Δύο έλληνες συγγραφείς κατακτούν το γερμανόφωνο κοινό, ενώ την Τετάρτη ανοίγει τις πύλες της η μεγαλομανής και αναντικατάστατη 60ή Διεθνής Εκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης
ΣΠΥΡΟΣ ΜΟΣΚΟΒΟΥ
Οι νεωτερισμοί στον χώρο του βιβλίου βρίσκονταν ανέκαθεν στην πρώτη γραμμή της Φραγκφούρτης. Η έκθεση, που εγκαινιάζεται επίσημα την Τετάρτη το βράδυ και θα διαρκέσει ως την Κυριακή, γιορτάζει εφέτος τα εξηκοστά της γενέθλια και παραμένει μεγαλομανής, εξαντλητική και αναντικατάστατη. Είναι ο σημαντικότερος στον κόσμο οίκος εμπορίου του βιβλίου, ναός του Λόγιου και του Κερδώου Ερμή ταυτόχρονα, το επιφανέστερο χρηματιστήριο πνευματικών δικαιωμάτων. Στις ατέλειωτες αίθουσές της εφέτος παρουσιάζουν 400.000 προϊόντα, έντυπα και μη, 7.000 και πλέον εκδότες από 100 και πλέον χώρες.
Ανάμεσά τους βρίσκεται και εφέτος το ελληνικό περίπτερο, σταθερά ευπρόσωπο τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά το 2001, οπότε η Ελλάδα ήταν τιμώμενη χώρα στην έκθεση, περισσότερο όμως εκθετήριο και λιγότερο εμπορείο δικαιωμάτων. Ισως δεν είναι τυχαίος αυτός ο βραδύς συντονισμός με το πραγματικό νόημα και τον σκοπό της Φραγκφούρτης, αφού η Ελλάδα έκανε εκεί την εμφάνισή της με καθυστέρηση μιας εικοσαετίας, μόλις το 1966, και στη συνέχεια εξοστρακίστηκε μερικά χρόνια, όσο στην Αθήνα διαφέντευαν οι κολονέλοι. Εκείνη την περίοδο θυμίζουν στο γερμανικό κοινό αρκετές σελίδες από τη νέα βιογραφία του Μίκη Θεοδωράκη που μόλις κυκλοφόρησε με τίτλο Ο ρυθμός της ελευθερίας από τις εκδόσεις Neues Leben. Φέρει την υπογραφή του γερμανού ανταποκριτή στο Παρίσι Χανσγκέοργκ Χέρμαν, ο οποίος έζησε προηγουμένως στην Ελλάδα για μια δεκαπενταετία. Η βιογραφία αυτή δεν αναδεικνύει μόνο την ελληνική ιστορία των τελευταίων δεκαετιών και τον ρόλο του Θεοδωράκη αλλά επιχειρεί να εξηγήσει και λιγότερο προφανή ζητήματα, όπως είναι οι κομματικές περιπλανήσεις του συνθέτη ή οι επαμφοτερίζουσες σχέσεις του με τον Μάνο Χατζιδάκι.
Ανάμεσα στα 400.000 βιβλία της έκθεσης υπάρχει και ένα φρεσκοτυπωμένο έργο ελληνικής λογοτεχνίας μεταφρασμένο στα γερμανικά. Είναι το Κατ' εξακολούθηση του Πέτρου Μάρκαρη, το έκτο κατά σειρά βιβλίο του συγγραφέα που εκδίδει ο εκλεκτός οίκος της Ζυρίχης Diogenes. Η λέκτωρ του οίκου Σίλβια Τσανοβέλο μάς εξήγησε γιατί οι ελβετοί εκδότες είναι ευτυχείς με τον δημιουργό του αστυνόμου Χαρίτου: «Στον γερμανόφωνο χώρο ο Μάρκαρης βρίσκεται στο κατώφλι των συγγραφέων μπεστ σέλερ, χονδρικά δηλαδή το κάθε βιβλίο του κυμαίνεται στα 25.000-30.000 αντίτυπα, ενώ στην Ισπανία και στην Ιταλία έχει ξεπεράσει ήδη αυτό το κατώφλι. Νομίζω ότι η επιτυχία του έγκειται στην πολυσύνθετη προσωπικότητα του Χαρίτου, στο ότι δηλαδή είναι ένα μείγμα θετικών και αρνητικών στοιχείων, αλλά και στο πώς περιγράφει την Αθήνα, εκείνο τον συνδυασμό δηλαδή του εξωτικού με το οικείο στα μάτια του Κεντροευρωπαίου». Ετσι ο Diogenes ετοιμάζει για την άνοιξη και τη γερμανική έκδοση του Παλιά, πολύ παλιά. Επειδή όμως ένας κούκκος δεν φέρνει την άνοιξη, να αναφέρουμε ότι και ο ποιοτικός οίκος του Βερολίνου Wagenbach ετοιμάζει για την ίδια περίοδο τον τόμο «Αθήνα» στη σειρά του «Λογοτεχνικές προσκλήσεις». Η Μπίργκιτ Χίλντεμπραντ και ο Κώστας Κοσμάς ξεναγούν τον γερμανό αναγνώστη στην Αθήνα μέσα από εμβληματικά κείμενα, όπως είναι ο Μπιντές του Μάριου Χάκκα και το Η γιαγιά μου η Αθήνα του Κώστα Ταχτσή.
