Ενα Σαββατοκύριακο μακριά από την Αθήνα προσφέρει, εκτός από καθαρό αέρα, την ευκαιρία να διαβάσουμε και ένα μυθιστόρημα
- Του Αρη Mπερλη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 23 Mαϊου 2010
- Εχω ένα σπίτι στην ορεινή Εύβοια (παλιό, πέτρινο, 64 τ. μ., με κήπο και μποστάνι). Πηγαίνω συχνά τα Σαββατοκύριακα τον χειμώνα και μένω όλο σχεδόν το καλοκαίρι. Οταν είμαι εκεί δουλεύω, όπως και στην Αθήνα, αλλά το περιβάλλον είναι διαφορετικό. Το περασμένο Σάββατο πήγα. Αυτή τη φορά σημείωνα τα έξοδα σε ένα τεφτέρι. Βενζίνη 20 ευρώ μετ’ επιστροφής. (Στο βενζινάδικο στα Κριεζά μου έδωσαν απόδειξη χωρίς να τη ζητήσω.) Φεριμπότ Ωρωπός - Ερέτρια 14+ 14=28. Διόδια Αφιδνών 1,90+1,90= 3.80. Σύνολο 51,80 ευρώ.
- Από αυτά πρέπει να αφαιρεθούν γύρω στα 15 ευρώ που κοστίζουν (αν τα αγοράζαμε στην Αθήνα) διάφορα λαχανικά από το περιβόλι μας που τα φέραμε πίσω (μαρούλια, βλίτα, κόκκινο λάχανο, πολλά λεμόνια και 10 αυγά που μας φίλεψε η γειτόνισσα από κότες αλανιάρες). Επίσης, θα πρέπει να υπολογίσω τα πολύ λιγότερα τσιγάρα που κάπνισα (οικονομία γύρω στα 3 ευρώ), δεδομένου ότι διαβάζοντας κάτω από την αιωνόβιο συκιά της αυλής και με τα πουλιά να τιτιβίζουν ανέμελα, δε θες να καπνίσεις. Υπόλοιπο 33,80.
- Το βράδυ μας έκανε το τραπέζι ο φίλος μας ο Αντώνης. (Οταν την επόμενη εβδομάδα θα τους ανταποδώσουμε το τραπέζι, τα υλικά του μαγειρέματος δεν θα κοστίσουν πάνω από 12 ευρώ). Για πρωινό φάγαμε ψωμί (0,40 ευρώ) και μαρμελάδα νεράντζι (σπιτικιά, δώρο φίλης, από πέρυσι). Αν μέναμε στην Αθήνα και βγαίναμε, οπωσδήποτε θα χαλάγαμε 40 ευρώ.
- Αλλά υπάρχουν και άλλα κέρδη. Δεν είδαμε τηλεόραση (ούτως ή άλλως, στο χωριό δεν έχουμε) και διαβάσαμε βιβλία. Τέλειωσα την τριλογία του Φίλιπ Πούλμαν (The Dark Materials), που είναι ένα θαυμάσιο πεζογράφημα για μικρούς και μεγάλους: Επιστημονική φαντασία, αντιθρησκευτική πλατφόρμα, βαθύτατα επηρεασμένο από τον Μίλτων, δηλ. με το μέρος του Διαβόλου, δηλ. με το μέρος του ανθρώπου και της αντίστασης στην Εξουσία. Εξ αφορμής διάβασα ξανά έπειτα από χρόνια και το Πρώτο Βιβλίο του Χαμένου Παραδείσου. Αυτά ως προς τα οικονομικά ενός Σαββατοκύριακου στη νέα εποχή.
Στην Αθήνα
- Είμαι τυχερός; Ενδεχομένως ή και σίγουρα. «Θα ’θελα να ’χω ένα σπίτι εξοχικό», λέει ο Καβάφης της οδού Λέψιους σε ένα χαρίεν, αντι-καβαφικό ποίημά του. Αλλά το δικό μου ήταν μια συνειδητή επιλογή, μια απόφαση που πάρθηκε εδώ και είκοσι χρόνια, κόστισε λίγο και απαίτησε προσωπική δουλειά. Αν δεν το είχα, τι θα μπορούσα να κάνω στην Αθήνα αυτό το Σαββατοκύριακο, πώς θα μπορούσα να αποδράσω, πώς θα μπορούσα να αγοράσω ποιότητα με μικρό κόστος;
- Τα περισσότερα μουσεία την Κυριακή έχουν ελεύθερη είσοδο. Το τραμ είναι μια καλή ιδέα για να πας και να κοιτάξεις τη θάλασσα. Πολλές καλλιτεχνικές, πολιτιστικές (ή και φιλανθρωπικές) εκδηλώσεις κοστίζουν ελάχιστα ή και καθόλου. Τα βιβλία είναι πάντα στο ράφι. Τα πόδια σου είναι διαθέσιμα για να περπατήσεις. Ευκαιρία για συνευρέσεις. Αν η οικονομική κρίση απαιτεί αλλαγή των συνηθειών μας, ας τις αλλάξουμε – το λιγότερο μπορεί να είναι προς το καλύτερο. Ακόμη και το ελάχιστο μπορεί να αποτελέσει το μέγιστο. Ας διαβάσουμε τον Ελύτη, που δεν είναι μόνο ποιητής των εθνικοφρόνων («Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική») αλλά και κήρυκας μιας βιοθεωρίας του ελάχιστου.
