Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 03/10/2008
Ο συγγραφέας Βίκτορ Σερζ (ψευδώνυμο του Βίκτορ Λβόβιτς Κίμπαλτσιτς, 1880-1947) είναι ο επαναστάτης δημιουργός, από τους πρώτους διανοούμενους που μίλησαν για τον σταλινισμό.
«Ενώ το θέμα του μυθιστορήματος είναι έντονα πολιτικό, την ίδια στιγμή είναι πολύ ποιητικός», λέει για τον Βίκτορ Σερζ η Τιτίκα Δημητρούλια |
Γεννημένος στο Βέλγιο από εξόριστους Ρώσους γονείς, τα πρώτα χρόνια τάχθηκε στο πλευρό των αναρχικών στη Γαλλία και στην Ισπανία, επέστρεψε στη Ρωσία μετά την επανάσταση και συστρατεύθηκε με τους μπολσεβίκους. Συνδέθηκε με τον Τρότσκι, συνελήφθη και εστάλη σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Το μυθιστόρημά του «Υπόθεση Τουλάγεφ» («Scripta»), για τη μετάφραση του οποίου τιμήθηκε η Τιτίκα Δημητρούλια (βραβείο μετάφρασης γαλλόφωνης λογοτεχνίας), είναι μια εκτενής αναφορά στα πρόσωπα και στα γεγονότα του σοβιετικού καθεστώτος, από τις Δίκες της Μόσχας του '36 μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η 43χρονη βραβευμένη μεταφράστρια έχει σπουδάσει κλασική, νεοελληνική και γαλλική φιλολογία, μετάφραση και νέες τεχνολογίες. Εχει εκλεγεί επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο. Εχει μεταφράσει Μαριβό, Λουί Αραγκόν, Ελσα Τριολέ, Ζαν Πιερ Βερνάν, Εντγκάρ Μορέν, Βιριλιό.
«Πιστεύω ότι όλα τα έργα έχουν μεγάλες δυσκολίες, καθώς πρέπει να μεταφέρεις στα ελληνικά έναν ολόκληρο κόσμο, την ιδιόλεκτο και το ύφος του συγγραφέα. Πρέπει να πάρεις την απόφαση: ή θα κρατήσεις το πνεύμα του ξένου κειμένου και θα το αναδείξεις ή θα το αφομοιώσεις για να είναι οικείο στον αναγνώστη. Συνήθως είμαστε ανάμεσα στα δύο. Κάνουμε συμβιβασμούς προς τη μία και προς την άλλη πλευρά», περιγράφει τον τρόπο που αντιμετωπίζει το ξένο κείμενο.
Ο Βίκτορ Σερζ δεν είναι μόνο ο πολιτικός ακτιβιστής, είναι και ο διανοούμενος με την τεράστια παιδεία: «Ενώ το θέμα του μυθιστορήματός του είναι έντονα πολιτικό και μάλιστα με στοιχεία από την αργκό των πολιτικών συμφραζομένων εκείνης της εποχής (σταλινισμός, Δίκες της Μόσχας, Ισπανικός Εμφύλιος), την ίδια στιγμή είναι πολύ ποιητικός», κρίνει η μεταφράστρια το λογοτεχνικό αποτέλεσμα του «κακού παιδιού» της Επανάστασης.
Το μυθιστόρημά του «Υπόθεση Τουλάγεφ» («Scripta»), για τη μετάφραση του οποίου τιμήθηκε η Τιτίκα Δημητρούλια (βραβείο μετάφρασης γαλλόφωνης λογοτεχνίας), είναι μια εκτενής αναφορά στα πρόσωπα και στα γεγονότα του σοβιετικού καθεστώτος, από τις Δίκες της Μόσχας του '36 μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η 43χρονη βραβευμένη μεταφράστρια έχει σπουδάσει κλασική, νεοελληνική και γαλλική φιλολογία, μετάφραση και νέες τεχνολογίες. Εχει εκλεγεί επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο. Εχει μεταφράσει Μαριβό, Λουί Αραγκόν, Ελσα Τριολέ, Ζαν Πιερ Βερνάν, Εντγκάρ Μορέν, Βιριλιό.
