Τι θέλει να πει ο ποιητής;

• Στις 21 Μαρτίου η διεθνής κοινότητα αποτίει φόρο τιμής στους ποιητές. Εκείνους τους καλλιτέχνες που υφαίνουν τις λέξεις σε ποιήματα και μας θυμίζουν τι σημαίνει να είσαι ελεύθερος άνθρωπος. Στα σχολεία, ωστόσο, η ερμηνεία των ποιητικών κειμένων ακολουθεί μια λογική που περιορίζει το πνεύμα.

• Την εαρινή ισημερία, την ημέρα που και επίσημα ο χειμώνας παραδίδει τα σκήπτρα του στην Άνοιξη, τιμάται η Ποίηση. Μόλις το 1999 καθιερώθηκε από την ΟΥΝΕΣΚΟ ο διεθνής εορτασμός της ποιητικής δημιουργίας. Από τα χρόνια του Ομήρου μέχρι τις μέρες μας, όπου στην «ευαίσθητη» αυτή τέχνη αντανακλάται η κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα, ένα ερώτημα παραμένει ακόμα αναπάντητο. Αλήθεια, μπορεί κανείς και μέσα σε ποιες λέξεις να οριοθετήσει την ακριβή σημασία της ποίησης; Η ποίηση σαν ένα αίνιγμα, μοιάζει με ένα στιγμιότυπο της ελεύθερης κίνησης των νερών του κόσμου. Ασταμάτητη, μαρτυρά μια σκηνή οικεία, επαναλαμβανόμενη αλλά και τόσο μοναδική που άθελά της περνά στην αθανασία. Το μεγάλο της επίτευγμα είναι ότι καταφέρνει να «αγγίζει» ανθρώπους που έζησαν σε διαφορετικούς αιώνες και σε διαφορετικά γεωγραφικά πλάτη.

• Η φετινή γιορτή είναι αφιερωμένη στον εμπνευστή της «Σονάτας του Σεληνόφωτος». Στον μεγάλο μας ποιητή Γιάννη Ρίτσο, που γεννήθηκε πριν από ακριβώς 100 χρόνια. Τις προηγούμενες χρονιές, τα βιαστικά μάτια των περαστικών διάβαζαν πολύτιμους στίχους στις στάσεις των λεωφορείων και στο Μετρό. Φέτος, μεταξύ άλλων εκδηλώσεων, θα κυκλοφορήσει το πρώτο τεύχος του ποιητικού περιοδικού Poetix.

• Ακόμα, blogger μαθητές από το 6ο Λύκειο Καλλιθέας και το 10ο Λύκειο Πειραιά θα παρουσιάσουν το Σάββατο 21 Μαρτίου στο Μουσείο Μπενάκη την παράσταση «Να είσαι ήλιος, να χαρίζεις φως». Ο άξονας της παράστασης θα είναι η ποίηση του Ρίτσου και οι «ανταύγειες» που αφήνει στο έργο του ο χαρακτήρας και τα βιώματά του. Πινελιές ανθρωπιάς, αγωνιστικότητας, εξορίας μέσα από ένα οπτικοακουστικό υλικό με ποιήματα, φωτογραφίες, βίντεο, τραγούδια, συνεντεύξεις.

• Ο 17χρονος μαθητής Βασίλης Μυλωνάς, που συμμετέχει στο μουσικό κομμάτι της παράστασης «Να είσαι ήλιος, να χαρίζεις φως», μας εξήγησε γιατί επέλεξε να συμμετάσχει στο αφιέρωμα για τον Ρίτσο: «Αφενός μας παρότρυναν και μας βοήθησαν οι καθηγητές μας, αφετέρου με συγκίνησε η αισιόδοξη στάση του ποιητή απέναντι στη ζωή παρά τα δύσκολα χρόνια που πέρασε». Σαν ένας τραγικός ήρωας βιώνει τον πρόωρο θάνατο του αδερφού του και της αγαπημένης του μητέρας, τη φυματίωση, την ψυχική ασθένεια της αδερφής του, την εξορία. Αγαπημένος στίχος των παιδιών του 6ου Λυκείου Καλλιθέας: «Εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε αδελφέ μου από τον κόσμο, εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο»...

«Μας αρέσει περισσότερο η ποίηση παρά τα πεζά κείμενα. Τα ποιήματα έχουν συναίσθημα. Απεικονίζουν τις καταστάσεις που ζούμε εμείς σε αυτήν την ηλικία», μας εξηγεί ο 17χρονος Βασίλης. «Ελευθερία», είναι η απάντηση που δίνει φιλόλογος του 6ου Λυκείου Καλλιθέας στην ερώτηση του kathimerini.gr «Τι συνεπαίρνει τον έφηβο αναγνώστη στον κόσμο της ποίησης;».

• Η ελευθερία της έκφρασης αλλά και της ερμηνείας είναι χαρακτηριστικό που ταιριάζει στο προφίλ των νέων ανθρώπων. «Δυστυχώς, στο σχολείο το μάθημα των Νεοελληνικών κειμένων γίνεται με την τήρηση ενός αυστηρού πλαισίου, η ερμηνεία των ποιημάτων - αν και μιλάμε για Τέχνη - δίνεται με συγκεκριμένες σημειώσεις, ακόμα κι αν οι καθηγητές δεν θέλουν να περιορίζουν τη σκέψη μας», περιγράφει ο μαθητής.

• Η ερμηνεία των ποιητικών έργων εγείρει έναν ακόμα προβληματισμό. Υπάρχει μία μόνο ερμηνεία ή πολλές, ακόμα και αντιφατικές μεταξύ τους; Η αστερόσκονη των στίχων ενδέχεται να σε ξυπνήσει σε διαφορετικό όνειρο από αυτό που αρχικά εμπνεύστηκε ο δημιουργός. Κι όπως αναφέρει ο Αργεντινός συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες: «Όταν διαβάζουμε ένα ποίημα φανταζόμαστε πως κι εμείς θα μπορούσαμε να το έχουμε γράψει, πως το ποίημα προϋπήρχε μέσα μας». Από τα ομηρικά έπη, τις Μούσες και τους αρχαίους τραγωδούς, στην εκκλησιαστική ποίηση με την Κασσιανή και τον Ρωμανό τον Μελωδό, μέχρι τους ρομαντικούς ποιητές, τους συμβολιστές και υπερρεαλιστές, η ποίηση μεταμορφώνεται πλάι στον άνθρωπο. Άραγε πώς θα ήταν ο κόσμος μας αν δεν υπήρχε η ποίηση; Χωρίς την ποίηση, ποτέ δεν θα καταλαβαίναμε «οι Ιθάκες τι σημαίνουν», οι σκέψεις θα έμεναν «ανάπηρες» και τα ρόδα θα τα αποκαλούσαμε απλά τριαντάφυλλα.

Της Μαρίας Γαλίτση, www.kathimerini.gr