- Βασική στο έργο του Ελύτη είναι η έμμονη πεποίθησή του για τη δυναμικότητα του «ελάχιστου» - του «ελάχιστου» όχι απλώς και μόνο ποσοτικά (αυτή η ποσοτική έννοια του ελάχιστου, ως ολιγάρκεια και αυτάρκεια, αποτέλεσε σταθερό γνώρισμα του προσωπικού ήθους του ποιητή: ζούσε σε ένα δυάρι μέχρι τον θάνατό του). «Μ’ ένα τίποτα έζησα, μονάχα οι λέξεις δεν μου αρκούσανε», λέει στο Φωτόδεντρο, Πιστεύει στην ποιοτική δυναμικότητα του ελάχιστου, που το εννοεί ως κίνηση ή ενέργεια η οποία, παρά την ελαχιστότητά της, είναι κρισιμότατη και δύναται να επιφέρει τεράστιες αλλαγές.
- Παραπέμπω, από το πλήθος των σχετικών αναφορών και παραθεμάτων: «Πολύ δε θέλει ο κόσμος. Ενα κάτι ελάχιστο. Σαν τη στραβοτιμονιά πριν από το δυστύχημα, όμως ακριβώς προς την αντίθετη κατεύθυνση». Μια άλλη αναφορά είναι από την Ιδιωτική Οδό, όπου ο ποιητής αναρωτιέται ποιος είναι αυτός που καταφέρνει «το μέρος της ζωής το φαίνον, το μη θολούμενον, να το καθιστά σχεδόν αόρατο για τους άλλους. Γιατί και πώς τους πείθει να μην κάνουν μιαν απλή κίνηση έστω, μια στροφή της κεφαλής, που θα μπορούσε να σημαίνει και στροφή του κόσμου ολόκληρου».
Το «ελάχιστο»
- Αυτή η επιμονή του Ελύτη με το «ελάχιστο» και τις αντιστρόφως ανάλογες προς τη σμικρότητά του δυνατότητες δεν έχει απλώς ηθική σημασία. Η αναζήτηση του ελάχιστου είναι βασική προϋπόθεση της σκέψης του Ελύτη και θα τη διακρίνουμε σε όλο του το έργο, ποιητικό και δοκιμιακό. Στα Μικρά Εψιλον παρατηρεί «Ν’ αξιοποιείς το ελάχιστο για να του αποσπάς τα μέγιστα είναι το πιο δύσκολο και το πιο «ελληνικό» μυστικό.» Και παρακάτω είναι ακόμη πιο σαφής: «Η απόσταση από το τίποτε στο ελάχιστο είναι πολύ μεγαλύτερη παρ’ ότι από το ελάχιστο στο πολύ». Και με μια υποστροφή στο Φωτόδεντρο θα αιφνιδιάσει τον αναγνώστη αποκαλύπτοντας ένα απρόβλεπτο αποτέλεσμα: «Το ελάχιστο θέλησα και με τιμώρησαν με το πολύ.» Σε αυτούς τους δύστηνους καιρούς η ποίηση δεν είναι απλώς καταφύγιο, απόδραση, escape. Η λυρική ποίηση δεν εξαντλείται στον λυρισμό, δεν τελειώνει με το τραγούδι. Οι κορυφαίες στιγμές της δεν είναι οι στιγμές της επιτυχούς καλλιτεχνικής έκφρασης της συγκίνησης, αλλά η στιγμή της δωρεάς μιας αλήθειας – μιας αλήθειας που έχουμε μάθει να τη χαρακτηρίζουμε «αποκαλυπτική» επειδή είναι απρόσμενη, καίρια, και μας βοηθάει να ζήσουμε καλά.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΚΙ ΑΥΤΟ:
No comments:
Post a Comment