Tuesday, May 4, 2010

Αριστερός και ομοφυλόφιλος

  • Γράφει στα αγγλικά και είναι από τους σημαντικότερους μυθιστοριογράφους της Αυστραλίας. Ο 45χρονος Χρήστος Τσιόλκας, Ελληνας δεύτερης γενιάς, παρουσιάζει τη σύγκρουση παλαιού και νέου κόσμου μέσα από έναν ήρωα που θα μπορούσε να ήταν ο ίδιος

Ισαάκ Ράφτης είναι ένας 36χρονος αυστραλός φωτογράφος, αριστερός και ομοφυλόφιλος. Είναι ο ήρωας του μυθιστορήματος του Χρήστου Τσιόλκα. Ο πατέρας του, κομμουνιστής που έχει σπουδάσει πολιτικές επιστήμες στο Παρίσι, καταλήγει από τη Θεσσαλονίκη στην Αυστραλία για να γλιτώσει τη φυλακή στα χρόνια της δικτατορίας. Η μητέρα του, μια αγράμματη καλλονή, για να γλιτώσει από τη δυστυχία της ελληνικής αγροτικής επαρχίας αναζήτησε με τον πατέρα της καταφύγιο στον Νέο Κόσμο. Ο Ισαάκ επισκέπτεται την Ευρώπη, στα 2000, μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού, δέκα χρόνια μετά την τελευταία του επίσκεψη, καλεσμένος του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού για να εκθέσει τη δουλειά του στην Αθήνα. Ετσι ξεκινάει το οδοιπορικό του στην Ελλάδα- Αθήνα, Καρπενήσι- και στην Ευρώπη- Βενετία, Βερολίνο, Πράγα, Αμστερνταμ, Κέιμπριτζ, Λονδίνο... Μια περιήγηση όχι στον Παλαιό Κόσμο που αποτελεί το κέντρο του πολιτισμικού σύμπαντος, αλλά σε μια Ευρώπη ρημαγμένη από τους πολέμους, την Ευρώπη των χαμένων ιδεολογιών, του τέλους της Ιστορίας, των προσφύγων και των μεταναστών, της ανέχειας, του δουλεμπορίου, της πορνείας, της εκμετάλλευσης και της ανταλλαγής, της οργής, της βεντέτας και του αίματος. Κυρίως όμως των διακρίσεων, του φόβου για το διαφορετικό, που συγκεκριμενοποιείται σε κάθε κεφάλαιο της αφήγησης, ακόμη και πίσω από τα ονόματα των χριστιανών ηρώων Ισαάκ και Ρεβέκκας, στη μορφή του εβραίου, του πιο αναγνωρίσιμου διαχρονικά συμβόλου του ρατσισμού. Η ματιά του αυστραλού ταξιδιώτη είναι ανελέητη και οι εικόνες του αποτυπώνουν με σκληρό νατουραλισμό τα καυστικά ίχνη των ευρωπαϊκών πόλεων σε μια ατμόσφαιρα ποτισμένη από τον καπνό των τσιγάρων, τις παραισθήσεις των ναρκωτικών, τη γεύση αλκοόλ και τη βαριά μυρωδιά σωματικών υγρών. Αναζητεί το «σκληρό μέρος,την άγρια,ρημαγμένη,σεσηπυΐα, δύσοσμη, βρόμικη πόλη» και ανακαλύπτει μια Ευρώπη που του φέρνει αναγούλα και τον οδηγεί στην αποκτήνωση και στην κατάρρευση। Ξεκινώντας από το παρελθόν προς το παρόν, με τους αφηγηματικούς τρόπους του παραμυθιού, η δεύτερη γραμμή της αφήγησης παρακολουθεί την ιστορία της οικογένειας της μητέρας του Ισαάκ, της Ρεβέκκας, σε ένα χωριό της ελληνικής επαρχίας, την εποχή της Κατοχής και του Εμ φυλίου, όπου βασιλεύει η προκατάληψη και στο όνομα της μισαλλοδοξίας γίνονται φονικά, όπου η δεισιδαιμονία, η τρέλα, η αθλιότητα, οι αιμομιξίες, οι κτηνοβασίες είναι πραγματικότητα, όπου υπάρχει ακόμη κάποια γυναίκα αλαφροΐσκιωτη, που σαν άλλη Φραγκογιαννού παίρνει τη δικαιοσύνη στα χέρια της για να απαλλάξει το χωριό από το μίασμα, μια αφήγηση όπου η σκοτεινή ηθογραφία της ελληνικής κοινωνίας μπολιάζεται με πολλά στοιχεία μαγικού ρεαλισμού. Από το μυθιστόρημα του Τσιόλκα απουσιάζει κάθε ευαισθησία. Η Ευρώπη είναι η Κόλαση, η Αυστραλία είναι η χώρα της αθωότητας, οι ήρωές του, εκτός από τον αυστραλό εραστή του πρωταγωνιστή, δεν εμπνέουν καμία συμπάθεια. Θα μπορούσε να του καταλογίσει κανείς υπερβολή και προκατάληψη και τον φθόνο του Νέου Κόσμου απέναντι στον Παλαιό, αν μια βόλτα στα περίχωρα της Ομόνοιας, αφότου έχουν κλείσει τα πολυκαταστήματα, δεν έπειθε ότι οι εικόνες του, όσο άγριες, ακραίες, παραμορφωμένες και ενοχλητικές και αν είναι, είναι ταυτόχρονα υπαρκτές. Η γλώσσα του, στη μετάφραση της Νίκης Προδρομίδου, μέσα στη σκληρότητά της έχει μια ποιητική ποιότητα, οι ήρωες και η αφήγησή του είναι πειστικά- με σοβαρές επιφυλάξεις για τις σκηνές βαμπιρισμού στο τέλος και το εύκολο χάπι εντ, στο οποίο συναντώνται η ρεαλιστική και η φανταστική γραμμή της αφήγησης. Ανεξάρτητα όμως από το πόσο απολαυστική ή αποκρουστική είναι η αφήγηση, οι προβληματισμοί που προκαλεί σε κάθε σελίδα για την Ιστορία, την πολιτική, τη θρησκεία, τις ιδεολογίες, την πατρίδα, τη μετανάστευση, την έννοια της ταυτότητας κάνουν το βιβλίο του Τσιόλκα ένα μυθιστόρημα που δύσκολα χωνεύεται αλλά και δύσκολα ξεχνιέται. [...]

No comments: