The Guardian
Ο οίκος των Βιτγκενστάιν ανήκε στην υψηλή οικονομική αριστοκρατία της Βιέννης. Ομως, ο γενάρχης Καρλ Βιτγκενστάιν ήταν ένας τυχοδιώκτης που πλούτισε με σκληρότητα. Εγινε μεγιστάνας στη βιομηχανία του χάλυβα, ξεζουμώντας εργάτες, ανεβοκατεβάζοντας τις τιμές και δυναστεύοντας τους πάντες, μη εξαιρουμένης της ίδιας της οικογένειάς του. Αυτή η οικογένεια έμοιαζε με άσυλο φρενοβλαβών. Η σύζυγος και μητέρα των παιδιών Λεοπολντίν, κατέληξε τυφλή, η μια κόρη Χελένε έπασχε από στομαχικές διαταραχές, η άλλη η Γκρετλ από καρδιακή αρρυθμία και για τη σεξουαλική της ψυχρότητα, επισκέφθηκε τον Φρόιντ. Ο Πάουλ γνώριζε περιόδους παραφροσύνης και ο μικρότερος γιος Λούντβιχ που έγινε ο μεγάλος φιλόσοφος, ήταν στα όρια – όλα τα άρρενα μέλη της οικογένειας των Βιτγκενστάιν ήταν συχνά παραδομένα σε ανεξέλεγκτες εκρήξεις μανίας.
Αυτοκτονικές τάσεις
Πίσω από το ευπρεπές προσωπείο του πατέρα Καρλ, κρυβόταν ένας άνθρωπος των άκρων – σε αυτό θα του έμοιαζε ο γιος Λούντβιχ. Ο Καρλ στα 17 του μπάρκαρε για τη Νέα Υόρκη όπου έγινε μέλος ρωσικής μπάντας. Αφού γύρισε στη Βιέννη και πριν να γίνει μεγιστάνας, δούλεψε βιολιστής σε εστιατόρια, νυχτοφύλακας, πλοηγός σε πλοία καναλιών και δάσκαλος κόρνου σε σχολεία. Οι Βιτγκενστάιν μπορεί να έγιναν μία από τις πρώτες οικογένειες της Βιέννης, έκρυβαν όμως ένα σκοτεινό παρελθόν.
Οι γιοι ανέπτυξαν την παράξενη συνήθεια της αυτοκτονίας. Ο ωραίος, ευφυής, ομοφυλόφιλος Ρούντολφ, μπήκε μια μέρα σ’ ένα μπαρ του Βερολίνου, άδειασε ένα σωληνάριο υδροκυάνιο στο ποτήρι του, το ήπιε και πέθανε επιτόπου μέσα σε φρικτούς σπασμούς. Πριν από δύο χρόνια ο Χάνς Καρλ, είχε εξαφανιστεί δίχως λόγο και εικάζεται ότι αυτοκτόνησε στη θάλασσα. Ηταν ένα ντροπαλό παιδί με ταλέντο για τα μαθηματικά και τη μουσική, που η πρώτη του λέξη λέγεται πως ήταν «Οιδίπους»! Ο Κουρτ αυτοπυροβολήθηκε στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν υπηρετούσε τη θητεία του. Ο μετέπειτα φιλόσοφος Λούντβιχ άρχισε να σκέφτεται την αυτοκτονία στα 10 ή 11 χρόνια του. Ο Πάουλ, συμμαθητής του Αντολφ Χίτλερ, ετεροφυλόφιλος αυτός, έγινε διάσημος πιανίστας. Η οικογένεια των Βτκενστάιν ήταν λάτρεις της μουσικής και στο σπίτι τους μπαινόβγαιναν ο Μπραμς (εκεί πρωτοπαίχθηκε το κουιντέτο του με κλαρινέτο και έγχορδα), ο Μάλερ και ο Ρίχαρντ Στράους. Ο Ραβέλ έγραψε το «Κοντσέρτο για αριστερό χέρι» για τον Πάουλ, που είχε χάσει το ένα χέρι του στον πόλεμο. Ο Πάουλ πίστευε ότι η φιλοσοφία του αδελφού του Λούντβιχ ήταν «ασήμαντη» και ο Λούντβιχ πίστευε κάτι παρόμοιο για τις μουσικές ικανότητες του αδελφού του. Ενα μεγάλο μέρος της περιουσίας που κληρονόμησε ο Πάουλ, το έχασε σε ανόητες επενδύσεις σε πολεμικά κρατικά χρεόγραφα. Παρ’ όλα αυτά απόμεινε τεράστιο τμήμα, το οποίο περιήλθε στον Λούντβιχ, ο οποίος το χάρισε σε τρία από τα αδέλφια του.
