Εξόριστες Λέξεις

Θεωρείται η μεγαλύτερη εν ζωή ποιήτρια του Λιβάνου, με σημαντική παρουσία στη δυτική πνευματική διανόηση αλλά και στην πνευματική κοινότητα της πατρίδας της. Η Ετέλ Αντνάν, γεννημένη το 1925 στη Βηρυτό από Ελληνίδα μητέρα από τη Σμύρνη και Σύριο πατέρα, με σπουδές φιλοσοφίας στη Σορβόνη, το Μπέρκλεϊ και το Χάρβαρντ, βίωσε τα προβλήματα του 20ού αιώνα στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή και μέσα από την ποίηση αλλά και τη ζωγραφική και το στοχασμό της διατρέχει με μοναδική ευαισθησία και ευελιξία το δίπολο Ανατολής - Δύσης. Αυτή είναι η γοητεία της, αυτή είναι από τις ουσιαστικές παραμέτρους που την έχουν κάνει διάσημη σ' όλο τον κόσμο.

Το πορτραίτο της ποιήτριας φιλοτέχνησε κινηματογραφικά η Βουβούλα Σκούρα στην ταινία της «Etel Adnan Εξόριστες Λέξεις», η οποία πρόκειται να προβληθεί στο μεγάλο αφιέρωμα που πραγματοποιείται για την ποιήτρια από τις 12 ως τις 17 του μηνός στο θέατρο Al-Madina στη Βηρυτό. Η σκηνοθέτης-διευθύντρια του θεάτρου Nidal al Achkar με τη συμμετοχή διανοουμένων, συγγραφέων, ποιητών, σκηνοθετών όπως των Fawwaz Traboulsi, Akl Awit, Issa Makhlouf, Joumana Haddad, Brigitta Engling, Kathrin Tiedemann, θα επιχειρήσουν να αναλύσουν το πολύπλευρο έργο της Ετέλ Αντνάν, ενώ ο σκηνοθέτης Nagy Souraty θα παρουσιάσει το νέο θεατρικό έργο της Αντνάν στην αγγλική γλώσσα «Crime of Honor».

Ένα ιδιαίτερο πορτραίτο της ποιήτριας και ζωγράφου σκιαγραφεί η Βουβούλα Σκούρα στην ταινία της "Etel Adnan Εξόριστες Λέξεις", η οποία βασίζεται τόσο στην αλληλογραφία της με τον καθηγητή ιστορίας Fawwaz Traboulsi -που έχει γίνει και βιβλίο, με τίτλο «Γράμματα στον Fawwaz- όσο και σε αποσπάσματα από τις συνομιλίες των δύο δημιουργών στο Παρίσι και στη Σκόπελο από το 2003 έως και το 2006, σκιαγραφεί το πορταίτο της ποιήτριας και ζωγράφου. "Η ταινία χαρτογραφεί τη σκέψη και τον τρόπο έκφρασης της Αντνάν", λέει η Βουβούλα Σκούρα. "Προσπάθησα να αναδείξω την προσωπικότητα και τον πολυσύνθετο χαρακτήρα της καταφεύγοντας στην πολυγλωσσία αλλά και τη λιτότητα της γλώσσας της", προσθέτει. Εναλλάσσοντας τις εικόνες της σε κλειστούς και ανοιχτούς χώρους, στο φως και το σκοτάδι, η σκηνοθέτιδα επικεντρώνεται στον χειμαρρώδη πολυγλωσικό λόγο της Αντνάν, παρακολουθώντας ακόμα και τις παύσεις της, και περιγράφει τη διαδρομή της μέσα από τις συζητήσεις για μικρά και μεγάλα θέματα, μέσα από τις αναφορές της στα πολλά ταξίδια της. Κάπως έτσι σκιαγραφείται ο κόσμος της Αντνάν, "ένας κόσμος με αφετηρία και επιστροφή στη Βηρυτό". Η γενέτειρα πόλη της ποιήτριας και ζωγράφου, στην ταινία γίνεται ο σύνδεσμος των παιδικών ευτυχισμένων χρόνων με τα χρόνια της πίκρας και της ωριμότητας ως την πρόσφατη πολιτική κρίση στο Λίβανο.

"Η Αντνάν, χωρίς καμιά ψευδαίσθηση, αναλύει τα αίτια και τα αιτιατά της κατάστασης στον ευρύτερο αυτό χώρο, καταθέτει την αντιπολεμική της θέση, αλληλογραφεί, ζωγραφίζει", λέει η Βουβούλα Σκούρα προσθέτοντας ότι μέσα από τις γλώσσες τις οποίες ομιλεί (γαλλικά, αγγλικά, ελληνικά και αραβικά) και ακούγονται στην ταινία "βιώνει αυτή την εσωτερική εξορία, στην αναζήτηση της καταγωγής της η οποία επεκτείνεται στα ταξίδια της σε αναζήτηση της πατρίδας και μέσα από τις πατρίδες να στοχαστεί την οικουμένη". Τοποθετείται στα προβλήματα των γυναικών τόσο στην Ευρώπη όσο και στον σύγχρονο αραβικό κόσμο και ταυτόχρονα αναζητά εκείνες τις μικρές ελληνικές στιγμές στη μνήμη της, μέσα από τη φιγούρα της Ελληνίδας μητέρας και τη μνήμη του πατέρα μέσα από τον κόσμο των παραμυθιών και της γραφής ποιημάτων στην αραβική γλώσσα.

Έλκοντας την καταγωγή της από δύο διαφορετικούς κόσμους, η Αντνάν προσπαθεί να κατανοήσει τις διαφορές τους και ταυτόχρονα, με το δυνατό ανθρωπιστικό της βλέμμα -όπως ξεπηδάει από τα γραπτά της- να τους συνθέσει. Με νεανικό πάθος αλλά και την ηρεμία της γνώσης, η Αντνάν επιχειρεί με τις "εξόριστες λέξεις" της να διεισδύσει στον σύγχρονο λαβύρινθο της παγκοσμιοποίησης και στις δυσκολίες που κρύβει η αποδοχή της διαφορετικότητας. Αυτή την αποδοχή που αποτελεί και βασική προϋπόθεση προκειμένου να μην υπάρχουν "Εξόριστες Λέξεις".

Η ταινία της Βουβούλας Σκούρα, η οποία έχει συμμετάσχει σε πολλά φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και έχει βραβευτεί στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (2008), θα προβληθεί από την ΕΤ-1 την Κυριακή 16 Μαΐου στις 9 το βράδυ. Η έρευνα της σκηνοθέτιδας γύρω από ζητήματα της λογοτεχνίας και των γλωσσικών ιδιωμάτων στη Μεσόγειο θα συνεχιστεί και στη νέα ταινία που έχει προτείνει στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, με την ελπίδα ότι θα βρεθούν οι χρηματοδοτήσεις προκειμένου να πραγματοποιηθεί.

• Π.Κρ., Η ΑΥΓΗ: 09/05/2010