Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου

• Διακρινοντας 

• Tης Ελισαβετ Kοτζια, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 06/06/2010

• Από τον ηλεκτρονικό κόμβο του ΕΚΕΒΙ μπορούμε να παρακολουθήσουμε τις δράσεις του κέντρου για την προώθηση του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό, για την αύξηση του ελληνικού αναγνωστικού κοινού, για την ενίσχυση των επαγγελματιών της εκδοτικής παραγωγής. Πρόκειται για μια πολύμορφη δράση ενός θεσμού που αριθμεί δεκαπέντε χρόνια ζωής και έχει προσφέρει πολύπλευρο έργο: στη στατιστική τεκμηρίωση πρωτογενών μεγεθών, στη διοργάνωση της Διεθνούς Eκθεσης Βιβλίου της Θεσσαλονίκης, στο στήσιμο λεσχών ανάγνωσης και βιβλιολογικών σεμιναρίων, στη συγκρότηση ηλεκτρονικής τράπεζας δεδομένων. Αποβλέποντας στη διαφάνεια, η ετήσια δημοσίευση οικονομικών απολογισμών προσφέρει εικόνα των χρημάτων που έχουν καταβληθεί για όλες αυτές τις δράσεις. Πριν από είκοσι χρόνια, μια τόσο μεγάλη φροντίδα του δημόσιου τομέα για το βιβλίο (κονδύλια, λειτουργικές εγκαταστάσεις και πολυάριθμοι υπάλληλοι) δεν θα μπορούσε να εμφανιστεί ούτε στα πιο τρελά όνειρά μας. Διαβάζοντας ωστόσο τους ετήσιους απολογισμούς δεν μπορώ να πω πως είμαι σε θέση να αποτιμήσω με ακρίβεια τη βαρύτητα των ποικίλων ενεργειών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου. Διότι οι απολογισμοί είναι μεν πληροφοριακοί, όχι όμως αξιολογικοί: Στην τετραετία 2004 - 2008 το ΕΚΕΒΙ δαπάνησε περίπου 13 εκατ. ευρώ για τη λειτουργία και τις δράσεις του εκ των οποίων λίγο πιο κάτω από το 40% (περίπου 5 εκατ. ευρώ) για την Διεθνή Eκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης και την προβολή του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό· το 15% (2 εκατ. ευρώ) για την προώθηση της ανάγνωσης στην Ελλάδα· το 3,3% (780.000 ευρώ) για τη διοργάνωση των σεμιναρίων του Εθνικού Κέντρου Μετάφρασης Λογοτεχνίας (ΕΚΕΜΕΛ) και τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής και το 0,5% (72.000 ευρώ) για μελέτες και έρευνες. Σε παλαιότερο σημείωμα στην «Κ» (4.4.2004) είχα εκφράσει την άποψη ότι ο λόγος που νομιμοποιούσε την ύπαρξη του ΕΚΕΒΙ πλάι στις συναρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού ήταν, από τη μια για να εφαρμόζει μια εθνική πολιτική βιβλίου, και από την άλλη να σκέφτεται πάνω στο αποτέλεσμα των ενεργειών της πολιτικής και να συναγάγει συμπεράσματα. Τι απήχηση είχε η πολυδάπανη συμμετοχή μας το 2001 στην Εκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης; Πόσοι τίτλοι πουλήθηκαν και πόσοι μεταφράστηκαν, και τι αναγνωστική και κριτική ανταπόκριση είχαν; Πώς αποτιμούμε τη λειτουργία της Διεθνούς Εκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης η οποία γιόρτασε το 2008 τα πέντε χρόνια λειτουργίας; Πόσο βοήθησε τους Ελληνες εκδότες να προωθήσουν το ελληνικό βιβλίο στις πάνω από 50 χώρες που εκπροσωπήθηκαν στους κόλπους της; Και τι απήχηση είχαν στους ξένους τα πλουσιότατα προγράμματα εκδηλώσεων που επραγματοποιούντο κάθε χρόνο; Ποια ήταν ακόμα η απήχηση του ξενόγλωσσου ηλεκτρονικού περιοδικού «Ιθάκη» στο εξωτερικό; Κατόρθωσε, με άλλα λόγια, να κάνει το ελληνικό βιβλίο περισσότερο αισθητή την παρουσία του στις ξένες αγορές ως απόρροια της πολιτικής που ασκήσαμε με δεδομένο ότι η προβολή του αποτέλεσε βασική προτεραιότητα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου; Κι επίσης, σε σχέση με το θέμα που προκάλεσε πριν από τρεις βδομάδες ιδιαίτερη ένταση: Ανάμεσα στο 2004 και το 2008, το ΕΚΕΒΙ επιχορήγησε το Εθνικό Κέντρο Μετάφρασης Λογοτεχνίας με το σημαντικό, για τα μέτρα του, κονδύλιο των 433.000 ευρώ. Τι το οδήγησε στο να διακόψει εντελώς (και όχι να περιορίσει) την επιχορήγηση όταν στους απολογισμούς του αξιολογούσε τη δράση του ΕΚΕΜΕΛ επιτυχημένη; Σημαίνει η παραπάνω απόφαση ολοκληρωτική στροφή στην πολιτική του; Και θα ισχύσει ανάλογη διακοπή και για τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής; (Χωρίς συζήτηση και τεκμηριωμένη αιτιολόγηση, η ολοκληρωτική κατάργηση της επιχορήγησης αφήνει το ΕΚΕΒΙ ακάλυπτο απέναντι στους παλαιότερους του θετικούς απολογισμούς και στις φημολογίες ότι η αλλαγή πλεύσης οφείλεται στην περσινή σύγκρουση ανάμεσα σε σημερινά μέλη του Δ.Σ. και τη διοίκηση του ΕΚΕΜΕΛ).

• Είναι προφανές ότι σε μέρες που η περιστολή των δημοσίων δαπανών εμφανίζεται αναπόφευκτη, ο υπολογισμός τού τι ξοδεύεται και γιατί, έχει ιδιαίτερη σημασία. Κι ομοίως είναι εξίσου προφανές ότι με την ανατριχιαστικά μικρή δαπάνη των 72.000 ευρώ για έρευνες και μελέτες είναι αδύνατον να αποκτήσουμε μια κάπως εγκυρότερη εικόνα των αποτελεσμάτων που έχουν οι πολιτικές μας δράσεις. (Η τεκμηρίωση και οι αξιολογήσεις δεν είναι και το πιο δυνατό μας σημείο). Στην σημερινή, λοιπόν, εποχή των αδύνατων αγελάδων είναι ίσως σκόπιμο να επεξεργαστούμε εντατικά τις πλουσιότατες εμπειρίες που αποκομίσαμε όλα αυτά τα χρόνια από την άσκηση πολιτικής βιβλίου, για να μπορέσουμε να αποτιμήσουμε τι αποδίδει και τι ζημιώνει, τι θα κρατήσουμε και τι θ’ αφήσουμε, προκειμένου να δούμε πώς θα πορευτούμε παρακάτω.