Γιάννης Κιουρτσάκης: «Η κρίση είμαστε εμείς»

Photo: © E।KE.BI, 2001. Μητρόπουλος

Ο Γιάννης Κιουρτσάκης είναι η αγωνιώσα συνείδηση σε καιρούς όπου το χάος και το άπειρο -κι αυτό δεν είναι ποιητική μεταφορά- έχουν εκχωρήσει έδαφος από το «Εμείς» στο «Εγώ».

Η αντίδρασή του να μη δεχτεί το βραβείο δοκιμίου του περιοδικού «Διαβάζω» εκφράζει την αμφιθυμία τού πνευματικού ανθρώπου, που δέχεται τα βραβεία, αλλά τα θεωρεί κάτι «μικρό» μπροστά στα μείζονα γεγονότα, πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά, που κατατρώνε την αλληλεγγύη υπέρ του εγωισμού της επιβίωσης.

Βεβαίως και δεν μπορεί να κρύψει τη χαρά του που το στοχαστικό του αφήγημα «Ενας χωρικός στη Νέα Υόρκη» προτιμήθηκε από την κριτική επιτροπή. Εν τούτοις, δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια μπροστά στο πρόβλημα. Γι' αυτό δηλώνει εγγράφως: «Ετούτη τη στιγμή, που η συλλογική ζωή μας γνωρίζει μια κατρακύλα δίχως προηγούμενο στην οποία έχουμε συμβάλει όλοι -αυτή η κρίση είμαστε εμείς-, αναρωτιέμαι: είναι άραγε τυχαίο ότι η έξαρση του ναρκισσισμού, της αυτοπροβολής, των προσωπικών ανταγωνισμών, των πελατειακών σχέσεων και των μικρόψυχων καβγάδων, που μαστίζουν και το λογοτεχνικό μας σινάφι εις βάρος κάθε έννοιας πνευματικής ζωής, συμπίπτει μ' έναν πληθωρισμό πανηγυρικών εκδηλώσεων για το βιβλίο, συμπεριλαμβανομένων των βραβείων;» Ο Γιάννης Κιουρτσάκης δεν φέρνει κάτι το καινοφανές· πράττει το αυτονόητο: θέτει ξανά σε κίνηση την ηθική στην πνευματική ζωή, μ' έναν λόγο «που κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει».

Τα ερωτήματα τα οποία θέτει δεν είναι ρητορικού τύπου, γιατί, όπως όλοι μας ευκόλως καταλαβαίνουμε, το μαχαίρι έχει φθάσει στο κόκαλο και πονάει: «Κι αν φαίνομαι υπερβολικός, τουλάχιστον ας αναρωτηθούμε όλοι: πόσο οι βραβεύσεις μάς έχουν βοηθήσει, έστω ατομικά, "να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα"; Πόσο έχουν βοηθήσει τη λογοτεχνική δημιουργία και το μοίρασμά της με τον αναγνώστη; Αυτές οι πικρές απορίες με εμποδίζουν να δεχτώ με ήρεμη συνείδηση το βραβείο». Τα βραβεία δεν μας βελτιώνουν, αν αυτοί που τα δέχονται δεν αισθάνονται ότι ανήκουν στην ίδια πνευματική οικογένεια. Κι όσοι είναι εκτός -εν προκειμένω, οι αναγνώστες- δεν θέλουν να είναι καλεσμένοι σε μια οικογένεια που σπαράσσεται από πισώπλατα μαχαιρώματα.

• ΒΑΣΙΛΗΣ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 12 Μαΐου 2010

• ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ για τον Γιάννη Κιουρτσάκη στην ιστοσελίδα του ΕΚΕΒΙ

«Γιατί δεν δέχτηκα το βραβείο»

15751624

«Οι βραβεύσεις δεν μας έχουν βοηθήσει “να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα”», λέει με χθεσινή επιστολή του στον Τύπο ο συγγραφέας Γιάννης Κιουρτσάκης που αρνήθηκε το Βραβείο «Διαβάζω» (τα βραβεία απονεμήθηκαν προχθές το βράδυ) στην κατηγορία Λογοτεχνικό Δοκίμιο- Μελέτη. Η δήλωσή του έχει ως εξής:

«Είχα χαρεί ειλικρινά το βραβείο του “Διαβάζω”, την πρώτη χρονιά που απονεμήθηκε. Και θα ήταν υποκριτικό αν έλεγα πως δεν το χαίρομαι και σήμερα. Οπως θα ήταν άδικο να μην ευχαριστήσω την επιτροπή, που μόχθησε να διαβάσει τόσα βιβλία και ξεχώρισε, στην κατηγορία του δοκιμίου, το μικρό μου στοχαστικό αφήγημα. Ομως, ετούτη τη στιγμή που η συλλογική ζωή μας γνωρίζει μια κατρακύλα δίχως προηγούμενο στην οποία έχουμε συμβάλει όλοι- αυτή η κρίση είμαστε εμείς αναρωτιέμαι: είναι άραγε τυχαίο ότι η έξαρση του ναρκισσισμού, της αυτοπροβολής, των προσωπικών ανταγωνισμών, των πελατειακών σχέσεων και των μικρόψυχων καβγάδων, που μαστίζουν και το λογοτεχνικό μας σινάφι εις βάρος κάθε έννοιας πνευματικής ζωής, συμπίπτει μ΄ έναν πληθωρισμό πανηγυρικών εκδηλώσεων για το βιβλίο, συμπεριλαμβανομένων των βραβείων; Κι αν φαίνομαι υπερβολικός, τουλάχιστον ας αναρωτηθούμε όλοι: πόσο οι βραβεύσεις των τελευταίων χρόνων μάς έχουν βοηθήσει, έστω ατομικά, “να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα”; Πόσο έχουν βοηθήσει τη λογοτεχνική δημιουργία και το μοίρασμά της με τον αναγνώστη; Αυτές οι πικρές απορίες με εμποδίζουν να δεχτώ με ήρεμη συνείδηση το βραβείο». (Τα Νέα, 12/05/2010)

Βραβεία με πολιτική χροιά σε βαρύ κλίμα...

«Μέσα στο βαρύ κλίμα των ημερών απονεμήθηκαν χθες βράδυ τα Λογοτεχνικά Βραβεία του «Διαβάζω 2010». Μάλιστα, ένας εκ των βραβευθέντων, ο Γιάννης Κιουρτσάκης (Βραβείο Λογοτεχνικού Δοκιμίου - Μελέτης για το «Ενας χωρικός στη Νέα Υόρκη»), με μήνυμά του μέσω του εκδότη του κ. Βελιτζανίδη (Ινδικτος), αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο, «γιατί αισθάνεται αμήχανος να αποδεχτεί τη βράβευσή του υπό τη σκιά των γεγονότων».

Αυτή του η ενέργεια προκάλεσε την αντίδραση του Μένη Κουμανταρέα: «Δεν καταλαβαίνω γιατί κάποιοι βραβευμένοι δεν αποδέχονται τα βραβεία. Δεν είμαστε εδώ Γαλλική Ακαδημία...», είπε.

Στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη της Πειραιώς, ο Χάρης Βλαβιανός τιμήθηκε με το Βραβείο Ποίησης

Αυτή του η ενέργεια προκάλεσε την αντίδραση του Μένη Κουμανταρέα: «Δεν καταλαβαίνω γιατί κάποιοι βραβευμένοι δεν αποδέχονται τα βραβεία. Δεν είμαστε εδώ Γαλλική Ακαδημία...», είπε. Ανοίγοντας την εκδήλωση των 14ων βραβείων στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς, ο διευθυντής του περιοδικού «Διαβάζω», Γιάννης Ν. Μπασκόζος, τόνισε: «Θα θέλαμε όλοι η σημερινή τελετή να ήταν μια ανέφελη γιορτή του βιβλίου. Αλλά δεν είναι δυνατόν κάτι τέτοιο.

Εκφράζοντας τους συγγραφείς, τους εκδότες, τους ανθρώπους του βιβλίου, θέλω να αποτίσω φόρο σεβασμού και τιμής στα τρία θύματα της δολοφονικής επίθεσης στα πρόσφατα γεγονότα της οδού Σταδίου».

Πολιτική χροιά στην εκδήλωση έδωσε ο Βασίλης Γκουρογιάννης, παραλαμβάνοντας το Βραβείο Μυθιστορήματος για το «Κόκκινο στην πράσινη γραμμή» (Μεταίχμιο), ένα μυθιστόρημα για την Κύπρο στην οποία το αφιέρωσε, «μήπως αυτό αμβλύνει τις ενοχές και τις τύψεις μας για ό,τι της έχουμε προκαλέσει».

Δύο επιπλέον απουσίες σημειώθηκαν: ο Χάρης Βλαβιανός, που τιμήθηκε με το Βραβείο Ποίησης για το «Διακοπές στην πραγματικότητα: Ποιήματα, σχεδιάσματα, μεταγραφές», έλειπε στο εξωτερικό.

