Ενας τολμηρός της κομμουνιστικής Αριστεράς

• Ενας από τους πιο αγαπημένους του κοινού, κι ας ήταν δύσκολος συγγραφέας, ο Πορτογάλος νομπελίστας του 1998 Ζοζέ Σαραμάγκου πέθανε χθες σε ηλικία 87 ετών στο ισπανικό νησί Λανθαρότε, όπου ζούσε τα τελευταία χρόνια με την Ισπανίδα σύζυγό του. Ακάματος μέχρι το τέλος, τον Νοέμβριο του 2009 έβγαλε το μυθιστορήμα «Κάιν», που έμελλε να είναι και το τελευταίο του.

 

Ζοζέ Σαραμάγκου: μέλος του Κ.Κ. Πορτογαλίας ώς το τέλος της ζωής του, άθεος και αντιευρωπαϊστής 

Παιδί φτωχής οικογένειας ακτημόνων αγροτών, δεν πήρε κανονική, πλήρη εκπαίδευση και έκανε πολλές και διάφορες δουλειές (μηχανικός αυτοκινήτων, μεταφραστής και δημοσιογράφος) πριν αποκτήσει διεθνή αναγνώριση στα μέσα της έκτης δεκαετίας της ζωής του. Τα μυθιστορήματά του, όλα με αλληγορικές διαστάσεις και ανατρεπτικές απόψεις πάνω στην Ιστορία, την ανθρωπότητα και την πολιτική, μεταφράστηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ ένα τουλάχιστον, το «Περί τυφλότητας», γυρίστηκε ταινία το 2008 από τον Φερνάντο Μεϊρέγες με τους Τζούλιαν Μουρ και Μαρκ Ραφαλο. 

Ο Σαραμάγκου ήταν ένας τολμηρός, αντισυμβατικός άνθρωπος. Εμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, πιστεύοντας σε «έναν καινούργιο κομμουνισμό, αποκαθαρμένο από τα εγκλήματα και τις βιαιότητες του παρελθόντος». Επαιρνε μέρος σε πολιτικές καμπάνιες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ζήτησε δημόσια από τον Ομπάμα να κλείσει το Γκουαντάναμο και το 2006, μαζί με τον Χάρολντ Πίντερ, τον Νόαμ Τσόμσκι και άλλους, είχε καταδικάσει την επέμβαση του Ισραήλ στον Λίβανο. Δεν δίσταζε να τα βάζει, ως γνήσιος άθεος, με την παντοδύναμη στην πατρίδα του Καθολική Εκκλησία. Στο μυθιστόρημά του «Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον» ο Χριστός ήταν ένας αδύναμος, επιρρεπής σε σφάλματα θνητός. Ηταν επίσης αντιευρωπαϊστής. Μ' αυτά και μ' αυτά, ο πάπας της λογοτεχνικής κριτικής Χάρολντ Μπλουμ, παρ' όλο που τον θεωρούσε δεύτερο σημαντικότερο εν ζωή συγγραφέα, μετά τον Φίλιπ Ροθ, τον αποκαλούσε «Πορτογάλο σταλινικό». 

Στην Ελλάδα είχε έρθει το 2006, στις εκδηλώσεις «Πάτρα, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης». Από τις εκδόσεις «Καστανιώτη» κυκλοφορούν πάνω από 15 σημαντικά έργα του («Περί τυφλότητας», «Ιστορία της πολιορκίας της Λισαβόνας», «Η χρονιά που πέθανε ο Ρικάρντο Ρέις» κ.ά.). [Β.ΓΕΩΡΓ., Ελευθεροτυπία, Σάββατο 19 Ιουνίου 2010]

Η σορός του Ζοζέ Σαραμάγκου ταξιδεύει για την Πορτογαλία

• Στη γενέτειρά του μεταφέρεται σήμερα η σορός του βραβευμένου με Νομπέλ Πορτογάλου λογοτέχνη, Ζοζέ Σαραμάγκου. Πέθανε την Παρασκευή στη νήσο Λανθαρότε της Ισπανίας.

Τη σορό του συγγραφέα συνοδεύουν η υπουργός Πολιτισμού της Πορτογαλίας, Γκαμπριέλα Καναβίλας και η χήρα του συγγραφέα, Πιλάρ ντελ Ρίο. Τελευταίο αντίο στο Σαραμάγκου είπαν χιλιάδες κάτοικοι του Λανθαρότε, στο οποίο πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Συλλυπητήρια για την απώλεια έστειλαν μεταξύ άλλων ο Ισπανός πρωθυπουργός, Χοσέ Λουίς Ροντρίγκες Θαπατέρο, η πρόεδρος της Αργεντινής, Κριστίνα Φερνάντες Κίρχνερ, και ο πορτογάλος πρόεδρος, Ανιμπαλ Καβάκο Σίλβα. Η σορός του θα αποτεφρωθεί στη Λισαβόνα. Μέρος από την τέφρα θα σκορπιστεί στην γενέτειρά του, το χωριό Αζινιάγκα της Πορτογαλίας, ενώ η υπόλοιπη θα ταφεί κάτω από μια ελιά στον κήπο του σπιτιού του.