ΣΧΟΛΙΟ Σ’ ΕΝΑ ΘΕΜΑ

Του Bαγγελη Xατζηγιαννιδη*, Η Καθημερινή, Σάββατο, 22 Nοεμβρίου 2008

Συμβαίνει συχνά κι είναι μάλλον ο κανόνας. Βλέπεις κάποιον να είναι καλός σε αυτό και όχι σ’ εκείνο, ευρηματικότατος σε ένα πεδίο και ανίκανος σε κάποιο άλλο – ακόμα και σε πεδία γειτονικά, που τα χωρίζει μόνο μια λεπτή γραμμή.

Υπάρχουν πεζογράφοι που δεν ασχολήθηκαν ποτέ με τη θεατρική γραφή, καθώς και μάστορες της σκηνικής πλοκής που δεν γράψανε ούτε μισό διήγημα. Ισως και μόνο αυτό αποδεικνύει ότι έχουμε να κάνουμε με δύο σαφώς ξεχωριστά είδη, το καθένα από τα οποία απαιτεί ειδικές δεξιότητες και αποδεσμεύει διαφορετική χαρά. Αλλά υπάρχουν και ορισμένοι άλλοι (σ’ αυτούς ανήκω κι εγώ) που αρέσκονται να τσαλαβουτάνε και στα δύο. Λέγεται συχνά πως αυτοί οι τελευταίοι δεν αποδεικνύονται πολύ σπουδαίοι ούτε στο ένα ούτε στο άλλο...

Βασικό θέμα είναι, νομίζω, η διοχέτευση των πληροφοριών. Ο πεζογράφος έχει όλη του την άνεση, μέσα από την αφήγηση, να κατατοπίσει τον αναγνώστη λεπτομερώς για το παρελθόν των ηρώων, για τα ιδιαίτερα ψυχολογικά χαρακτηριστικά, τις ενδόμυχες σκέψεις και τον περιβάλλοντα χώρο τους.

Αντίθετα, ο θεατρικός συγγραφέας είναι πιο απογυμνωμένος, όσες πληροφορίες χρειάζεται να φτάσουν στην αντίληψη των θεατών πρέπει να ειπωθούν μεσ’ από τα πρόσωπα του έργου – και μάλιστα με τρόπο που να μη μοιάζει διόλου πληροφοριακός. Από την άλλη, η προφορικότητα του διαλόγου (ή μονολόγου) στο θέατρο, η ροή της σκέψης του προσώπου που μιλά, μοιάζει μερικές φορές να βοηθάει τον συγγραφέα να περάσει εύκολα στην επόμενη ατάκα και να προχωρήσει στο πλάσιμο.

Η λειτουργία πάντως παραμένει, ουσιαστικά, ίδια. Για ξεκίνημα χρειάζεται μια ωραία ευρύχωρη ιδέα που θα έχει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί δημιουργώντας ατμόσφαιρα και κάποιας λογής συγκίνηση, με απώτερο σκοπό να κορυφωθεί, αφήνοντας ένα ίχνος πίσω της, κάτι που θα ακολουθήσει τον θεατή ή αναγνώστη και μετά το τέλος της παράστασης ή της ανάγνωσης.

Και, φυσικά, όλα τούτα απ’ τα κόκκαλα βγαλμένα ηρώων αληθινών, που δεν μοιάζουν χάρτινοι, αλλά καρδιοχτυπούν κι ανασαίνουν ανθρωπινά.

Κι επειδή (μιλώντας τώρα απόλυτα προσωπικά) παρομοιάζω συχνά την ηδονή της γραφής με την απόλαυση ενός γλυκίσματος, όταν με ρωτούν ποιο από τα δύο είδη με έλκει και με ευχαριστεί περισσότερο απαντώ ότι –όπως συμβαίνει μ’ όλους– άλλοτε μου τρέχουν τα σάλια για ένα γαλακτομπούρεκο κι άλλοτε ριγώ στη σκέψη του προφιτερόλ.

• * Ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης είναι συγγραφέας. Αυτή την εποχή παρουσιάζεται στο θέατρο «Σφενδόνη» το έργο του «Λα Πουπέ» με τη Αννα Κοκκίνου, και στις 17/12 ετοιμάζει το επόμενο στο θέατρο της «Οδού Κεφαλληνίας».