Χαμένοι στη μετάφραση

• Tου Πασχου Μανδραβελη, Η Καθημερινή, 28/05/2010

• Επιτέλους! Σ’ αυτούς τους δύσκολους για τη χώρα καιρούς, ο πνευματικός κόσμος μίλησε. Και τι είπε; Να μην κλείσει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης (ΕΚΕΜΕΛ). Μεσούσης, λοιπόν, της μεγαλύτερης κρίσης που ζει η χώρα μετά το 1974, η πρώτη συλλογική παρέμβαση του πνευματικού κόσμου -με τετρακόσιες πενήντα βαριές υπογραφές- είχε μια διαπίστωση και ένα αίτημα. Πρώτα η διαπίστωση: «Σε μια πολυπολιτισμική εποχή όπως αυτή που ζούμε και σε μια ενωμένη Ευρώπη στην οποία ανήκουμε, η μετάφραση αποτελεί βασικό εργαλείο ανταλλαγής ιδεών και διαλόγου. Γιατί, «καμιά γλώσσα, κανένας πολιτισμός δεν είναι αυτάρκης. Οι εθνικές λογοτεχνίες αναγεννώνται από τη μετάφραση» (Εζρα Πάουντ)». Κατόπιν το αίτημα: «Θέλουμε να ελπίζουμε ότι το υπουργείο Πολιτισμού θα βρει έναν τρόπο για να μπορέσει το ΕΚΕΜΕΛ να συνεχίσει το πλούσιο και απαραίτητο στους καιρούς μας έργο του». 

• Για το «πλούσιο» έργο του ΕΚΕΜΕΛ υπάρχουν πολλά ερωτήματα. Για το «απαραίτητο» γύρω στα τέσσερα εκατομμύρια. Οσοι ακριβώς είναι αυτοί που πλήττονται από τα μέτρα. Διότι όταν σε κάποιον κόβουν τον μισθό ή τη σύνταξη, το τελευταίο που περιμένει είναι να του ’ρθει και ο λογαριασμός του ΕΚΕΜΕΛ ή των χιλιάδων ΕΚΕΜΕΛ του δημόσιου τομέα που όλα έχουν «πλούσιο και απαραίτητο έργο». 

• Φυσικά διατυπώνονται τα συνήθη επιχειρήματα υπέρ της συνέχισης της χρηματοδότησης του κρατικού αυτού φορέα από τους φορολογούμενους. Π.χ. «Υπάρχουν σπατάλες αλλού, που θα μπορούσαν να περικοπούν», ή «τα λεφτά δεν είναι πολλά και ο προϋπολογισμός θα μπορούσε να το αντέξει». Η αλήθεια είναι ότι σπατάλες υπάρχουν παντού στον δημόσιο τομέα. Ομως, αληθές είναι και το γεγονός, ότι στη νεοελληνική γλώσσα η λέξη «σπατάλες» σημαίνει «οι δαπάνες των άλλων και ουχί οι δικές μας ή των φίλων μας». Σαφέστατα υπάρχει όργιο σπατάλης στην ΕΡΤ, αλλά η κριτική πρέπει να επικεντρωθεί εκεί και να ορθώνεται το επιχείρημα «γιατί δεν δίνεις και σε μένα μπάρμπα;». 

• Να συμφωνήσουμε επίσης ότι το ποσό της χρηματοδότησης του ΕΚΕΜΕΛ είναι πενιχρό. Τόσο, που θα μπορούσαν να το καλύψουν και οι διαμαρτυρόμενοι. Από τον κατάλογο των 450 ονομάτων που βλέπουμε, εικάζουμε ότι οι περισσότεροι από αυτούς είναι ευκατάστατοι άνθρωποι. Αφού ανησυχούν τόσο πολύ για τη μετάφραση ως «βασικό εργαλείο ανταλλαγής ιδεών και διαλόγου» γιατί ζητούν από τον μπαρμπα-Μήτσο εκ Γρεβενών να τη χρηματοδοτήσει; Δεν θα μπορούσαν να το κάνουν οι ίδιοι; Και αν τους λείπουν τα 200 ευρώ κατ’ έτος -τόσο τους αναλογεί- γιατί δεν απευθύνονται στον Λιβάνη, στον Πατάκη ή τον Καστανιώτη για να χρηματοδοτήσει το «πλούσιο» και «αναγκαίο» έργο του ΕΚΕΜΕΛ; 

• Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) υπάρχουν 902 ενεργοί εκδοτικοί οίκοι και 170 νομικά πρόσωπα που εκδίδουν βιβλία. Το 45% των βιβλίων που εκδόθηκαν ήταν -με ή χωρίς τη βοήθεια του ΕΚΕΜΕΛ- ξένες μεταφράσεις. Αν ήταν με τη βοήθεια του ΕΚΕΜΕΛ, κάθε εκδότης θα χαρεί να δώσει 100 ευρώ ετησίως για τις δαπάνες του οργανισμού. Αν πάλι ήταν χωρίς τη βοήθεια του ΕΚΕΜΕΛ, μήπως πρέπει να προσθέσουμε ένα ακόμη ερωτηματικό στο «αναγκαίο» της ύπαρξής του;