Κηπουρός και δάσκαλος
Τα δωμάτια του φιλοσόφου στο Καίμπριτζ ήταν γυμνά και απέριττα σαν το στυλ του μοναδικού, εκδομένου του έργου, «Τρακτάτους Λογικο-Φιλοσόφικους» (Λογικοφιλοσοφική πραγματεία). Ομως, σαν αναβιώνοντας τις αποδράσεις του πατέρα του, ο Λούντβιχ έφυγε από το Καίμπριτζ, έγινε κηπουρός σε ένα αυστριακό μοναστήρι, έζησε σε ένα απομονωμένο αγροτόσπιτο στην Ιρλανδία, έχτισε το δικό του με τα χέρια του, σε ένα φιορδ της Νορβηγίας και υπηρέτησε δάσκαλος σε ορεινά δημοτικά σχολεία της Αυστρίας.
Σαν δάσκαλος ήταν σκληρός και οξύθυμος, μια φορά χτύπησε μια μαθήτρια τόσο άγρια που έβγαλε αίμα απο τ’ αυτιά της και ύτσερα χτύπησε ένα αγόρι τόσο που έπεσε λιπόθυμο στο πάτωμα, Μεταφέροντάς το στο γραφείο του διευθυντή, συναντώντας στον διάδρομο τον πατέρα του κοριτσιού, εξαγριωμένο για την κατάσταση τη κόρης του, παράτησε το λιπόθυμο παιδί και το έβαλε στα πόδια.
Ο Alexander Waugh στο βιβλίο του, που μόλις κυκλοφόρησε, The House of Witgenstein (εκδ. Bloomsbury, 384 σελ., 20 στερλίνες), παρέχει μια ευανάγνωστη και τεκμηριωμένη, όπως γράφει ο Τέρι Ιγκλετον στον «Γκάρντιαν», αφήγηση του οίκου των Βιτγκενστάιν. Και μια και ο Λούντβιχ ενδιαφέρει περισσότερο, διαφωτίζει όσο γίνεται τις αντιφατικές και συχνές αντίπαλες πλευρές του ιδιόρρυθμου χαρακτήρα του. Ήταν μεγαλοπρεπής και ταπεινός γνώστης της υψηλής καταγωγής και κληρονομιάς του και συνάμα εχθρός τους, αληθινός γόνος της αριστοκρατικής Βιέννης του τέλους του 19ου αιώνα, και, όπως φαίνεται στο μείζον έργο του «Φιλοσοφικές έρευνες», υπέρμαχος της επιστροφής στο ταπεινό και ατελές.
Ο Λούντβιχ Βιτγκενστάιν [Ludwig Wittgenstein, 1889-1951] ήταν ένα μοναδικό, θα έλεγε κανείς εάν δεν υπήρχε ο Τολστόι, μείγμα μοναχού, ευγενούς και μύστη. Ηταν παράδειγμα του χαμένου, όπως φαίνεται για πάντα, κεντροευρωπαίου διανοουμένου με τις τολστοϊκές τάσεις για αγιότητα, ένας φιλόσοφος που περιφρονούσε τη φιλοσοφία. Αυτές οι αντιφάσεις εξηγούνται εάν τοποθετηθεί μέσα στο οικογενειακό του περιβάλλον, όπως κάνει ο Γουό, στο βιβλίο τούτο. Απογυμνώθηκε από τα πάντα, αλλά από το μόνο που τελικά δεν μπόρεσε να απογυμνωθεί, ήταν ο εαυτός του.
No comments:
Post a Comment