Εχουν και οι έλληνες συγγραφείς το μεταπτυχιακό

• Του Μανώλη Πιμπλή
• ΤΑ ΝΕΑ: Τρίτη 25 Μαΐου 2010

Στο πρώτο στην Ελλάδα πανεπιστημιακό τμήμα δημιουργικής γραφής, οι φοιτητές παράγουν δικά τους σονέτα ή λαϊκά παραμύθια. Και δεν διστάζουν να ταξιδέψουν μέχρι τη Βόρεια Ελλάδα γι΄ αυτό, ξεκινώντας από την Πάρο, ακόμη και από την Κύπρο!

Πριν από μερικά χρόνια ήταν σχεδόν ύποπτα, σήμερα η δυσπιστία γι΄ αυτά δεν έχει εκλείψει ακόμη. Τα μαθήματα δημιουργικής γραφής, τετριμμένη υπόθεση στον αγγλοσαξονικό κόσμο, στην Ελλάδα άρχισαν δειλά δειλά να εμφανίζονται προ λίγων ετών, κυρίως ως σεμινάρια: είτε από ιδιώτες (κυρίως εκδοτικούς οίκους) είτε από φορείς των οποίων η σχέση με το κράτος είναι λίγο ώς πολύ χαλαρή, όπως το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου και το συνδεδεμένο με αυτό Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης Λογοτεχνίας και Επιστημών του Ανθρώπου. Στα πανεπιστήμια σπάνια διδάσκεται ως μάθημα - λ.χ. στο Τμήμα Αγγλικής Φιλολογίας του Αριστοτελείου- ενώ το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας - με έδρα τη Φλώρινα- οργάνωσε πλήθος σχετικών σεμιναρίων σε πόλεις της περιοχής, από την Αριδαία έως τις Πρέσπες, πριν να το κάνει και μάθημα στο Παιδαγωγικό Τμήμα.

Και αφού δεν έχουμε σχολές, δεν υπάρχουν και συγγραφείς που να έχουν βγει από παρακολούθηση τέτοιων μαθημάτων. Εξαίρεση αποτελεί ο Πάνος Καρνέζης που αποφοίτησε από το διάσημο στο είδος του Τμήμα Δημιουργικής Γραφής του Πανεπιστημίου Εast Αnglia. Αντίθετα, σε ΗΠΑ και Βρετανία τέτοια μαθήματα έχουν παρακολουθήσει κατοπινά μεγάλα ονόματα της συγγραφής, από τον Ντ. Τζ. Σάλιντζερ και τον Τζον Στάιμπεκ μέχρι τον Καζούο Ισιγκούρο, τον Μάρτιν Εϊμις και τον Ιαν Μακ Γιούαν.

Τώρα, όμως, αποκτήσαμε... μεταπτυχιακό! «Δράστης» και πάλι το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, εμπνευστής και πάλι ο καθηγητής (και ποιητής) Μίμης Σουλιώτης, πρωταγωνιστής εδώ και χρόνια στην προσπάθεια εισαγωγής του αντικειμένου αυτού στο Πανεπιστήμιο. Η πρώτη φουρνιά θα ολοκληρώσει φέτος τις σπουδές της, η δεύτερη εισήχθη τον Οκτώβριο. Το μεταπτυχιακό είναι διετές και περιλαμβάνει οκτώ μαθήματα και διπλωματική εργασία. Προϋπόθεση: οποιοδήποτε πτυχίο Ανώτατης Σχολής. Υπάρχει όμως αυστηρή διαδικασία επιλογής, στα όρια της δοκιμασίας: κατάθεση φακέλου με δημοσιευμένα ή αδημοσίευτα κείμενα, γραπτές εξετάσεις, προφορική συνέντευξη. Από τους 162 φετινούς υποψήφιους, εισήχθησαν οι 25. Τελικά, επιλέγονται οι «φανατικοί για γράμματα», οι «αποφασισμένοι».

«Στην πλειονότητά τους είναι εκπαιδευτικοί, φιλόλογοι και δάσκαλοι», λέει στα «ΝΕΑ» ο Μίμης Σουλιώτης.

«Υπάρχει όμως στρατιωτικός δικαστής, χημικός, υπάρχουν νομικοί. Ένας εκπαιδευτικός είναι και στιχουργός, ενώ υπάρχει και γόνος οικογένειας επιχειρηματιών του τομέα εστίασης πλοίων». Αλλά υπάρχει και ένας νεαρός συγγραφέας- ο Γιώργος Παναγιωτίδης- που ήδη έχει βραβευτεί με το βραβείο του περιοδικού «Διαβάζω».

