Του Γιάννη Παπαθεοδώρου*, Η Καθημερινή, 05/07/2008
Kαθώς ολοένα αυξάνεται η πίεση της αγοράς πάνω στους κανόνες της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ενισχύοντας την αντίληψη ότι η τελευταία είναι υπόθεση προσωπικών ανταγωνισμών, ατομικών επιδόσεων και υλικών αμοιβών, τα βραβεία μοιάζουν να είναι ένας αυτονόητος και αποδοτικός μηχανισμός πολιτισμικής διάκρισης, που επιβάλλει ιεραρχίες και κριτήρια για όλα τα αισθητικά γούστα. Από τη γνώριμη εθνική «Καλομοίρα» ώς τον άγνωστο νεοεμφανιζόμενο ποιητή, η ιδιωτική πρωτοβουλία αλλά και οι κρατικοί θεσμοί «βραβεύουν» διαρκώς τους δημιουργούς, καλλιεργώντας μια παραπλανητική εκδοχή αίγλης και κύρους, χωρίς αυτή απαραίτητα να ανταποκρίνεται στην αξία των πολιτισμικών προϊόντων, στο δημόσιο έλεγχό τους και στην κριτική πρόσληψή τους. Σαν τα πληθωριστικά χαρτονομίσματα, τα βραβεία επικυρώνουν την ύπαρξη ενός συμβολικού κεφαλαίου, που διακινείται και κατοχυρώνεται «ελεύθερα» (βλ. «ιδιωτικά», ως επί το πλείστον) στο πεδίο της κουλτούρας, αναπαράγοντας το ρομαντικό στερεότυπο της πρόσκαιρης φήμης και της εφήμερης δόξας.
Ο εξίσου ρομαντικός αντίλογος σε τούτη την άποψη, είχε κερδίσει πόντους από νωρίς. Ηδη από τον καιρό του Μεσοπολέμου, ο Καρυωτάκης είχε θέσει το θέμα της άσημης τέχνης, βραβεύοντας αντιστικτικά, με το δικό του τρόπο, τους «άδοξους ποιητές των αιώνων». Είναι σίγουρο πως, στις μέρες μας, δεν αρκεί η ρομαντική διαμαρτυρία του Καρυωτάκη για να μας σώσει από τον κατακλυσμό της «βιομηχανίας των βραβείων», καθώς το θέμα δεν αφορά πλέον τον «έπαινο του δήμου και των σοφιστών», αλλά την «αγορά» - και μόνο την αγορά. Η άρνηση της πολιτισμικής νομιμοποίησης των βραβείων είναι το πρώτο βήμα για μια πιο υποψιασμένη στάση απέναντι στο «φυσικό» μεγαλείο αυτής της μιντιακής αναγνώρισης. Η πρόσφατη άρνηση του Πάνου Μουλλά να αποδεχτεί το βραβείο δοκιμίου από το περιοδικό «Διαβάζω» ήταν ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Κι ας πάει να λέει η πιάτσα των βραβείων πως «η φωτιά ήταν βαλτή». Το ουσιώδες είναι που έσκασε.
* Ο κ. Γιάννης Παπαθεοδώρου διδάσκει Νεοελληνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
No comments:
Post a Comment