώρα η μοναδική μου ελπίδα είναι να είμαστε η οικογένειά μου κι εγώ υγιείς και να συνεισφέρουμε όσο περισσότερο μπορούμε στην κοινωνία. Οσο για την πατρίδα μου, ευελπιστώ η Κίνα να εξελιχθεί σε μια ελεύθερη, ανεξάρτητη, ευημερούσα, ειρηνική και με πολιτική σταθερότητα χώρα, και κυρίως να γίνει μια δημοκρατική χώρα που θα σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Αποχαιρετώντας τον, θα του ζητήσουμε μια αφιέρωση στο βιβλίο του. Παραφράζοντας τη γνωστή εγγλέζικη ρήση «Ο Θεός ας σώζει τη βασίλισσα» θα μας γράψει: «Ο Θεός ας σώζει την ελευθερία». *
Οι νέοι αναζητούν ίσως έναν... Ρομπέν των Δασών
Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου από το 1983 έως το 1989, ο Ζιανγκ Ρονγκ παύθηκε μετά τα αιματηρά γεγονότα στην πλατεία Τιεν Αν Μεν διότι είχε πάρει το μέρος των φοιτητών. Φυλακίστηκε μάλιστα για 18 μήνες. Εργάστηκε στη συνέχεια στη βιβλιοθήκη του πανεπιστήμιου και κατά διαστήματα συμμετείχε σε συνεδριάσεις για την εκπαιδευτική έρευνα. Εδώ και δυο χρόνια έχει συνταξιοδοτηθεί.
 «Πολλά χρόνια ζούσα σαν μοναχικός λύκος στην ερημιά της πόλης» λέει ο Ζιανγκ Ρονγκ στον συντάκτη της «Ε» Γιώργο Βιδάλη στη συνάντησή τους στο Πεκίνο |
- Ποιους συγγραφείς θαυμάζετε, Κινέζους και ξένους;
«Τον Γκάο Χσεκίν από τους παλαιότερους και τον Λου Χσουν, γενάρχη της νεότερης κινέζικης λογοτεχνίας. Από τη Γαλλία τον Σταντάλ, τον Ουγκό, τον Ρομέν Ρολάν. Από την Αγγλία τον Ντίκενς και την Μπροντέ. Από τη Ρωσία τον Πούσκιν και τον Τολστόι. Από τις Ηνωμένες Πολιτείες τον Ερνεστ Χεμινγουέι και τον Τζακ Λόντον».
- Από την Ελλάδα, τι κρατάτε;
«Έχω διαβάσει αρχαία ελληνική ιστορία (ιδιαίτερα τον Πελοποννησιακό Πόλεμο του Θουκυδίδη). Μου αρέσει η μυθολογία της. Θαυμάζω τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Είναι φυσικό να έχω επηρεαστεί, αφού έννοιες όπως δημοκρατία, πολιτισμός, τέχνη έχουν τη ρίζα τους στην Ελλάδα».
- Η γραφή σας έχει απλότητα και επικό χρώμα.
«Πάντα μ' άρεσε η απλή και περιεκτική γραφή. Οι επικοί συγγραφείς με συγκινούσαν πάντα. Συνήθως αρχίζουν με μια αυτοκρατορία που είναι στο μεγαλείο της που οδηγείται στη συνέχεια στην παρακμή, στο τραγικό τέλος. Με γοήτευαν οι ιστορίες που άρχιζαν από το ζενίθ και κατέληγαν στο ναδίρ».
- Τη νεότερη γενιά των Κινέζων πώς τη βλέπετε;
«Κυκλοφορεί σαν ανέκδοτο στο Ιντερνέτ: Από το '70 και μετά οι νέοι ήταν εργασιομανείς. Από το '80 φοβούνταν τις υπερωρίες. Από το '90 φοβούνται γενικά την εργασία. Η καινούργια γενιά έχει το συναίσθημα του αυτοπροσδιορισμού κι έχει βεβαίως επηρεαστεί από τον δυτικό τρόπο ζωής».
- Υπάρχουν κάποιες αξίες που πιστεύουν σήμερα οι συμπατριώτες σας ή έχουν χαθεί;
«Το εθνικό συναίσθημα έχει δυναμώσει. Από την άλλη, ο ατομικισμός έχει διογκωθεί. Οι νέοι ζητούν να υπάρχει ισοτιμία. Το χρήμα να μοιράζεται δίκαια σ' όλους, να υπάρχει οικονομική ισορροπία. Αναζητούν ίσως έναν... Ρομπέν των Δασών να τους βοηθήσει».
- Το «Τοτέμ του λύκου» γράφτηκε ότι θα γυριστεί ταινία.
«Τα δικαιώματα του βιβλίου έχει μια κινέζικη εταιρεία έως το 2009. Δυο αμερικάνικες εταιρείες του Χόλιγουντ ενδιαφέρονται να γίνει ταινία. Περιμένουν να λήξει το συμβόλαιό μου, για να πάρουν εξ ολοκλήρου τα δικαιώματα αυτές».
- Η καθημερινότητά σας στο Πεκίνο;
«Ζω με τη γυναίκα μου. Ο γιος μου βρίσκεται στη Σανγκάη. Διαβάζω βιβλία, εφημερίδες. Εχω αρχίσει να κρατάω σημειώσεις για το καινούργιο βιβλίο μου. Περπατάω δυο ώρες κάθε μέρα».
No comments:
Post a Comment