Το θρίλερ των «Διαβάζω» ή πώς να αποφύγετε τα μαγειρέματα

• Της Μικέλας Χαρτουλάρη, ΤΑ ΝΕΑ, Σάββατο, 8 Μαΐου 2010

Tο μήνυμα ήταν ηχηρό. Ζυράννα Ζατέλη, Ερση Σωτηροπούλου, Σώτη Τριανταφύλλου, Σωτήρης Δημητρίου, Μάριος Μέσκος και πολλά άλλα «ονόματα» της υψηλής λογοτεχνικής αγοράς έμειναν έξω από τις τελικές υποψηφιότητες (τις λεγόμενες «μικρές λίστες» με δέκα συγγραφείς ανά κατηγορία) των φετινών Λογοτεχνικών Βραβείων του περιοδικού «Διαβάζω», τα οποία θα απονεμηθούν τη Δευτέρα (Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς, 7 μ.μ.). Με αυτόν τον τρόπο, η καινούργια κριτική επιτροπή (Γαραντούδης, Ζήρας, Καρακώτιας, Κωστίου, Ντουνιά, Πιμπλής, Τσιριμώκου) υπογράμμισε ότι λειτουργεί ανεξάρτητη από το χρηματιστήριο αξιών του σιναφιού και ότι παίρνει το ρίσκο της άποψής της. Κάτι που μας υπενθυμίζει ότι καμία αξιολόγηση δεν είναι αθώα, αφού για την τέχνη δεν υπάρχουν (ευτυχώς) αντικειμενικά κριτήρια. Από αυτό το δεδομένο ξεκινώντας, το ειδικό βάρος των λογοτεχνικών διακρίσεων κρίνεται όχι από τη δήθεν αντικειμενικότητά τους, αλλά από το προφίλ τους. Εδώ είναι που τα βραβεία του «Διαβάζω» ξεχωρίζουν όχι επειδή είναι πιο πρωτότυπα ή τολμηρά (αυτό παραμένει ζητούμενο στα ελληνικά πράγματα), αλλά επειδή εξισορροπούν τις κυρίαρχες λογοτεχνικές τάσεις και φιλοσοφίες βράβευσης, με έναν τρόπο που έχει αντίκτυπο σε μια ευρύτατη μερίδα συνειδητών αναγνωστών. Ετσι διαμορφώνουν αξίες και αρχές και γίνονται φορείς μιας πολιτισμικής πολιτικής. Γι΄ αυτό και το ενδιαφέρον τους ξεπερνά τον κόσμο του βιβλίου. Οταν θεσπίστηκαν το 1995, τα «Διαβάζω» ανέβασαν τον πήχυ των αξιολογήσεων. Και ξαναζωντάνεψαν τον προβληματισμό γύρω απο τα λογοτεχνικά βραβεία γενικότερα, τόσο ώστε να αναβαθμιστούν τα βραβεία της Ακαδημίας και του υπουργείου Πολιτισμού (Κρατικά), αλλά και να γεννηθούν νέα εναλλακτικά βραβείαεκείνα των περιοδικών «(δε)κατα» και «Να ένα μήλο». Επιπλέον, εκδημοκράτισαν τον θεσμό αφού εισήγαγαν το Βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα (μέχρι 45 χρονών) που άνοιξε τη βεντάλια των υποψηφίων. Σήμερα έχουν ένα προφίλ, όχι τόσο ακαδημαϊκό όπως των Κρατικών (απονομή στις 17/5), ούτε τόσο μεταμοντέρνο όπως των «(δε)κάτων» (απονομή τον Ιούνιο), αλλά μεικτό και αποδεκτό από το σινάφι όσο και από την αγορά. Τα «Διαβάζω» δεν είναι τόσο mainstream ώστε μόνον να επιβραβεύουν αναγνωρισμένες φωνές, ούτε τόσο πρωτοποριακά ώστε μόνο να προτείνουν «διαφορετικές» φωνές, αλλά ακολουθούν μια μέση οδό έδωσαν λ.χ. από κοινού το βραβείο διηγήματος στον δημοφιλή Κουμανταρέα και στον χαμηλόφωνο Χιόνη. Επίσης, τα «Διαβάζω» μπορούν να «κόψουν» έναν σταρ ή να τον τιμήσουν επανειλημμένα, επειδή αξιολογούν βιβλία και όχι συγγραφείς. Και τέλος, τα «Διαβάζω» δίνουν βάρος στη λογοτεχνικότητα των κειμένων, στις υφολογικές δηλαδή προτάσεις εξίσου με τις θεματικές οπότε αποκλείουν από την κούρσα κάποια είδη μυθοπλασίας, όπως η επιστημονική φαντασία, τα αστυνομικά ή τα ροζ μυθιστορήματα, εφόσον αυτά βασίζονται κυρίως στην πλοκή. Από εκεί και πέρα, το «υλικό» της κάθε χρονιάς είναι αυτό που τους προσδίδει παραπάνω ή όχι λάμψη, βάζοντας σε δοκιμασία τα κριτήριά τους. Γι΄ αυτό και η φετινή βράβευση με τους Γαλανάκη, Γκουρογιάννη, Δημητρακάκη, Κώτσια, Χωμενίδη, Νόλλα, Σκαμπαρδώνη, Αποστολίδη, Παπαθεοδώρου, Βαρβέρη, Βλαβιανό, Μπουκάλα, Παπαδάκη κ.ά. στην αρένα, προμηνύεται... θρίλερ.[...] ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