ΦΙΛΙΠ ΝΤΟΥΜΕΝΚ: Ποιος σκότωσε την Έμμα Μποβαρύ;

NOIR

Μυστικά και ψέματα

ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ, Το ΒΗΜΑ, 13/07/2008

Το μυθιστόρημα του Φιλίπ Ντουμένκ (1934) Ποιος σκότωσε την Εμμα Μποβαρύ; απαιτεί την ανάγνωση του έργου του Γκυστάβ Φλομπέρ Μαντάμ Μποβαρύ για την κατανόηση των συμβάντων και επειδή αρχίζει στο σημείο όπου τελειώνει εκείνο. Ας θυμηθούμε πως η Εμμα Μποβαρύ (η πιο διάσημη αυτόχειρ της λογοτεχνίας μαζί με την Αννα Καρένινα του Τολστόι), μια νέα γυναίκα παντρεμένη με γιατρό, απογοητευμένη από τη ζωή στην κωμόπολη Υονβίλ, προδομένη από τους εραστές της και έχοντας ένα σωρό χρέη, αυτοκτονεί με αρσενικό. Ο Ντουμένκ επιχειρεί να ανασκευάσει την εκδοχή του δημιουργού της, θέτοντας στον αναγνώστη το ερώτημα: ο θάνατός της ήταν αυτοκτονία, ατύχημα ή δολοφονία; Ο ίδιος - λογοτεχνική αδεία - κλίνει προς τη δολοφονία, οπότε τη βάζει να λέει προτού ξεψυχήσει «Με δολοφόνησαν, δεν αυτοκτόνησα», και στη συνέχεια επιστρατεύει δύο αστυνομικούς, τον επιθεωρητή Ντελεβουά και τον βοηθό του Ρεμί, οι οποίοι πηγαίνουν στην Υονβίλ και ανακρίνουν όλα τα εμπλεκόμενα πρόσωπα. Σημαντικό ρόλο για να στηριχθεί αυτή η καινούργια εκδοχή παίζουν οι εκχυμώσεις στο σώμα της Εμμα καθώς και οι γνώμες δύο γιατρών, οι οποίοι θεωρούν σωστό να αναβάλουν την έκδοση της άδειας ταφής της: του Κανιβέ και του Λαριβιέρ. Αρχικά οι υποψίες πέφτουν σε τρία άτομα, τα οποία είχαν και το κίνητρο και την ευκαιρία να τη σκοτώσουν. Είναι ο σύζυγός της Σαρλ - ένας χοντρός και αποτυχημένος νεαρός -, ο φαρμακοποιός Ομαί και η σύζυγός του, που ομολογούν το έγκλημα. Γύρω τους κινούνται ύποπτα ο βοηθός του φαρμακοποιού Ζυστέν, ο δήμαρχος Τυβάς, ο συμβολαιογράφος Γκυγιωμέν, ο εφημέριος Μπουρνιζιάν, ο αμαξάς Ιβέρ, ο έμπορος και τοκογλύφος Λερέ, και βεβαίως οι δύο εραστές της Εμμα: ο Λεόν, πρώην γραμματέας του συμβολαιογράφου, και ο Ροδόλφος, εισοδηματίας.

Ολα αυτά συμβαίνουν τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 1846, σε χώρους ατμοσφαιρικούς, σε κλίμα νουάρ: το πανδοχείο Χρυσό Λιοντάρι της κυρίας Λεφρανσουά, το σπίτι των Μποβαρύ με τις τραβηγμένες κουρτίνες, τα κλειστά παραθυρόφυλλα, τα κούτσουρα που τριζοβολούν στο τζάκι, τους άνδρες που ξενυχτάνε την Εμμα, παίζοντας χαρτιά, καπνίζοντας και πίνοντας, την εκκλησία της νεκρώσιμης ακολουθίας - στην οποία παρευρίσκεται και ο Φλομπέρ -, το φαρμακείο, κέντρο των μυστικών της κωμόπολης, χρωματοπωλείο και μπακάλικο ταυτόχρονα. Η μοιχεία, τα ψέματα, το χρήμα που στάθηκε η αιτία του κακού, το χωριό με τον ζοφερό περίγυρο, οι άνθρωποι με τα ματαιωμένα όνειρα, με φτώχεια, μιζέρια, μοχθηρία και κυνισμό, μα και κρυφούς έρωτες, το χαμένο γράμμα με την πρόθεση της αυτοκτονίας που άφησε η νεκρή, οι απορίες αν έπασχε από σεξουαλική βουλιμία, αν επηρεάστηκε από τα μυθιστορήματα που διάβαζε, αν κάποιος την εκβίαζε και αν ήταν έγκυος, στοιχειώνουν το Ποιος σκότωσε την Εμμα Μποβαρύ. Δεν είναι ακριβώς αστυνομικό αίνιγμα, αλλά λογοτεχνικό εγχείρημα λίαν γοητευτικό, καθώς οι αστυνομικοί δεν μένουν απλώς στα επαγγελματικά τους καθήκοντα, αλλά συμμετέχουν στα δρώμενα. Ειδικά ο Ρεμί, ένας ερωτύλος νεαρός, συνάπτει σχέση με την ανήλικη κόρη του φαρμακοποιού, τη Μαρία, η οποία κατά κάποιο τρόπο ενστερνίζεται τη φιλοσοφία της Εμμα, μιμείται τη δράση της και κινδυνεύει το ίδιο εξαιτίας της ριψοκίνδυνης ζωής που διάγει.

• Ο κ. Φίλιππος Φιλίππου είναι συγγραφέας.