Παντελής Καλιότσος: «Ο Ελληνας, για να ανέβει ένα βουνό, ψάχνει να βρει κατηφόρα»

EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη

Της Αννας Γριμανη, Η Καθημερινή / "K"

• Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;

Είναι συνείδηση όταν η έννοια «πατρίδα» -η Ελλάδα εν προκειμένω- αφορά πλήθος ανθρώπων με κοινό σκοπό, κοινή γλώσσα κ.λπ. Για τον Ελληνα είναι αίσθημα όταν η έννοια «πατρίδα» περιορίζεται σε χωριό, σπίτι, οικογένεια και μέχρι τον εαυτό του, που είναι η πιο κοντινή και γνωστή του πατρίδα. Μ' αυτά συγκινείται, με αποτέλεσμα να αφυπνίζεται η ελληνικότητά του και να τα υπερασπίζεται. Στην πρώτη περίπτωση γνωρίζει πως είναι Ελληνας. Στη δεύτερη το νιώθει.

• Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.

Την ερώτηση δεν την καταλαβαίνω ακριβώς, γιατί δεν ξέρω τι πάει να πει «μικρό» και τι «μεγάλο». Στην Ελλάδα έχουμε πολλά μικρά και πολλά μεγάλα. Αγάπησα τη θάλασσα για παράδειγμα, αλλά αυτό δεν είναι μικρό, αντίθετα είναι το πιο μεγάλο. Αγαπώ τα παιχνίδια, από το μπιλιάρδο και το σκάκι ώς το κρυφτούλι και τη μακριά γαϊδούρα.

• Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα

Το είπα με λίγα λόγια στη «Δεκεμβριανή νύχτα» (εκδόσεις Πατάκη). «Ο Ελληνας, για να ανέβει ένα βουνό, ψάχνει να βρει κατήφορο». Για να μετατρέψει όμως έναν ανήφορο σε κατήφορο, χρειάζεται πολλή δουλειά - κυρίως μέσα στο μυαλό του. Πρώτα απ' όλα, για να πιστέψει ότι μπορεί, πρέπει να αγνοήσει την ανθρώπινη αδυναμία του και να παρακάμψει την τρέλα του. Την ώρα που ψάχνει τον κατήφορο, βασίζεται σε αυταπάτες και όνειρα και όχι μόνο στην ευαγγελική ρήση «η πίστη μετακινεί βουνά» και τα ρέστα. Ο Ελληνας, όμως, διαθέτει εκ γενετής και τα υπόλοιπα που του χρειάζονται για να βρει τον κατήφορο: εφευρετικότητα, νοημοσύνη, ρηχό λογισμό, ανυπομονησία αλλά και υπομονή, φιγούρα και λούφα, εγωισμό και ταπεινοσύνη, υστεροβουλία και αυθορμητισμό, όλα μαζί… και πάει λέγοντας. Οποιο δίχτυ και να ρίξεις, δεν θα τον πιάσεις. Εχω να πω πολλά για τον Ελληνα, αλλά… μου τέλειωσε το χαρτί.

• Αυτό που με «χαλάει».

Αυτό που με «χαλάει» στους περισσότερους Ελληνες είναι η αμεριμνησία τους, οι κομπίνες τους, οι πονηριές, τα ψέματά τους. Το να μη μεριμνούν για το αύριο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αδιαφορεί για το περιβάλλον και για τη φύση, που είναι το κατεξοχήν «αύριο».

• Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;

Είμαι Ελληνας και πιστεύω πως είναι προτέρημα.

• Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της εποχής μας ή μένει προσκολλημένος σε μια ρητορικότητα;

Πολιτισμό παράγει ο απλός λαός.

• Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο κόσμο;

Καθώς ο Ελληνας είναι πολίτης του κόσμου, έχει παγκόσμια ταυτότητα. Οταν για κάποιο λόγο τον αμφισβητήσουν, τότε θα δείξει και τη δική του, που την έχει κοντά στην καρδιά του.

• Ο Ελληνας ποιητής μου.

Είμαι πεζογράφος και γι' αυτό προτιμώ τον Καβάφη.

• Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.

«Πιστεύω μονάχα σ' αυτό που μου 'λεγε ο πατριός μου, ο μαστρο-Χρήστος: Οποιος χάνει το ΕΤΣΙ κερδίζει το ΑΛΛΙΩΣ. Σε λίγο θα μάθεις ποιο απ' τα δύο θεωρείται χασούρα και ποιο κέρδος…» (σ.σ.: απόσπασμα από το πρόσφατο μυθιστόρημά του).

• Η «Οδός των Ελλήνων» στον παγκόσμιο χάρτη - ορίστε την.

Η «Οδός των Ελλήνων» είναι η υποχρέωση που έχουν οι Ελληνες να διατηρήσουν την εθνική τους ταυτότητα και ιδιαιτερότητα και να την υπενθυμίζουν στους Ευρωπαίους, που συχνά ξεχνούν τι σημαίνει Ελλάδα.

*Ο Παντελής Καλιότσος είναι συγγραφέας. Το βιβλίο του «Ποιους θα δαγκώσω άμα ΛΥΣΣΑΞΩ - Η αυτοβιογραφία μου σαν μυθιστόρημα» κυκλοφόρησε μόλις από τις εκδόσεις Καστανιώτη.