Βασίλης Βασιλικός: «Ελληνικότητα σημαίνει νοσταλγία»

EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη

Της Αννας Γριμανη

• Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;

Ως Ελλην της ημι-διασποράς (έζησα τα μισά χρόνια της μέχρι τώρα ζωής μου εκτός Ελλάδος), είχα ορίσει παλιά, το 1963, την Ελλάδα ως χώρα όπου όσοι ζουν θέλουν να φύγουν και όσοι φεύγουν ένα θέλουν, ένα ποθούν: να επιστρέψουν.
Τώρα, έπειτα από πενήντα χρόνια σχεδόν, έχω πεισθεί ότι το αίσθημα ή η συνείδηση της ελληνικότητας συνοψίζεται σε δύο λέξεις που καταλήγουν σε μία: στο άλγος του νόστου, δηλάδη τη νοσταλγία για κάτι που δεν υπάρχει και θα το θέλαμε πολύ να υπάρχει.

• Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.

Το φρεσκοασβεστωμένο ξάσπρο ξωκλήσι «στου γλαύκου το γειτόνεμα».

• Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.

Εκείνου που λέει σε εκείνον που του χρωστά: «Χε… τα λεφτά, η φιλία μετράει».

• Αυτό που με χαλάει.

Ο πιθηκισμός ξένων προτύπων συμπεριφοράς που δεν έχουν καμία σχέση με την αγροτική ή προσφυγική καταγωγή μας, ο μαϊμουδισμός με άλλα λόγια που παράγει προϊόντα-«μαϊμούδες», μη ανταγωνιστικά, σε σχέση με εκείνα των ουραγκοτάγκων, και επιβεβαιώνει έτσι, δυστυχώς, τη θεωρία του Δαρβίνου «περί εξελίξεως των ειδών».

• Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;

Προσόν αναμφισβήτητα, διότι παντού ο Ελληνας είναι επιτυχημένος, υπό την προϋπόθεση ότι ζει και δραστηριοποιείται εκτός της πατρίδος του.

• Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει «προσκολλημένος» σε μια ρητορική ελληνικότητα;

Μόνο αυτό παρήγε πάντα, ως συνέπεια του πόλις-πολίτης-πολιτική-πολιτισμός. Από τη στιγμή όμως που η «πόλις» έγινε «άστυ», παράγει αστυνόμους και αστυφύλακες, τροχονόμους και χωροφύλακες. Δηλαδή, μια «ρητορική ελληνικότητα» με θλιβερή κατάληξη στους «Ελληναράδες». Οπως, ας πούμε, συμβαίνει στο ποίημα του Γιώργου Χουλιάρα με τίτλο «Επαρχιώτης ποιητής μεταφράζει»: «Life is short / Art is long: Η ζωή είναι σύντομη / η Αρτα είναι μακριά».

• Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο κόσμο;

Με την ταυτότητα ενός προπατορικού DNA που περιέχει ολίγον Οδυσσέα, ολίγον Αχιλλέα, ολίγον Μεγαλέξαντρο και πολύ, μα πάρα πολύ, Βέγγο.

• Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.

«Γιατί» γεννήθηκα σε λάθος χώρα που «πρέπει» να μη ζω σε αυτήν;

• Ο Ελληνας ποιητής μου.

Ο Κώστας Καρυωτάκης.

• Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.

Η ελληνική γλώσσα. Δεν έγραψα ποτέ σε άλλη, ενώ θα μπορούσα.

• Η οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη - ορίστε την.

Η οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη, που θα ξεκινούσε από του Μακρυγιάννη (νυν Μουσείο της Ακρόπολης) για να φτάσει στον Ελευθέριο Βενιζέλο (νυν αεροδρόμιο), θα μπορούσε να περιέχει τα οδόσημα, ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο· ενδεικτικά προτείνω τους Καραθεοδωρή (μαθηματικά), Παπανικολάου (pap-test ιατρική), Βιζυηνό, Παπαδιαμάντη, Καβάφη, Καζαντζάκη (λογοτεχνία), Δημήτρη Μητρόπουλο, Μαρία Κάλλας, Ιάννη Ξενάκη (μουσική), Ωνάση, Νιάρχο, Γουλανδρή (εφοπλισμός), την εθνική μας ομάδα στο Euro του 2004 και τον Νίκο Γκάλη.

Κ [Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ]