Του Μιχαλη Παπανικολαου*
Συμπόσιο για τη «φιλοσοφία του πολιτισμού και την κοινωνική φιλοσοφία την εποχή της “Πλανητικής Πολιτικής”» οργανώνεται φέτος στη Χαϊδελβέργη μεταξύ 16 και 18 Οκτωβρίου. Συνδιοργανωτές του συμποσίου, που γίνεται στο πλαίσιο του Διεθνούς Επιστημονικού Φόρουμ του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, είναι ο «Σύλλογος Φίλων του Π. Κονδύλη» και το Ινστιτούτο Πολιτισμικής Ανάλυσης και Διερεύνησης των Κοινωνικών Αλλαγών «Κονδύλης». Το ινστιτούτο αυτό ιδρύθηκε στα 2006 και διακηρυγμένη του πρόθεση είναι η ανάλυση και η διάγνωση πολιτισμικών μεταβολών. Ο τίτλος του περσινού αντίστοιχου συμποσίου ήταν ένα ερώτημα διατυπωμένο ως διαπίστωση: «Γιατί αποτυγχάνουν οι μεταρρυθμίσεις».
Το πρόγραμμα του συμποσίου προβλέπει φέτος δεκαοκτώ ομιλίες, με ομιλητές από αρκετές χώρες. Τρεις από τους αυτούς είναι Ελληνες. Οπως το περιμένει κανείς από τον γενικό τίτλο, οι ομιλίες καλύπτουν μεγάλη γκάμα θεμάτων, από τη θεατρικότητα και την ψευδαίσθηση στην πολιτική (Αγγελος Χανιώτης) ως τη φιλοσοφία του πολιτισμού μετά τον Ζίμελ (Ντίτριχ Χαρτ) και το πρόβλημα του «Είναι» και του «Δέοντος» (Μάρκους Κέφερ).
Ενας από τους ομιλητές θα είναι και ο Τζάκομο Μαραμάο, που η ομιλία του έχει τίτλο «Ενδεχομενικότητα και Απόφαση: Το πρόβλημα της Κοινωνικής Οντολογίας». Οι θεματικές που απασχόλησαν τον Κονδύλη είναι εύκολα αναγνωρίσιμες σε όλους σχεδόν τους τίτλους των ομιλιών, ενώ αναφορά στον ίδιο ή την «κοινωνική οντολογία», τον κλάδο που επιχείρησε να θεμελιώσει και να συστηματοποιήσει χωρίς να προλάβει να ολοκληρώσει το εγχείρημά του, έχουμε στις μισές από αυτές. Είναι προφανές ότι το συμπόσιο είναι ακόμα μια αφορμή για έναν διάλογο με το ευρύ και σημαντικό έργο του.
Περισσότερα για το πώς θα πρέπει να εννοηθεί ο διάλογος αυτός βρίσκουμε στο προγραμματικό κείμενο για το συμπόσιο, κείμενο που είχε δημοσιευτεί τον Αύγουστο του 2007 και που το υπογράφει ο Ντίτριχ Χαρτ. Ενα από τα ζητούμενα που θα πρέπει να απασχολήσουν, κατά τον Χαρτ, τους συμμετέχοντες στο συμπόσιο είναι η καταλληλότητα των εννοιολογικών και θεωρητικών εργαλείων που χρησιμοποιούν οι κοινωνικές επιστήμες και οι επιστήμες του πολιτισμού για την κατανόηση μιας πραγματικότητας που συνεχίζει να εξελίσσεται όπως προέβλεπε ο Κονδύλης: Βαθαίνοντας προς την κατεύθυνση της μαζικής δημοκρατίας και την πλανητική εξάπλωση των ήδη γνωστών χαρακτηριστικών της. Η αναθεώρηση στην οποία καλεί ο Χαρτ θα πρέπει λογικά να συμπεριλαμβάνει έννοιες όπως Αριστερά και Δεξιά, συντήρηση και πρόοδος, την έννοια των δικαιωμάτων του ανθρώπου και άλλες –πολεμικές– έννοιες που συνόδευσαν τους Νεότερους Χρόνους, υπέρ μιας γενικής θεωρίας των οποίων συνηγορούσε ο Κονδύλης. «Μελαγχολική» χαρακτηρίζει ο Χαρτ την προοπτική μιας τέτοιας θεωρίας, εφόσον η κονδυλική θέση περί αποχαιρετισμού της αστικής εποχής υπονοεί κατά τη γνώμη του κι έναν απολογισμό απωλειών. Για τα κέρδη της νέας εποχής δεν γίνεται κανένας λόγος, μολονότι ο Κονδύλης δεν ανέλαβε –τουλάχιστον ανοιχτά– να παίξει τον ρόλο του κριτικού της «μαζικής δημοκρατίας». Είναι αλήθεια, ωστόσο, ότι στο φως των απαισιόδοξων προβλέψεων του φιλοσόφου για τον 21ο αιώνα, η μελαγχολία για την οποία μιλάει ο Χαρτ δεν μπορεί παρά να φαίνεται δικαιολογημένη.
* Ο κ. Μ. Παπανικολάου είναι φιλόλογος.
No comments:
Post a Comment