Και τι γίνεται με τις γυναίκες της ελληνικής λογοτεχνίας στον γερμανόφωνο χώρο; Η Ιωάννα Καρυστιάνη εδραιώθηκε ως μεσαίο μέγεθος με δικό της σταθερό κοινό που διασφαλίζει 10.000 αντίτυπα για κάθε βιβλίο της και άλλα τόσα για την έκδοση τσέπης. Γι' αυτό και ο παραδοσιακός οίκος Suhrkamp μετά τη Μικρά Αγγλία και το Κουστούμι στο χώμα ετοιμάζει για του χρόνου τη γερμανική έκδοση του έργου Σουέλ. «Ο θεσμός της τιμώμενης χώρας στη Φραγκφούρτη» μας είπε η λέκτωρ του Suhrkamp Γκεζίνε Ντάμελ «δεν διασφαλίζει το ίδιο αποτέλεσμα. Η Ολλανδία και η Ιταλία πέτυχαν μακροπρόθεσμα το άνοιγμα της λογοτεχνίας τους στον χώρο μας, η Ιαπωνία και η Ελλάδα όχι. Δεν μπορεί να βρει κανείς το γιατί. Απλώς η αγορά δεν έβγαλε τον σπινθήρα που χρειάζεται όταν ήρθε σε επαφή με τα ελληνικά έργα. Αυτό δεν έχει να κάνει με την ποιότητα της ίδιας της λογοτεχνίας. Εμείς θα επιμείνουμε στις δυνατές γυναίκες της ελληνικής λογοτεχνίας». Και όντως, υπό την ώριμη συγγραφική σκιά της Καρυστιάνη, ο Suhrkamp θα περιλάβει του χρόνου στη νέα σειρά αστυνομικής λογοτεχνίας που ετοιμάζει τα Κινέζικα κουτιά της Σώτης Τριανταφύλλου, παρά το ότι ο γερμανικός οίκος της Τριανταφύλλου Zsolnay δεν ήθελε να εκδώσει τρίτο βιβλίο της συγγραφέως μετά το ευτυχές αλλά και μοιραίο 2001.
