Δ. ΤΖΙΟΒΑΣ
Εγραφα σε προηγούμενη επιφυλλίδα μου (29 Ιουνίου, 2008), με αφορμή το πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο Νεοελληνικών Σπουδών, ότι η έγκυρη και ενημερωμένη στις τρέχουσες επιστημονικές εξελίξεις έρευνα είναι αυτή η οποία θα στηρίξει τις Νεοελληνικές Σπουδές στο μέλλον, στο διεπιστημονικό της διάλογο με άλλα αντικείμενα σπουδών. Ο αριθμός των φοιτητών που σπουδάζουν Ελληνικά από μόνοι τους δεν αποτελεί εγγύηση για το μέλλον, γιατί όλες οι αξιολογήσεις πλέον επιμένουν στην ποιοτική έρευνα και ως εκ τούτου δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς πρέπει να ενισχύουν τα πανεπιστήμια του εξωτερικού που έχουν να επιδείξουν και σοβαρή έρευνα στον χώρο των Νεοελληνικών Σπουδών.Η χρηματοδότηση ή η ίδρυση εδρών ή κέντρων Κλασικών ή Βυζαντινών Σπουδών στο εξωτερικό από την ελληνική πολιτεία ή από ιδιώτες αποβαίνει άκαρπη, αν βέβαια ο στόχος είναι η ενίσχυση του ενδιαφέροντος για την ελληνική γλώσσα και η τόνωση του πολιτισμικού προφίλ της σημερινής Ελλάδας. Το βασικό λάθος που κάνουν πολλοί Ελληνες, αλλά και η ελληνική πολιτεία, είναι ότι βλέπουν τις Νεοελληνικές Σπουδές στο εξωτερικό με βάση είτε τις ελληνικές ιδεοληψίες (π.χ. την άποψη περί ελληνικού Βυζαντίου ελάχιστοι ξένοι τη συμμερίζονται) ή το τι ισχύει στα ελληνικά πανεπιστήμια, προσπαθώντας άγαρμπα να προσαρμόσουν τις διεθνείς εξελίξεις στα εγχώρια δεδομένα. Ετσι, νομίζουν ότι ενισχύοντας τις Κλασικές ή τις Βυζαντινές Σπουδές στο εξωτερικό ενισχύουν το ενδιαφέρον για την Ελλάδα, ενώ ελάχιστοι είναι οι ξένοι μελετητές που συνδέουν τα κλασικά γράμματα με τη σημερινή Ελλάδα. Το κάνουν μόνο όταν τους συμφέρει ή θέλουν να αποκομίσουν κάτι. Είναι, άλλωστε, σύνηθες αγγλόφωνα πανεπιστήμια να προκηρύσσουν θέσεις με αντικείμενο «Greek History», εννοώντας φυσικά μόνο την αρχαία ιστορία, γιατί τη νεώτερη απλούστατα την αγνοούν.Εχω την άποψη ότι αν θέλουμε να επανασυνδεθεί η Ελλάδα με τις Κλασικές ή τις Βυζαντινές Σπουδές, τότε πρέπει η χρηματοδότηση να αφορά δραστηριότητες εντός Ελλάδας που θα προσελκύουν αλλοδαπούς. Ενώ στην Αγγλία, για παράδειγμα, προσφέρονται προγράμματα θερινών μαθημάτων εκμάθησης αρχαίων και μεσαιωνικών ελληνικών (ή όπως ανιστόρητα και προκλητικά τα ονομάζουν «βυζαντινών ελληνικών»), με ακριβά μάλιστα δίδακτρα, στην Ελλάδα από όσο ξέρω δεν προσφέρεται κανένα είτε από κάποιο πανεπιστήμιο είτε από άλλον φορέα. Ενώ θα έπρεπε να υπάρχουν κοινές προσπάθειες με ξένα ιδρύματα ή πανεπιστήμια για την οργάνωση τέτοιων θερινών μαθημάτων, ελάχιστα πράγματα γίνονται προς την κατεύθυνση αυτή. Αν μάλιστα τέτοια μαθήματα προσφέρονταν με χαμηλά δίδακτρα και ήταν υψηλού επιπέδου, τότε η Ελλάδα θα προσέλκυε τα καλοκαίρια ξένους φοιτητές Κλασικών, Μεσογειακών και Βυζαντινών Σπουδών. Ετσι, θα διευκολυνόταν και η στενότερη σύνδεση αυτών των σπουδών με τη νεότερη Ελλάδα.