Tης Μαριαννας Τζιαντζη, Tρίτη, 4 Nοεμβρίου 2008
Στη Μαρία Ιορδανίδου ήταν αφιερωμένο το κυριακάτικο «Εποχές και συγγραφείς» (2/10, ΕΤ1) του Τάσου Ψαρρά.
Πλούσιο το οπτικό υλικό: Εικόνες από την Κωνσταντινούπολη, τoν Καύκασο, την πρώην ΕΣΣΔ, την Αλεξάνδρεια, την παλιά Αθήνα, αποσπάσματα από την τηλεοπτική «Λωξάντρα», στην οποία έχει κεντήσει η Μπέτυ Βαλάση, καθώς και τη σειρά «Σαν τα τρελά πουλιά» με τη Θέμιδα Μπαζάκα. Ωστόσο, αν και η Ιορδανίδου πρόλαβε την εποχή της τηλεόρασης, έστω της κρατικής, η κάμερα δεν πρόλαβε την Ιορδανίδου. Ακόμα και οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες της στο ντοκιμαντέρ είναι λιγοστές. Βλέπουμε μόνο μια γυναίκα λεπτή σαν πουλί, με εκφραστικό και κάπως ονειροπαρμένο πρόσωπο.
Ασυνήθιστο δεν είναι μόνο το γεγονός ότι το πρώτο της μυθιστόρημα εκδόθηκε όταν εκείνη ήταν 63 ετών. Εξίσου ασυνήθιστο είναι και το ότι εκείνη δεν έπαιρνε σοβαρά τον εαυτό της σαν συγγραφέα (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έπαιρνε σοβαρά το γράψιμο). «Ουφ, πια αυτά τα βιβλία», είπε κάποτε στα βαθιά γεράματα, «έχω κάνει πολύ σπουδαιότερα πράγματα στη ζωή μου!»
Υπήρξαν, υπάρχουν δημιουργοί που η προσωπικότητά τους είναι πιο ισχυρή από το έργο τους (ή εξίσου ισχυρή με αυτό), όπως υπάρχουν και έργα που είναι πιο σημαντικά από τον δημιουργό τους. Η Ιορδανίδου ήταν μια χειραφετημένη, πρωτοπόρα γυναίκα που έζησε μια εξαιρετικά ασυνήθιστη και πλούσια (όχι από υλική άποψη) ζωή. Χωρίς να μιλάει σε πρώτο πρόσωπο για τον εαυτό της, για την προσωπική της ζωή, τα βιβλία της φανερώνουν το βλέμμα με τον οποίο αντίκριζε τον κόσμο, μιλούν για τις σκέψεις, τις ιδέες, τις στάσεις της.
Το ντοκιμαντέρ προσέγγισε τη συγγραφέα με σεβασμό και ευαισθησία. Σκιαγραφήθηκαν οι μεγάλοι σταθμοί στη ζωή της και παρουσιάστηκαν τα βασικά χαρακτηριστικά και η μορφολογική εξέλιξη των μυθιστορημάτων της. Εύκολα ο τηλεθεατής αντιλαμβάνεται ότι η Ιορδανίδου ήταν ένας άνθρωπος με ασυνήθιστα υψηλό δείκτη ευφυΐας και… ανθρωπιάς ή «κοινωνικής νοημοσύνης» – και αυτό προκύπτει από τα βιβλία της, όχι απλώς από το βιογραφικό της. Οι μαρτυρίες της κόρης της, αλλά και μιας στενής (αν και πολύ νεότερής της) φίλης, της Λίας Χατζοπούλου - Καραβία, υπογράμμισαν τη ζωντάνια, το χιούμορ και τη χάρη της Ιορδανίδου. Στα δύσκολα χρόνια, «η μητέρα μου περίμενε το κακό και συνήθως επαληθευόταν», λέει η κόρη, η Νέλλη, αλλά όταν ερχόταν το κακό, εκείνη ηρεμούσε και το αντιμετώπιζε όχι απλώς με αισιοδοξία αλλά με κέφι. «Γέλια που κάναμε», λέει η Νέλλη και γελάει ακόμα και τώρα, «όταν σέρναμε τα υπάρχοντά μας στην Ηρώδου Αττικού, τυλιγμένα όπως όπως σε μια κουβέρτα. Γέλια που κάναμε». Λεπτομέρεια: Τότε ήταν Δεκέμβριος του ’44 και το σπίτι τους στο Μετς μόλις είχε βομβαρδιστεί.
Αναρωτιέται κανείς πώς μια ηλικιωμένη γυναίκα, που δεν είχε σχέσεις με το λογοτεχνικό σινάφι, έγραψε με τόση νεανική φρεσκάδα, πώς το έργο της παραμένει και σήμερα εκρηκτικά χυμώδες. Παρά τα βάσανα που τράβηξε η Ιορδανίδου, στις σελίδες της δεν θα βρούμε ούτε κόκκο αυτολύπησης. Δεν πρόκειται απλώς για μια λογοτεχνική κατάκτηση αλλά και για μια νίκη της ανθρώπινης δημιουργικότητας και αξιοπρέπειας.
No comments:
Post a Comment