Η Ινδία ανάμεσα στις προκαταλήψεις και στον καταναλωτισμό

Chetan Bhagat: Τραπεζικός και συγγραφέας

Σημεία αναφοράς. Της ΒΙΚΗΣ ΤΣΙΩΡΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 12/11/2008

Θα μπορούσε να βάλει ιδέες σε τραπεζίτες τις δύσκολες μέρες που περνούν αυτή την εποχή, ο Ινδός Chetan Bhagat, ένας μορφωμένος νέος άνθρωπος που εργάζεται ως οικονομικό στέλεχος σε μεγάλη ξένη τράπεζα στη χώρα του. Με τα τρία μυθιστορήματα που έχει γράψει από το 2004 έως σήμερα -εκτός του ωραρίου εργασίας φυσικά- έχει κατακτήσει τη νέα γενιά Ινδών, καθώς τα θέματά του αγγίζουν τους προβληματισμούς και τις ανάγκες τους.

Μπορεί ο Ρούσντι να αποτελεί ορόσημο για την ινδική λογοτεχνία, αλλά ενδεχομένως να μη γνωρίζει στη χώρα καταγωγής του την ίδια επιτυχία με τον Bhagat. Το τελευταίο του βιβλίο -γραμμένο όπως και τα άλλα στα αγγλικά- «The 3 Mistakes of My Life», πούλησε 500.000 αντίτυπα τις πρώτες πενήντα ημέρες κυκλοφορίας του, τη στιγμή που μόνο το 8-10% του πληθυσμού γνωρίζει αγγλικά. Τα άλλα δύο μυθιστορήματα που έχει γράψει, το «Five points Someone» (το 2004) και το «One Night@the Call Center» (το 2005), έχουν πουλήσει έως τώρα ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Το σημαντικότερο, κατά τον εκδότη τού Bhagat, είναι πως το κοινό που τα αγοράζει δεν είχε ανοίξει μέχρι τότε βιβλίο, όπως επισημαίνει ο εκδότης του. Ενα κοινό που εκτιμάται ότι ανήκει στη μεσαία τάξη, ηλικίας από 20 έως 30 ετών, και κατακλύζει με e-mail τον υπολογιστή του συγγραφέα. Η επιτυχία του στους νέους αποδίδεται στο ότι ο 35χρονος Bhagat καταπιάνεται με θέματα που τους αγγίζουν: ασκεί κριτική στο σύστημα της χώρας, στον κοινωνικό περίγυρο, μιλά για τους προκαθορισμένους από τους γονείς γάμους, την επιθυμία χειραφέτησής τους. «Στο One Night...» πέρα από τη συνηθισμένη αισθηματική ιστορία που υπάρχει, καταγράφει επίσης και τη σκληρή κατάσταση στη χώρα του, η οποία ακμάζει χάρη στις απαιτήσεις των Αμερικανών καταναλωτών. Οσο για το «Three Mistakes...» με φόντο τις αιματηρές εξεγέρσεις στο Gujarat, το 2002, περιγράφονται και οι συγκρούσεις των νέων απέναντι στις προκαταλήψεις των παλαιότερων, τα προβλήματα ανοχής και η σύγχυση που αισθάνονται οι νέοι Ινδοί απέναντι στη θρησκεία: «Η Ινδία είναι μια πολύ θρησκευόμενη χώρα και οι ηλικιωμένοι έχουν πολύ οπισθοδρομικές απόψεις πάνω σε θρησκευτικά θέματα», λέει ο συγγραφέας σε συνέντευξή του. «Οι νέοι δεν αντιπροσωπεύονται μέσα από αυτές».

Οι ήρωες του Bhagat ανήκουν σε αυτή τη νέα μεσαία τάξη, ξεχασμένη από τη λογοτεχνία και σύμβολο της αναδυόμενης Ινδίας. Οι εφημερίδες εγκωμιάζουν το οικονομικό θαύμα της Ινδίας, αλλά εκείνος προτιμά να δείχνει στα μυθιστορήματά του τις καταστροφικές συνέπειες από την εργασιακή πίεση και τα βάρη μιας κοινωνίας που θέτει εμπόδια στις φιλοδοξίες της νέας γενιάς.

Στην πραγματικότητα, ο Bhagat δεν ήθελε ποτέ να γίνει συγγραφέας. Αν ο πατέρας του δεν του απαγόρευε να βλέπει ταινίες του Bollywood στην τηλεόραση, δεν θα κατέφευγε στο να τις επινοεί τα βράδια, γράφοντάς τες στο χαρτί. Σήμερα, το γράψιμο του επιτρέπει να αντέχει το επάγγελμά του. «Ας είμαστε ρεαλιστές», λέει. «Το επάγγελμα του τραπεζίτη είναι το πιο πληκτικό που υπάρχει στον κόσμο». Ωστόσο, δεν είναι ακόμη έτοιμος να δώσει την παραίτησή του, παρά τις πωλήσεις των βιβλίων του: «Δεν είμαι καλός συγγραφέας -ομολογεί- απλώς ξέρω να αφηγούμαι κάποιες ιστορίες».

Η αλήθεια είναι πως ο Bhagat δεν έχει γνωρίσει μέχρι σήμερα καλές κριτικές. Του καταλογίζουν φτωχό και μελιστάλαχτο ύφος σε σενάρια με χάπι εντ: «Για να διαβαστούν τα βιβλία μου από όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους, έπρεπε να προσαρμοστώ σε κάποιες απαιτήσεις», δικαιολογείται ο ίδιος. Γι' αυτό χρησιμοποιεί μια γλώσσα ελάχιστα λογοτεχνική, τη γλώσσα των SMS, ενώ είναι ο πρώτος που χρησιμοποίησε το σύμβολο @ στον τίτλο ενός από τα βιβλία του. «Στην Ινδία ορισμένοι εξακολουθούν να συγχέουν τη μυθοπλασία με την πραγματικότητα. Το να συνθλίψω τις ελπίδες τους θα ήταν σκληρό».

Φυσικά, η επιτυχία του Bhagat δεν ξεφεύγει από το μάρκετινγκ. Τα βιβλία του πωλούνται στην τιμή τού 1,5 ευρώ και έχουν μεταφραστεί σε πολλές διαφορετικές γλώσσες της Ινδίας. Οι βιβλιοπώλες δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στη διανομή τους και έτσι μια αλυσίδα σούπερ μάρκετ ανέλαβε την προώθηση του τελευταίου του μυθιστορήματος.

Δύο από τα μυθιστορήματά του έχουν μεταφερθεί ήδη στη μεγάλη οθόνη, ενώ η ιδέα να παρουσιαστεί ως υποψήφιος στις εθνικές εκλογές, με σύνθημα τις ίσες ευκαιρίες για όλους, στριφογυρίζει στο μυαλό του. Συνετός ων, περιμένει, ωστόσο, να αυξηθούν ακόμη περισσότερο οι αναγνώστες του.