Το βραβείο παρέλαβε η εκδότρια Αννα Πατάκη. Και ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (Βραβείο Διηγήματος - Νουβέλας για τον «Θησαυρό των αηδονιών και άλλα διηγήματα», Γαβριηλίδης). Συγκινητική στιγμή ήταν η απονομή του Βραβείου Προσφοράς στο Βιβλίο σε ένα από τα πιο δυναμικά και αγαπημένα πρόσωπα του εκδοτικού χώρου, την εκδότρια της ιστορικής «Εστίας» Μαρίνα Καραϊτίδη, τη γνωστή σε όλους κυρία Μάνια. «Πάντοτε αγαπούσα το «Διαβάζω».

Εκτιμούσα πάρα πολύ τη δουλειά και τον κόπο των ανθρώπων του». Η Κάλλια Παπαδάκη παρέλαβε από την Κική Δημουλά το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα για το διήγημά της «Ο ήχος του ακάλυπτου: Εξι κοινόχρηστες ιστορίες» (Πόλις).

Στη «Σκυλίσια ζωή του γάτου Τζον Αφεντούλη» (Ελληνικά Γράμματα) των πολυβραβευμένων Χρήστου Μπουλώτη (κείμενο) και Φωτεινής Στεφανίδη (εικονογράφηση) πήγε το Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου. Τέλος, το «Στη Διαπασών» του Βασίλη Παπαθεοδώρου (Καστανιώτης) τιμήθηκε με το Βραβείο Λογοτεχνικού Βιβλίου για μεγάλα παιδιά. Την τελετή

Ανοίγοντας την εκδήλωση των 14ων βραβείων στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς, ο διευθυντής του περιοδικού «Διαβάζω», Γιάννης Ν. Μπασκόζος, τόνισε: «Θα θέλαμε όλοι η σημερινή τελετή να ήταν μια ανέφελη γιορτή του βιβλίου. Αλλά δεν είναι δυνατόν κάτι τέτοιο.

Εκφράζοντας τους συγγραφείς, τους εκδότες, τους ανθρώπους του βιβλίου, θέλω να αποτίσω φόρο σεβασμού και τιμής στα τρία θύματα της δολοφονικής επίθεσης στα πρόσφατα γεγονότα της οδού Σταδίου».

Πολιτική χροιά στην εκδήλωση έδωσε ο Βασίλης Γκουρογιάννης, παραλαμβάνοντας το Βραβείο Μυθιστορήματος για το «Κόκκινο στην πράσινη γραμμή» (Μεταίχμιο), ένα μυθιστόρημα για την Κύπρο στην οποία το αφιέρωσε, «μήπως αυτό αμβλύνει τις ενοχές και τις τύψεις μας για ό,τι της έχουμε προκαλέσει».

Δύο επιπλέον απουσίες σημειώθηκαν: ο Χάρης Βλαβιανός, που τιμήθηκε με το Βραβείο Ποίησης για το «Διακοπές στην πραγματικότητα: Ποιήματα, σχεδιάσματα, μεταγραφές», έλειπε στο εξωτερικό.

Το βραβείο παρέλαβε η εκδότρια Αννα Πατάκη. Και ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (Βραβείο Διηγήματος - Νουβέλας για τον «Θησαυρό των αηδονιών και άλλα διηγήματα», Γαβριηλίδης). Συγκινητική στιγμή ήταν η απονομή του Βραβείου Προσφοράς στο Βιβλίο σε ένα από τα πιο δυναμικά και αγαπημένα πρόσωπα του εκδοτικού χώρου, την εκδότρια της ιστορικής «Εστίας» Μαρίνα Καραϊτίδη, τη γνωστή σε όλους κυρία Μάνια. «Πάντοτε αγαπούσα το «Διαβάζω».

Εκτιμούσα πάρα πολύ τη δουλειά και τον κόπο των ανθρώπων του». Η Κάλλια Παπαδάκη παρέλαβε από την Κική Δημουλά το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα για το διήγημά της «Ο ήχος του ακάλυπτου: Εξι κοινόχρηστες ιστορίες» (Πόλις).

Στη «Σκυλίσια ζωή του γάτου Τζον Αφεντούλη» (Ελληνικά Γράμματα) των πολυβραβευμένων Χρήστου Μπουλώτη (κείμενο) και Φωτεινής Στεφανίδη (εικονογράφηση) πήγε το Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου. Τέλος, το «Στη Διαπασών» του Βασίλη Παπαθεοδώρου (Καστανιώτης) τιμήθηκε με το Βραβείο Λογοτεχνικού Βιβλίου για μεγάλα παιδιά. Την τελετή απονομής παρουσίασε η Βίκυ Φλέσσα. (ΕΘΝΟΣ)