ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ «ΣΧΟΛΙΚΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ»

Του Κυρ. Ντελόπουλου

Λάμπρος Βαρελάς: «Η νεοελληνική και μεταφρασμένη λογοτεχνία στην ελλαδική δευτεροβάθμια εκπαίδευση (1884-2001. Συνοπτική ιστορική θεώρηση και αποδελτίωση των διδακτικών εγχειριδίων». Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη, 2007, σελ. 490.)

Οι μικρές άφωνες ψηφίδες που αποτελούν το «κείμενο» των βιβλιογραφιών δεν προσφέρονται σε ένα κοινό συμβατικών αναγνωσμάτων. Προορισμός τους άλλος είναι και διαφορετικούς σκοπούς επιτελούν. Είναι ληξιαρχικές καταγραφές κάποιας πνευματικής δραστηριότητας, που η γνωστοποίησή τους διευκολύνει τους μελετητές και προωθεί το έργο τους. Είναι, στις καλύτερες περιπτώσεις και δείκτες της πνοής μιας εποχής που αποτυπώθηκε στα κάθε είδους έντυπα. Οχι σπάνια, η ευφάνταστη και μεθοδική σύνταξη του ιδιότυπου κειμενικού είδους που μεταφέρουν, παρακάμπτει τη φυσική ξηρότητα και μονοτονία των λημμάτων και αποκτούν το εύσημο της αναγνωσιμότητας: διαβάζονται. Δικαιώνεται τότε ο (καθ-) ορισμός πως «καλή βιβλιογραφία είναι αυτή που διαβάζεται» και η ρήση του Κ. Θ. Δημαρά, που όταν διατυπώθηκε ήχησε παράδοξα, πως «θα έρθει εποχή που θα διαβάζουμε βιβλία δευτερογενώς, δηλαδή θα διαβάζουμε βιβλιογραφίες».

Τη βιβλιογραφική επιχείρηση του Λάμπρου Βαρελά, στελέχους του εργώδους και παραγωγικού Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας της Θεσσαλονίκης, που ανακάλεσε τα παραπάνω, συνοδεύουν τα χαρακτηριστικά αυτά. Πρόκειται για μια εκτεταμένη σε βαθμό πληρότητας βιβλιογράφηση των «σχολικών αναγνωσμάτων», γνωστών και με παραλλαγές του τίτλου, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση επί ένα και πλέον αιώνα. Στη διεξοδική και στέρεη επιστημονικά Εισαγωγή του ο δημιουργός δηλώνει ότι σκοποί του ήταν «να συγκροτηθεί ένα κατατοπιστικό εργαλείο, στο οποίο να προσφεύγουν οι ερευνητές της ιστορίας της νεοελληνικής εκπαίδευσης και μελετητές της νεοελληνικής και μεταφρασμένης λογοτεχνίας, για να αναζητήσουν στοιχεία για τους συγγραφείς που ανθολογήθηκαν, για τα συγκεκριμένα κείμενα ή αποσπάσματα που επιλέχθηκαν, για τη σκοπιμότητα των επιλογών, κ. ά». [συνεχίζεται στην Καθημερινή, 08/07/2008]