Τέλος, στα κράσπεδα της έκθεσης της Φραγκφούρτης εφέτος υπάρχουν και κάποιες διακριτικότερες γυναικείες παρουσίες. Η Κική Δημουλά εμφανίστηκε την περασμένη Τρίτη στο Λογοτεχνικό Εργαστήρι του Βερολίνου επί τη βάσει ανθολογίας ποιημάτων της που εξέδωσε εφέτος ο οίκος της Κολονίας Romiosini. Το μόνο λογιστικό πρόβλημα που παρουσιάστηκε: παρ' ολίγον να μην υπάρχουν βιβλία της ποιήτριας επειδή ο οίκος δεν συμμετέχει στο σύστημα διανομής και ήταν αδύνατον να παραγγελθούν ομαλά λίγα αντίτυπα. Το ερχόμενο Σάββατο εξάλλου στην αίθουσα βαριετέ της Φραγκφούρτης «Το παλάτι με τις τίγρεις» θα εμφανισθούν επί τη εθνική επετείω της Κύπρου η Νίκη Μαραγκού με την εφετινή γερμανική μετάφραση της μυθιστορίας της Γιατρός από τη Βιέννη (από τον μερακλή οίκο του Κλάγκενφουρτ Kitab) και η γαργαλιστική Ελένη Δαφνίδη με την περυσινή γερμανική εκδοχή του έργου της Η εξολόθρευση της Μπάρμπι (από τον μποέμ οίκο της Βαυαρίας Ant)
Ο λογότυπος της έκθεσης
Είμαι βιβλιόφιλος ως το μεδούλι και δεν μου φτάνει να πάρω μαζί μου στην πλαζ ένα μυθιστόρημα. Θέλω να έχω μαζί μου τα 50 βασικότερα έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας και να επιλέξω την τελευταία στιγμή ποιο θα ξεφυλλίσω. Τι να κάνω; Είμαι φοιτητής λίγο πριν από τις εξετάσεις, αλλά το σύγγραμμα που χρειάζομαι από την πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη έχει δανειστεί σε άλλον. Τι να κάνω; Η απάντηση στα εξεζητημένα αλλά και στα κατανοητά ερωτήματα του αναγνώστη μπορεί να δοθεί ήδη σήμερα αλλά κυρίως αύριο από το ηλεκτρονικό βιβλίο. Η αναμενόμενη εισβολή του στις αγορές του βιβλίου είναι ένα από τα κυρίαρχα θέματα στην 60ή Διεθνή Εκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης. Το ηλεκτρονικό βιβλίο και οι συνακόλουθοι φόβοι για τη μοίρα του εντύπου υπήρξαν θέμα στη Φραγκφούρτη και πριν από μία δεκαετία, αλλά το θέμα ξεφούσκωσε γρήγορα. Τότε οι αναγνωστικές συσκευές ήταν ακόμη χοντροκομμένες και βαριές και ο συσσωρευτής τους ξεψυχούσε έπειτα από λίγη ώρα χρήσης. Τώρα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Στη Φραγκφούρτη, και κατά συνέπεια στην ευρωπαϊκή αγορά, καταφθάνει η Sony με τη συσκευή Reader και η Amazon με τη δική της Kindle.
Οι συσκευές αυτές είναι κομψές και εύχρηστες, κάνουν για την κρεβατοκάμαρα, αλλά και την παραλία, δουλεύουν χωρίς πρόβλημα με μπαταρία για 20 ώρες, μπορούν να αποθηκεύσουν εκατοντάδες βιβλία και κυρίως έχουν τελειοποιημένη εικόνα παντός καιρού. Η καταπληκτική εφεύρεση που διασφαλίζει αυτή την εικόνα είναι η ηλεκτρονική μελάνη. Αποτελείται από εκατομμύρια μικροσκοπικές κάψουλες με σκούρο υγρό που μέσα του επιπλέουν λευκά σωματίδια. Ενα ηλεκτρικό πεδίο θέτει σε κίνηση τα σωματίδια σχηματίζοντας πάνω στην οθόνη ευκρινέστατα ψηφία και εικόνες. Στην αμερικανική αγορά το ηλεκτρονικό βιβλίο δεν ξεπερνά αυτή τη στιγμή το 2% του συνολικού τζίρου, αλλά οι ειδικοί του κλάδου περιμένουν ότι μέσα σε πέντε χρόνια ενδέχεται να καλύπτει το 5%-15%. Φαίνεται ότι η τιμή των ηλεκτρονικών βιβλίων θα είναι 20%-30% χαμηλότερη από αυτήν των έντυπων δεμένων και το μόνο που απομένει να λυθεί είναι το πρόβλημα των πνευματικών δικαιωμάτων. Πώς θα αντιμετωπιστούν οι πειρατικές κόπιες, φαινόμενο που καταπολεμά ήδη η μουσική βιομηχανία; Για την προάσπιση του ηλεκτρονικού βιβλίου ο Σύνδεσμος Γερμανών Εκδοτών προτείνει τώρα ένα... ηλεκτρονικό υδατόσημο.
- Ο κ. Σπύρος Μοσκόβου είναι διευθυντής του ελληνικού προγράμματος της Deutsche Welle.
Το ΒΗΜΑ, 12/10/2008
No comments:
Post a Comment