Η Κική Δημουλά στη σειρά Ποίηση - Γκαλλιμαρ, 2010

Φέτος, ενώ το όνομα της Ελλάδος έχει πληγεί θανάσιμα στην ευρωπαϊκή επικαιρότητα, και ο γραικός, εκτός από τους παλαιούς αντίλαλους του κλέφτη και του κατεργάρη, κοντεύει να πάρει την απόχρωση του ανεπαρκούς και ανίκανου, η ποιήτρια Κική Δημουλά εισήλθε στην αξιοζήλευτη σειρά ποιήσεως του γαλλικού οίκου Γκαλλιμάρ, πλάι στον Καβάφη, τον Σεφέρη, τον Ρίτσο και τον Ελύτη κι ανάμεσα στις σπουδαίες ποιήτριες κάθε εποχής.

Άλλοτε, το γεγονός θα γέμιζε υπερηφάνεια τον Έλληνα του εξωτερικού. Θα ήταν αυθεντικό τεκμήριο νεοελληνικής παιδείας. Έτσι ένιωθαν οι παλαιότερες γενιές, όχι απλώς γιατί ακουγόταν η χώρα τους, αλλά γιατί, με τα πνευματικά της έργα, συμμετείχε αυτοδικαίως στην αναρώτηση πάνω στο νόημα του ανθρώπου. Θυμάμαι ακόμη τον θαυμασμό του παριζιάνου ταξιτζή που μόλις είχε ακούσει τον Πρόεδρο Κωνσταντίνο Τσάτσο από το γαλλικό ραδιόφωνο. Δεν του είχαν κάνει εντύπωση τόσο τα έξοχα γαλλικά του, όσο το ότι μιλώντας, συνομιλούσε με το ευρωπαϊκό πνεύμα.

Σήμερα όλοι μιλάνε ξένες γλώσσες, έχεις την αίσθηση όμως ότι κανείς δεν μιλάει, γιατί όλοι λένε το ίδιο πράγμα. Αντιθέτως, ο κ. Ερδογάν, που δεν ακούγεται να μιλάει καμμία ξένη γλώσσα, μπορεί να πολιτεύεται ως μεγάλος άνδρας, επειδή η Τουρκία διαθέτει τη σοφία να εκσυγχρονίζεται, χωρίς να διαγράφει την ιστορική της συνείδηση. Η σειρά «Ποίηση» του Γκαλλιμάρ δημιουργήθηκε για να μείνει. Ξεκίνησε με τους νεώτερους κλασικούς της γαλλικής γλώσσας και, επί μισό αιώνα τώρα, εμπλουτίζεται σταθερά, χρόνο το χρόνο, με πρωτότυπα και μεταφρασμένα ποιητικά έργα παλαιών και συγχρόνων.

Μια πνευματική παράδοση κρίνεται ακριβώς από τους τίτλους που διασώζει στις δέλτους της ζωντανής μνήμης, έστω κι αν δεν σπάνε τα ταμεία. Στο νεώτερο δυτικό κόσμο, η ποίηση ήταν η κατ΄εξοχήν έκφραση της ατομικότητας και η ατομικότητα αναδείκνυε τις λανθάνουσες δυνάμεις της κοινής γλώσσας. Μπορεί ο νεώτερος κόσμος να γέρνει πρός τη δύση του, πλην, όσο υπάρχουν διακριτά έθνη, θα ισχύουν απολύτως οι δύο απαραίτητες προϋποθέσεις διάρκειας: κοινή γλώσσα, δηλαδή θεσμοί, και ατομικότητα, δηλαδή δημιουργική πρωτοβουλία.

Η συναρμόνισή τους παραμένει το εθνικό μας πρόβλημα, ιδίως μετά το οικονομικό ναυάγιο της χώρας που θα περιορίσει τα πάντα στη λογιστική και στα νούμερα. Διότι πώς μπορεί να ευοδωθεί η βούληση για επανόρθωση του κράτους, όταν διαιωνίζεται η γλώσσα που οδήγησε στο εθνικό ναυάγιο; Πώς είναι δυνατό ν' αλλάξει η νοοτροπία, όταν μιλάμε περί «Δου Νου Του», σαν να μας βαραίνει κι η προφορά ακόμη του αλφάβητου ! Επί χρόνια, οι ελίτ του τόπου συνταύτιζαν Ευρώπη και Βρυξέλλες με αποτέλεσμα να μην υπάρχει καν ένα ανεξάρτητο πνευματικό ίδρυμα προβληματισμού και κριτικής μελέτης των ελληνικών και ευρωπαϊκών πραγμάτων. Στην Ευρώπη, οι επιλογές των Βρυξελλών εξετάζονται επιμελώς από εξωκυβερνητικούς και σύνθετους πνευματικούς ομίλους, ελέγχονται με υπεύθυνες δημοσιεύσεις και συζητούνται στο δημόσιο βήμα.

Οι εκσυγχρονιστικές ελίτ της τελευταίας δεκαετίας απέτυχαν παταγωδώς, διότι έκριναν ότι αρκούσε η μετάφραση των εγγράφων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για να θεωρούμαστε ομότιμα μέλη. Αλλά σε ποιο άλλο κράτος μιλιέται επισήμως το ιδίωμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως συμβαίνει στη χώρα μας! Οι προοπτικές είναι χαλεπές. Καμία όμως διαρθρωτική μεταρρύθμιση δεν πρόκειται να αποδώσει, αν δεν αλλάξει ο δημόσιος λόγος, αν δεν αλλάξει το «οικονομίστικο» πρόσωπο των ελίτ της χώρας. Εάν δεν κατανοηθεί ότι ο τόπος χρειάζεται μια νέα κινητήρια ιδέα ανάπτυξης που θα συμφιλιώνει τη συνείδηση της εθνικής διάρκειας με το αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η φωνή της Κικής Δημουλά είναι σπάνια. Αλλά είναι και το εθνικό μάθημα της ατομικότητας σε σχέση με τις κρυφές δυνάμεις της κοινής μας γλώσσας.

• Του ΑΝΤΩΝΗ ΖΕΡΒΑ, Η ΑΥΓΗ: 13/06/2010, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ: Kυριακή, 13 Iουνίου 2010