Ο ΖΑΝ-ΚΛΟΝΤ ΠΙΡΟΤ ΓΡΑΦΕΙ ΣΑΝ Η ΤΕΧΝΗ ΝΑ ΜΗΝ ΕΧΕΙ ΠΙΑ ΓΙΑ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΩΡΑΙΟΥ ΑΛΛΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΟΥ ΡΥΠΑΡΟΥ. ΔΕΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΚΑΠΡΙΤΣΙΟ. ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΣΤΑΣΗ ΖΩΗΣ, ΓΙΑ ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ
Jean-Claude Ρirotte: AΒSΕΝΤ DΕBΑGDΑD. Εκδ. LΑ ΤΑΒLΕ RΟΝDΕ, 2007, σελ. 140, τιμή: 14 ευρώ
Είναι αδύνατο να διαβάσει κανένας το μυθιστόρημα του Ζαν-Κλοντ Πιρότ
Αbsent de Βagdad (Απών από τη Βαγδάτη) και να μην του έλθουν στον νου οι εικόνες εκείνης της Αμερικανίδας στρατιωτίνας η οποία πριν από περίπου τρία χρόνια βασάνιζε Ιρακινούς κρατουμένους. Οι άθλιες φωτογραφίες έκαναν τον γύρο του κόσμου. Προκαλώντας βέβαια τη γενική κατακραυγή. Ικανοποιώντας όμως κατά βάθος την αρρωστημένη περιέργεια των ανά την υφήλιο τηλεοπολιτών. Ως γνωστόν, μία τέτοια επιχείρηση ονομάζεται «άμεση ενημέρωση». Θα την ονόμαζα, για να είμαστε κάπως κοντά στην αλήθεια, επιχείρηση απαξίωσης του ανθρώπινου είδους. Με βάση την αρχή, την οποία δεν διέψευσε ποτέ η πραγματικότητα: είσαι αυτό που βλέπεις.
Είναι όμως επίσης αδύνατο να μην αντιληφθεί ο αναγνώστης, από τις πρώτες κιόλας σελίδες του βιβλίου, την τεράστια προσπάθεια του συγγραφέα για να σβήσει μέσα μας τούτες τις επονείδιστες και συνάμα δηλητηριώδεις παραστάσεις. Ο Πιρότ γράφει σκεπτόμενος ότι η γενικευμένη αναισχυντία μολύνει στις μέρες μας σε τέτοιο βαθμό τη ματιά μας, που είναι ζήτημα εάν το ωραίο, δηλαδή η τέχνη στο σύνολό της, θα μπορέσει να επιζήσει. Το ότι υπάρχει το μυθιστόρημά του δεν είναι απόδειξη του εναντίου. Είναι ένδειξη της επιμονής, της ευαισθησίας και της γνώσης που πρέπει να επιδείξει ο καλλιτέχνης για να γίνει δεκτική στο ωραίο η ψυχή του σημερινού αναγνώστη.
Το βιβλίο του Πιρότ δεν ξεπερνάει τις εκατόν πενήντα σελίδες. Φράση ποιητική. Σύνθεση απλή. Μορφή αδιάφορη στις μεταμοντέρνες συνταγές, παραδοσιακή, αρχαϊκή μάλιστα: αλληλοδιαδοχή ρήσεων κατά τα πρότυπα του Κορανίου και της Βίβλου.
Διαβάζουμε την ιστορία του Μουσλούμ. Την αφηγείται ο ίδιος. Αφήγηση αποσπασματική, γεμάτη από ασυνέχειες και κενά. Μονολογεί. Οι αναμνήσεις του διασταυρώνονται με τις παρατηρήσεις και τις σκέψεις που κάνει για την κατάστασή του. Φυλακισμένος, αλυσοδεμένος στο μπουντρούμι του, θύμα καθημερινών εξευτελισμών και βασανιστηρίων, εξαντλημένος από την ασιτία, θυμάται, παρατηρεί και περιμένει τον θάνατό του. Από τα λεγόμενά του συμπεραίνουμε ότι πήρε μέρος σε μάχες κατά του κατακτητή, ότι πιάστηκε αιχμάλωτος και ότι όλη η επιστήμη του εχθρού για να τον «σπάσει» δεν έδωσε το παραμικρό αποτέλεσμα.
Σκληροτράχηλος αλλά όχι φανατικός. Μαχητής αλλά όχι στρατιώτης του Αλλάχ. Κατέχει καλά το Κοράνιο. Μιλάει πολλές γλώσσες. Έκανε ανώτερες σπουδές στη Γαλλία και αναφέρεται με νοσταλγία στους δασκάλους του. Στην αρχή του μονολόγου η φωνή του είναι κοφτή και θλιμμένη: «Μπορείτε να βασανίζετε τα σώματά μας, να δολοφονείτε τις μανάδες μας, να βιάζετε τις κόρες μας και τους γιους μας, αλλά τι σκέφτεστε (εάν σας τυχαίνει να σκέφτεστε), ότι θα εξαλείψετε τις ψυχές μας με τις φλόγες των όπλων σας, ότι θα φυλακίσετε τις επιθυμίες μας και ότι θα ξεριζώσετε από την καρδιά μας την ελπίδα και την πίστη τις οποίες θρέφει η αλαζονεία σας;».
Προς το τέλος, απαλλαγμένος ο Μουσλούμ από κάθε ίχνος μίσους, ψιθυρίζει: «Και τι μένει όταν καμιά εικόνα πια δεν υπάρχει, ένα παλιό τραγούδι που ίσως νανούρισε το παιδί πριν αποκοιμηθεί, που κοιμόταν ήδη τόσο κοντά στ΄ αστέρια και ίσως στις απαρχές του κόσμου».
Αλλά το βάθος τούτης της φωνής που πάει να σβήσει, αυτό το βάθος που την κάνει τόσο αγαπητή, τόσο οικεία, ανακρατάει από χρόνους άλλους, παλιούς. Κουβαλάει μέσα της τη ζεστασιά της φτωχικής καλύβας, την καθαρότητα του έναστρου ουρανού, τη δύναμη των αέρηδων, τη γλύκα των παραμυθιών, τον πόνο των παραχωμένων κάτω από την άμμο χωριών, την ομορφιά και τον συγκρατημένο ερωτισμό της αραβικής ποίησης, τη χαρά της ταβέρνας, του ξενυχτιού, του χορού και των ατέρμονων συζητήσεων. Αυτή η φωνή εκλείπει. Αυτό ακριβώς το βάθος, αυτόν τον πλούτο, αυτόν τον πολιτισμό βάλθηκαν προφανώς να καταστρέψουν άπαξ διά παντός αυτοί που αποφάσισαν τον πόλεμο του Ιράκ.
No comments:
Post a Comment