«Πιστεύω ότι όλα τα έργα έχουν μεγάλες δυσκολίες, καθώς πρέπει να μεταφέρεις στα ελληνικά έναν ολόκληρο κόσμο, την ιδιόλεκτο και το ύφος του συγγραφέα. Πρέπει να πάρεις την απόφαση: ή θα κρατήσεις το πνεύμα του ξένου κειμένου και θα το αναδείξεις ή θα το αφομοιώσεις για να είναι οικείο στον αναγνώστη. Συνήθως είμαστε ανάμεσα στα δύο. Κάνουμε συμβιβασμούς προς τη μία και προς την άλλη πλευρά», περιγράφει τον τρόπο που αντιμετωπίζει το ξένο κείμενο.
Ο Βίκτορ Σερζ δεν είναι μόνο ο πολιτικός ακτιβιστής, είναι και ο διανοούμενος με την τεράστια παιδεία: «Ενώ το θέμα του μυθιστορήματός του είναι έντονα πολιτικό και μάλιστα με στοιχεία από την αργκό των πολιτικών συμφραζομένων εκείνης της εποχής (σταλινισμός, Δίκες της Μόσχας, Ισπανικός Εμφύλιος), την ίδια στιγμή είναι πολύ ποιητικός», κρίνει η μεταφράστρια το λογοτεχνικό αποτέλεσμα του «κακού παιδιού» της Επανάστασης.
«Είναι ένα κείμενο πολύ σκληρό και απαισιόδοξο», εκτιμά για την «Απληστία» της Ελφρίντε Γέλινεκ ο Γιώργος Δεπάστας |
Ο άλλος τιμημένος (βραβείο μετάφρασης γερμανόφωνης λογοτεχνίας) είναι ο 63χρονος Γιώργος Δεπάστας για την «Απληστία» της νομπελίστας του 2004 Ελφρίντε Γέλινεκ («Εκκρεμές»). Από το '74 ώς το '91 σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, με ειδικότητα στην ιατροδικαστική. Αφότου επέστρεψε οριστικά στην Ελλάδα, ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη λογοτεχνική και τη θεατρική μετάφραση (Εσε, Κλάους Μαν, Σνίτσλερ, Γκέτε, Μούζιλ, Ανά Σέγκερς, Βέντεκιντ κ.ά.). Αναμετρήθηκε με τα πάμπολλα, σχεδόν ανυπέρβλητα, εμπόδια του πρωτότυπου της Γέλινεκ και περιγράφει πώς τα ξεπέρασε: «Η γλώσσα της έχει τρομερές δυσκολίες. Φτιάχνει δικές της λέξεις και χρησιμοποιεί λέξεις με την αρχική τους σημασία, όταν πρωτοδημιουργήθηκαν. Ακόμη, πρέπει ο αναγνώστης να δει τις εικόνες με τα δικά της μάτια, για να τις κατανοήσει, αλλιώς παραμένουν ακατανόητες. Πέρασα δύσκολα έναν χρόνο μ' αυτό το κείμενο, γιατί υπήρχαν σημεία που δεν μεταφράζονταν με τίποτα στα ελληνικά και έπρεπε να βρω αντιστοιχίες. Για να μην προδώσω το ύφος τής Γέλινεκ ούτε τον Ελληνα αναγνώστη, με βοήθησε τρομερά το γεγονός ότι οι απόψεις, οι ιδέες και οι σκέψεις της ταυτίζονταν με τις δικές μου».