Είμαι της γνώμης ότι μόνο για Νεοελληνικές Σπουδές θα έπρεπε να φεύγουν ενισχύσεις εκτός της χώρας, ενώ για Κλασικές ή Βυζαντινές Σπουδές θα έπρεπε να επενδύονται εντός, ώστε να προσελκύονται αλλοδαποί φοιτητές Αρχαίας Ιστορίας ή Αρχαιολογίας, οι οποίοι έχουν συχνά την υποχρέωση να κάνουν ένα study tour 15 ημερών και αν υπήρχαν οι κατάλληλες διευκολύνσεις θα προτιμούσαν πιο εύκολα την Ελλάδα από την Τουρκία, την Αίγυπτο ή την Τυνησία. Αν ένας αλλοδαπός ερευνητής θα ήθελε να κάνει έρευνα στην Ελλάδα, σε τις ξενώνες θα μπορούσε να μείνει, σε ποιες βιβλιοθήκες θα έκανε έρευνα, ποιους θα μπορούσε να συμβουλευθεί για αρχειακή έρευνα ή ανασκαφική εργασία; Μόνο τα ξένα ινστιτούτα στην Ελλάδα από όσο ξέρω παρέχουν τέτοιες υπηρεσίες και όχι ελληνικά ιδρύματα ή πανεπιστήμια.Παρά τα ποσά που ξοδεύτηκαν από διάφορους φορείς ή τις ποικίλες επιχορηγήσεις από κοινοτικά κονδύλια, δεν έχουμε ακόμη ελκυστικά και σύγχρονα εγχειρίδια εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας. Ελάχιστο υλικό υπάρχει στο Διαδίκτυο, ενώ έγκυρα DVD σε ξένες γλώσσες με θέματα ελληνικού πολιτισμού ή Ιστορίας είναι ανύπαρκτα, σε μια εποχή που η εικόνα συμπληρώνει το βιβλίο στην επαφή με την Ιστορία μιας χώρας. Βάσεις δεδομένων για νεοελληνικά θέματα ή συγγραφείς δεν υπάρχουν. Είναι πιο εύκολο να βρει κανείς από αγγλόφωνες βάσεις δεδομένων τι γράφτηκε για έναν σύγχρονο έλληνα συγγραφέα στα αγγλικά, αλλά όχι στα ελληνικά. Τα ηλεκτρονικά περιοδικά ή οι έγκυρες ιστοσελίδες για την ελληνική λογοτεχνία, την ελληνική Ιστορία και τον ελληνικά πολιτισμό είναι ελάχιστα ή πάσχουν από έλλειψη φαντασίας, ενώ άλλο ερευνητικό υλικό προσβάσιμο μέσω Διαδικτύου είναι πενιχρότατο.Ακόμα, ένα κίνητρο για νέους και φοιτητές που θα ήθελαν να γνωρίσουν την Ελλάδα καλύτερα και να ζήσουν ένα διάστημα σε αυτή είναι τα λεγόμενα placements, δηλαδή θέσεις προσωρινής εργασίας που δίνουν τη δυνατότητα στους αλλοδαπούς νέους να γνωρίσουν εργαζόμενοι την Ελλάδα. Ενώ αρκετές χώρες έχουν αναπτύξει αυτό τον θεσμό, η Ελλάδα σε αυτόν τον τομέα δεν έχει να επιδείξει κάτι και έτσι ένας νέος που θα ήθελε να συνδυάσει δουλειά και γνώση της χώρας για ένα έτος ή έξι μήνες δεν έχει τέτοιες ευκαιρίες. Δεν αρκούν οι κατασκηνώσεις για τους ομογενείς ή οι θερινές υποτροφίες που και φέτος δόθηκαν με το ζόρι από το υπουργείο Πολιτισμού, αλλά χρειάζονται μοντέρνοι τρόποι προσέλκυσης των νέων φοιτητών.Η προσφορά μαθημάτων και η ευκολία διεξαγωγής έρευνας στην Ελλάδα είναι τελικά αυτές που θα φέρουν ικανούς ξένους μελετητές στη χώρα. Οσο υψώνονται εμπόδια και πρακτικά προβλήματα διαμονής, βιβλιοθηκών, αρχείων ή έρευνας τόσο θα απομακρύνονται οι νέοι, κατευθυνόμενοι προς χώρες που δεν τους προβάλλουν τέτοια προσκόμματα. Για τούτο και η υπόθεση των Νεοελληνικών Σπουδών δεν αφορά μόνο το τι γίνεται στο εξωτερικό αλλά και το τι γίνεται στο εσωτερικό.
Ο κ. Δημήτρης Τζιόβας είναι καθηγητής των Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Birmingham της Αγγλίας
No comments:
Post a Comment