Τα μαθήματα γίνονται σε Φλώρινα και Αθήνα. Και οι φοιτητές ταξιδεύουν από μακριά: «Έχουμε φοιτήτρια από την Πάρο, μια μάνα με τρία παιδιά από τη Ναύπακτο, φοιτητές από την Κρήτη, το Ναύπλιο, πολλούς από την Αθήνα, ακόμη και από την Κύπρο. Δεν τους σταματούν τα χιλιόμετρα», λέει η Σοφία Νικολαΐδου, φιλόλογος, συγγραφέας και από τους διδάσκοντες στο μεταπτυχιακό.

«Το μεταπτυχιακό δεν τάζει κάτι», διευκρινίζει ο Μίμης Σουλιώτης. «Το μίνιμουμ είναι να παράγουμε καλύτερους αναγνώστες, ενδεχομένως και καλύτερους δασκάλους. Δεν δημιουργούμε την ψευδαίσθηση ότι παράγουμε νομοτελειακά συγγραφείς. Άλλωστε κάποιοι μπορεί να μη θέλουν να γράψουν λογοτεχνία αλλά, λ.χ., εκπαιδευτικό βιβλίο. Νομίζουμε πως συμβάλλουμε στο καλύτερο γράψιμο εν γένει», σημειώνει.

Η διδακτική ύλη δεν είναι συμβατική. Διδάσκονται, μεταξύ άλλων: αφηγηματικές τεχνικές, πεζός λόγος, ποίηση και στιχουργική, λογοτεχνία στο Διαδίκτυο, βιβλιολογία. Αλλά και μετάφραση και θεωρία της λογοτεχνίας. Αργότερα θα αρχίσει διδασκαλία και άλλων μαθημάτων, όπως η τυπογραφία, η καλλιγραφία, η θεατρική και κινηματογραφική γραφή, η παλαιογραφία. Παράλληλα οργανώνονται ελεύθερα σεμινάρια σεναριογραφίας, στιχουργικής και μελοποίησης. Οσο για τις διπλωματικές εργασίες που θα εκπονήσουν οι πρώτοι απόφοιτοι, είναι και αυτές πρωτότυπες: «Θα είναι ένα μείγμα λογοτεχνίας και φιλολογίας», λέει ο Μίμης Σουλιώτης. «Μία φοιτήτρια θα έχει θέμα το σονέτο. Θα κάνει φιλολογική εισαγωγή για το είδος, τι είναι και πού δουλεύτηκε. Μετά θα παραγάγει δικά της σονέτα α λα μανιέρ του Σαίξπηρ, του Λορέντζου Μαβίλη. Και κάποια δικά της. Αλλος θα κάνει επιτύμβια επιγράμματα που σημαίνει ότι θα μιμηθεί την Παλατινή Ανθολογία. Αλλη θα κάνει λαϊκό παραμύθι, φτιάχνοντας και δικά της. Φιλολογική αρματωσιά αλλά και παραγωγή, αυτό είναι που ξεχωρίζει αυτό από οποιοδήποτε άλλο φιλολογικό μεταπτυχιακό» λέει ο Μίμης Σουλιώτης. Και συνεχίζει: «Η φιλολογία διδάσκει τη φιλολογική προσπέλαση των κειμένων. Για να παραχθεί καλύτερος αναγνώστης πρέπει να ασκηθεί και πρακτικά. Ο Ελιοτ έλεγε ότι η εκπαίδευση είναι παθητική και ενεργητική. Η φιλολογία κάνει καλύτερους αναγνώστες. Εμείς προσθέτουμε ένα λιθαράκι, κάνουμε ενεργητικούς αναγνώστες».

Οι διδάσκοντες είναι ένα μείγμα πανεπιστημιακών και συγγραφέων. Από τους τελευταίους συμμετοχή έχουν οι Τίτος Πατρίκιος, Θανάσης Βαλτινός, Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Θόδωρος Παπαγγελής, Στρατής Χαβιαράς, Μάνος Ελευθερίου, Μανίνα Ζουμπουλάκη, Σοφία Νικολαΐδου. Οσο για τα δίδακτρα, αυτά ανέρχονται σε 800 ευρώ το εξάμηνο ή 3.200 ευρώ για όλο το μεταπτυχιακό. Ενώ ο Μίμης Σουλιώτης προσβλέπει και στην εκπόνηση διατριβών. [...]

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