Ο Γιώργος Δεπάστας δεν κρύβει ότι η «Απληστία» είναι «ένα κείμενο πολύ σκληρό και απαισιόδοξο, γιατί βλέπει τις καθημερινές απολαύσεις με την πιο μαύρη τους μορφή». Μάλιστα, παραδέχεται «ότι αυτό είναι ένα στοιχείο που τρομάζει τον αναγνώστη. Πολλοί που το διάβασαν μού είπαν ότι τους απώθησε και σωματικά. Είναι απόδειξη της τρομερής δύναμης που έχει ως γλώσσα και ως έκφραση». *
Ο Γιώργος Δεπάστας δεν κρύβει ότι η «Απληστία» είναι «ένα κείμενο πολύ σκληρό και απαισιόδοξο, γιατί βλέπει τις καθημερινές απολαύσεις με την πιο μαύρη τους μορφή». Μάλιστα, παραδέχεται «ότι αυτό είναι ένα στοιχείο που τρομάζει τον αναγνώστη. Πολλοί που το διάβασαν μού είπαν ότι τους απώθησε και σωματικά. Είναι απόδειξη της τρομερής δύναμης που έχει ως γλώσσα και ως έκφραση». *
Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης 2008
Το Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης 2008 απονέμεται για δεύτερη χρονιά σε μεταφραστές στις πέντε βασικές ευρωπαϊκές γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά και ιταλικά. Το θεσμοθετούν το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης Λογοτεχνίας και Επιστημών του Ανθρώπου (ΕΚΕΜΕΛ) και τα Βρετανικό Συμβούλιο, Γαλλικό Ινστιτούτο, Ινστιτούτο Γκέτε, Ινστιτούτο Θερβάντες και Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο.
Το βραβείο συνοδεύεται από 3.000 ευρώ και δικαίωμα διαμονής για ένα μήνα στο «Σπίτι της Λογοτεχνίας», στις Λεύκες της Πάρου. Η απονομή έγινε την περασμένη Τρίτη, 30 Σεπτεμβρίου, που είναι η Παγκόσμια Ημέρα Μετάφρασης.
Οι βραβευμένοι ανά κατηγορία είναι οι εξής:
* Αγγλόφωνη λογοτεχνία: Σεραφείμ Βελέντζας, «Αντικείμενα/Σπουδές υποδούλωσης» του Χάουαρντ Μπάρκερ (Υψιλον).
* Γαλλόφωνη λογοτεχνία: Τιτίκα Δημητρούλια, «Υπόθεση Τουλάγεφ» του Βίκτωρα Σερζ (Scripta).
* Γερμανόφωνη λογοτεχνία: Γιώργος Δεπάστας, «Απληστία» της Ελφρίντε Γέλινεκ (Εκκρεμές).
* Ισπανόφωνη λογοτεχνία: Νίκος Πρατσίνης (μεταφραστική επιμέλεια), «Ο Αλφανουί» του Ραφαέλ Σάντεθ Φερλόσο (Λαγουδέρα), με τις Στέλλα Δούκα, Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη, Δάειρα Ζιούβα, Ζίνα Κουφοπούλου, Βαρβάρα Κυριακοπούλου.
* Ιταλική λογοτεχνία: Παναγιώτης Σκόνδρας, «Καπούτ» του Κούρτσιο Μαλαπάρτε (Μεταίχμιο).
Το βραβείο συνοδεύεται από 3.000 ευρώ και δικαίωμα διαμονής για ένα μήνα στο «Σπίτι της Λογοτεχνίας», στις Λεύκες της Πάρου. Η απονομή έγινε την περασμένη Τρίτη, 30 Σεπτεμβρίου, που είναι η Παγκόσμια Ημέρα Μετάφρασης.
Οι βραβευμένοι ανά κατηγορία είναι οι εξής:
* Αγγλόφωνη λογοτεχνία: Σεραφείμ Βελέντζας, «Αντικείμενα/Σπουδές υποδούλωσης» του Χάουαρντ Μπάρκερ (Υψιλον).
* Γαλλόφωνη λογοτεχνία: Τιτίκα Δημητρούλια, «Υπόθεση Τουλάγεφ» του Βίκτωρα Σερζ (Scripta).
* Γερμανόφωνη λογοτεχνία: Γιώργος Δεπάστας, «Απληστία» της Ελφρίντε Γέλινεκ (Εκκρεμές).
* Ισπανόφωνη λογοτεχνία: Νίκος Πρατσίνης (μεταφραστική επιμέλεια), «Ο Αλφανουί» του Ραφαέλ Σάντεθ Φερλόσο (Λαγουδέρα), με τις Στέλλα Δούκα, Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη, Δάειρα Ζιούβα, Ζίνα Κουφοπούλου, Βαρβάρα Κυριακοπούλου.
* Ιταλική λογοτεχνία: Παναγιώτης Σκόνδρας, «Καπούτ» του Κούρτσιο Μαλαπάρτε (Μεταίχμιο).
No comments:
Post a Comment