Αργά τον γνωρίσαμε, νωρίς τον χάσαμε

Πέθανε στα 63 του χρόνια ο ολιγογράφος Θεσσαλονικιός πεζογράφος Τάσος Χατζητάτσης

Οδοντίατρος, στράφηκε όψιμα στη λογοτεχνία κι όμως αναγνωρίστηκε σχεδόν αμέσως ως ένας από τους αξιολογότερους σύγχρονους Ελληνες πεζογράφους. Παρέμεινε ολιγογράφος. Μόλις 5 βιβλία (δύο συλλογές διηγημάτων, δύο μυθιστορήματα και μια επανέκδοση των διηγημάτων του σε ενιαίο τόμο) πρόλαβε να μας κληροδοτήσει, ο Τάσος Χατζητάτσης. Πέθανε την Παρασκευή, στα 63 του χρόνια.

Ο οδοντίατρος Τάσος Χατζητάτσης ήταν 52 χρόνων όταν με τους «Εντεκα Σικελικούς Εσπερινούς» κέρδισε το βραβείο του «Διαβάζω» για πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα

Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη το 1945, εξάσκησε επί χρόνια την οδοντιατρική, προτού δειλά δημοσιοποιήσει την πεζογραφική του ιδιότητα. Από το 1984 άρχισε να δημοσιεύει πεζά του σε λογοτεχνικά περιοδικά. Θα πέρναγαν ωστόσο 13 χρόνια μέχρι να εκδώσει το 1997 το πρώτο του βιβλίο. Οταν κυκλοφόρησαν οι «Εντεκα Σικελικοί Εσπερινοί» από τις θεσσαλονικιώτικες εκδόσεις Εντευκτηρίου, ο Χατζητάτσης ήταν 52 ετών. Γι' αυτό το βιβλίο, με τα συντομότατα αφηγήματα, τιμήθηκε το 1998 με το βραβείο του «Διαβάζω» για πρωτοεμφανιζόμενο πεζογράφο. Κατόρθωσε δηλαδή εξ αρχής να ανατρέψει «την επικρατούσα τάση της νεανικής εμφάνισης και καταξίωσης στη σύγχρονη λογοτεχνική σκηνή», όπως επισήμαινε ο Ευριπίδης Γαραντούδης.

Ακολούθησε το 2000 η κυκλοφορία (από τις εκδόσεις Εντευκτηρίου και πάλι) μιας ανάλογης συλλογής μικρών αφηγημάτων με τίτλο «Στη σφενδόνη». Αυτές οι δύο συλλογές επανεκδόθηκαν φέτος στον τόμο «Ασκήσεις μνήμης» (Πόλις), που έμελλε να αποδειχθεί για τον Χατζητάτση ένας ύστατος και προφητικός τίτλος.

Ενδιαμέσως, από τις ίδιες εκδόσεις (Πόλις), είχαν κυκλοφορήσει τα δύο μυθιστορήματα «Σαν σπασμένα φτερά» (2003) και «Μονόξυλο στο ποτάμι» (2006). Είχαν μια υφολογική ιδιαιτερότητα. Οπως τα διηγήματά του ήταν ουσιαστικά μικρά αφηγήματα, έτσι κι αυτά ήταν ολιγοσέλιδα αφηγήματα με αποσπασματική ή σπονδυλωτή διάρθρωση. Με το πρώτο ο συγγραφέας αποσπά το 2004 το βραβείο μυθιστορήματος του «Διαβάζω». Ούτως ή άλλως η κριτική έχει εντοπίσει τον Θεσσαλονικιό λογοτέχνη και τον έχει υποδεχθεί διθυραμβικά. «Ο Τάσος Χατζητάτσης αποδεικνύεται στον πιο "πολιτικό" από τους πεζογράφους της Θεσσαλονίκης (...) Ο πυκνός και μεστός, οικονομημένος λόγος του πλουτίζει την πεζογραφία μας μ' ένα σημαντικό αφήγημα...», έγραφε ο Γιώργος Κορδομενίδης στο Εντευκτήριο για το «Μονόξυλο στο ποτάμι». Αντίστοιχα, ο Δημήτρης Νόλλας στα «Σπασμένα φτερά» αναγνώριζε μια «λογοτεχνία που ανθίσταται» στη «μηρυκαστική λογοτεχνία, στη μασημένη τροφή που ακουμπάει στον τηλεοπτικό λόγο», κι αυτό ακριβώς εννοούσε κι ο Αλέξης Ζήρας όταν έγραφε για «ένα από τα λίγα πεζά που διασώζεται επάξια από τον πολτό της πεζογραφικής διάρροιας των τελευταίων ετών». Για το ίδιο βιβλίο ο Δημοσθένης Κούρτοβικ εντόπιζε σε τι «συνίσταται το επίτευγμα του Χατζητάτση. Αποφεύγει τους σκοπέλους με μια κίνηση εκτός χάρτου, δηλαδή με την επινόηση μιας καινούργιας».

Ετσι το έργο του, μικρό και χρονικά περιορισμένο, απαντά στην πληθωριστική τάση της λογοτεχνίας. Ταυτόχρονα, όμως, δεν μπορεί να αποφύγει κανείς τη σκέψη για το τι θα μπορούσε ακόμα να καταθέσει, αν προλάβαινε.

ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 10/11/2008