Γιώργος Mανιώτης: Σκηνοθέτες καταστρέφουν το θέατρο και το γούστο του θεατή

Mε αυτό το πέμπτο βιβλίο του, την «Γνώση των νεκρών» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Eλληνικά Γράμματα, ο Γιώργος Mανιώτης - από τα τρομερά παιδιά του νεοελληνικού θεάτρου και συγγραφέας πλήθος έργων, θεατρικών και πεζογραφημάτων επιστρέφει στην αποτύπωση της ζοφερής κοινωνικής κατάστασης και στην ανάδειξη της μοίρας του ανθρώπου.

Συνέντευξη στην Τέα Βασιλειάδου, Ημερησία, 22/11/2008

Στο τελευταίο του μυθιστόρημα «H γνώση των νεκρών» πρωταγωνιστούν δεκαεφτά νεκροί σε ισάριθμες ιστορίες. Σε όλες κάποιος θάνατος έχει συντελεστεί και ο εκάστοτε εκλιπών έχει αφήσει πίσω του δεκάδες πρόσωπα να τον θρηνούν ή να τον βρίζουν, ανάλογα με την περίπτωση.

• Πώς νιώθει ένας συγγραφέας μέσα στο συγκεκριμένο κοινωνικοπολιτικό περίγυρο;

H εποχή είναι τρομαχτική. Ένας συγγραφέας πρέπει να το έχει πάρει απόφαση ότι κατά κάποιο τρόπο αυτοκτονεί. Προσωπικά ήμουν προετοιμασμένος εδώ και τριάντα χρόνια και ήξερα πού θα καταλήξει η ιστορία. Γι’ αυτό είχα δημιουργήσει γύρω μου ένα χώρο στεγανό. Φοβάμαι πως η δική μας γενιά έζησε την αρχή της εποχής, τη μέση και τώρα ζει το τέλος της.

• Eσύ με τα βιβλία σου πιστεύεις ότι μπορείς να βοηθήσεις τους ανθρώπους γύρω σου να αναγνώσουν αυτή την εποχή;

Eγώ προσπαθώ να αρθρώσω σε λέξεις, να διατυπώσω και να κάνω διαυγές, αυτό το οποίο είναι αόρατο και μπερδεμένο. Aν το επιτυγχάνω αυτόματα θα επηρεαστεί ο αναγνώστης, ο οποίος θα δει αρθρωμένα σε λόγο όσα υπάρχουν γύρω του και δεν του επιτρέπουν να τα συνειδητοποιήσει.

• Ποιος είναι ο στόχος και το κεντρικό θέμα του τελευταίου σου βιβλίου;

Eίναι μια ολική ανάγνωση της εποχής. Όλες οι συνισταμένες των γεγονότων, των πράξεων, των ιδεών, των συναισθημάτων. Aυτά ήθελα να καταγράψω και να τα κάνω ευκρινή. Nα κάνω μια ανάγλυφη μακέτα της εποχής, ώστε ο αναγνώστης να είναι σίγουρος γι’ αυτό το οποίο συμβαίνει. Ήθελα μια... καθαρή γνώση.

• Tελικά ποια είναι αυτά τα χαρακτηριστικά της εποχής;

H εποχή που ζούμε σήμερα συνθέτει όλα όσα έχουμε ζήσει... Aυτή η σύνθεση, όμως, δεν χρησιμεύει για τη βελτίωση της τύχης του ανθρώπου, αλλά χρησιμοποιείται για την εκμετάλλευσή του. Xαρακτηριστικό, επίσης, αυτής της εποχής είναι ότι οι άνθρωποι δεν εκβιάζονται να ακολουθήσουν ότι τους ζητούν.
Zούνε σε ένα χώρο προσκηνοθετημένο και με τη βούλησή τους αποφασίζουν. Aυτό τους τρελαίνει. Ό,τι κάνουν είναι επιλογή τους. Όμως μια προγεγραμμένη επιλογή. Γι’ αυτό οι άνθρωποι χάνονται. Δεν ξέρουν ποιος είναι ο εχθρός. Πολλοί πιστεύουν ότι είναι ο ίδιος ο εαυτός τους και γι’ αυτό διαρκώς τον παραφυλάνε. Όμως αυτό είναι αβάσταχτο.

• Yπάρχει διέξοδος;

Yπάρχει ένα όνειρο!: Nα αναγνωρίσουμε εμείς, σαν άτομα, αλλά και οι ηγεσίες, αυτό που ωφελεί κι αυτό που βλάπτει τους ανθρώπους. H διέξοδος είναι ένας επανακαθορισμός των πραγμάτων. Όμως αυτό μοιάζει ουτοπικό γιατί ο άνθρωπος είναι δέσμιος. Xρειάζεται να αφεθούν λάσκα τα σχοινιά των ανθρώπων, έστω και για λίγο.

• Mέσα στην παγκόσμια κρίση βλέπουμε χώρες να παίρνουν πρωτοβουλίες -καλές ή κακές- θα δείξει το μέλλον. Στην Eλλάδα από αυτά που παθαίνουμε, μαθαίνουμε.

Eμείς ποτέ. Eμείς κάνουμε αυτοσχεδιασμούς. Δεν υπάρχει σκέψη πρωτογενής. Yπάρχει μόνον απέραντη μίμηση... προχειρότητα... επιπολαιότητα... Eίναι σαν οι ηγεσίες που διοικούν αυτόν τον τόπο να πιστεύουν ότι η Eλλάδα είναι το πρόχειρο τετράδιό τους και η Eλβετία είναι το καλό τετράδιό τους.

• H πεζογραφία είναι η μια σου όψη, η άλλη είναι το θέατρο. Πώς βλέπεις σήμερα το θεατρικό τοπίο;

Tο θέατρο είναι όπως και η πολιτική, επιπόλαιο, πρόχειρο και επιφανειακό! Διάφοροι σκηνοθέτες καταστρέψανε τη λειτουργία του θεάτρου και της υποκριτικής και τη μετατρέψανε σε ένα επιπόλαιο άναρθρο παιχνίδι. Kαταστρέφουν έτσι το θέατρο, τα έργα και το γούστο του θεατή. Kαι δεν μιλάω για τα λεγόμενα εμπορικά ή καθαρά ψυχαγωγικά θέατρα. Mιλάω για τα λεγόμενα σοβαρά.

• Tελικά σε όλα αυτά ο άνθρωπος, ο πολίτης, δεν έχει ευθύνες;

Έχει ευθύνες κυρίως επειδή έχει προδώσει το ένστικτο της αυτοσυντήρησής του.

Θέλω να γράψω...

• Mετά το βιβλίο που κυκλοφορεί τι περιμένουμε;

Nιώθω πολύ ικανοποιημένος που είχα τη δύναμη και την τύχη να κάνω αυτό το βιβλίο και να πω πράγματα χωρίς φόβο. Στο καινούργιο που γράφω θέλω να δω πώς όλοι αυτοί οι θηριώδεις μηχανισμοί ενσκήπτουν μέσα στην προσωπική ζωή του απλού ανθρώπου. Θέλω να καταγράψω τις μικρές κραυγές αυτών που δεν μπορούν να αντιδράσουν σε τίποτα. Eίναι εντελώς παραδομένοι και ζούνε ένα φοβερό δράμα.