Saturday, July 12, 2008

ΤΑ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΟΝΕΙΡΑ ΜΙΑΣ ΔΑΝΕΙΚΗΣ ΖΩΗΣ

Του Γιωργου Κορδομενιδη*, Η Καθημερινή, 13/07/2008

Μιγιούκι Μιγιάμπε: Πύρινη άμαξα, μετ. (από τα αγγλικά): Βασίλης Πουλάκος, κδ. Printa - σελ 337

«H καταναλωτική μανία των Ελλήνων έχει οδηγήσει τη χώρα μας στην πρώτη θέση των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών με το υψηλότερο ποσοστό καταναλωτικών δανείων στο σύνολο του δανεισμού. Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2006, το ποσοστό της καταναλωτικής δαπάνης ανήλθε στο 16,32% έναντι 7, 97 στην Ευρωζώνη και 8,31 στην Ευρώπη των 27». («Η Καθημερινή», 25 Μαΐου 2008)

Μέχρι πριν από τρεις δεκαετίες ήταν ελάχιστοι οι σύγχρονοι Γιαπωνέζοι συγγραφείς που γνωρίζαμε, έστω και κατ’ όνομα. Ακόμα λιγότερα ήταν τα βιβλία τους που μπορούσαμε να διαβάσουμε στη γλώσσα μας· κυρίως του Ριουνοσούκε Ακουταγκάουα και του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (Βραβείο Νομπέλ 1968).

Η εκδοτική επιτυχία του βιβλίου του Γιούκιο Μισίμα «Εξομολογήσεις μιας μάσκας» (μετ. Λουκά Θεοδωρακόπουλου, Οδυσσέας 1977) και το ευρύτερο ενδιαφέρον γύρω από τη ζωή και το έργο του συγκεκριμένου συγγραφέα φαίνεται πως έστρεψαν την προσοχή των Ελλήνων εκδοτών στο έργο και άλλων σύγχρονων Γιαπωνέζων πεζογράφων. Ετσι, από τη δεκαετία του ’80 και μετά γνωρίσαμε, μεταξύ άλλων, τους Κατσούο Ισιγκούρο, Τζουνίτσιρο Τανιζάκι, Σουσάκου Εντο, Σέισι Γοϊκομίρο, Μπανάνα Γιοσιμότο, Χαρούκι Μουρακάμι, Γιόκο Ογκάουα (ονόματα που συχνά μεταγράφονται στα ελληνικά με διαφορετικό τρόπο από τους ποικίλους μεταφραστές).

Η «Πύρινη άμαξα» της Μιγιούκι Μιγιάμπε δεν είναι το πρώτο γιαπωνέζικο αστυνομικό μυθιστόρημα που μεταφράζεται στα ελληνικά (η αστυνομική σειρά των εκδόσεων «Αγρα» περιλαμβάνει ήδη αρκετά βιβλία του είδους αυτού). Παρουσιάζει ωστόσο ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς στο επίκεντρό του βρίσκεται η αλόγιστη χρήση καταναλωτικών καρτών και δανείων. Το φαινόμενο αυτό, που βρισκόταν στην κορύφωσή του στην Ιαπωνία στη δεκαετία του ’80, χαρακτηρίζει τώρα και την ελληνική οικονομία.

Μοιραία εξαφάνιση

Κάθε άτομο που δεν μπορεί να απαντήσει τίμια στη βασική ερώτηση «ποιος είσαι;» είναι δυνατόν να εξαφανιστεί «σαν τις αράχνες που δεν αφήνουν πίσω τους ίχνη αλλά μονάχα έναν τέλειο ιστό». Ομως, όταν μια τέτοια εξαφάνιση συμβαίνει σε μια κοινωνία συμπαγή όπως η γιαπωνέζικη, όπως γίνεται στο γεμάτο διακυμάνσεις αστυνομικό μυθιστόρημα της Μιγιάμπε, τότε η εξαφάνιση μπορεί να αποδειχθεί ολοκληρωτική και μοιραία. Αυτό βέβαια δεν μπορούσε να το ξέρει ο έμπειρος ντετέκτιβ της αστυνομίας Σούνσουκε Χόνμα, που βρισκόταν σε αναρρωτική άδεια έπειτα από πυροβολισμό που δέχτηκε από έναν κακοποιό, όταν ανέλαβε -κατά παράκληση του ανιψιού της συγχωρεμένης της γυναίκας του- να ερευνήσει την εξαφάνιση της αρραβωνιαστικιάς του. Εκ πρώτης όψεως, η Σόκο Σεκίνε εξαφανίστηκε για να μην ανακαλυφθεί ότι στο παρελθόν είχε ζητήσει και κηρύχθηκε σε «καταναλωτική πτώχευση», εξαιτίας της υπέρμετρης χρήσης της πιστωτικής της κάρτας στην αρχή, των υπεραναλήψεων μετρητών κατόπιν, των διαδοχικών προκαταβολών από τον μισθό της κ.λπ.

Η ενδελεχέστερη έρευνα από τον ντετέκτιβ Χόνμα αυτής της εξαφάνισης καταλήγει σε μια απροσδόκητη ανακάλυψη: η (φερόμενη ως) «Σόκο Σεκίνε» είχε οικειοποιηθεί την ταυτότητα και το βιογραφικό μιας άλλης γυναίκας, της οποίας μάλιστα -και αυτό είναι το χειρότερο- είχε αφαιρέσει τη ζωή.

Ο βασικός καμβάς της ιστορίας ξεκαθαρίζει αρκετά γρήγορα, όπως επίσης σχεδόν εξ αρχής είναι προφανής η άτυχη κατάληξη της πραγματικής Σόκο. Ωστόσο, η Μιγιάμπε καταφέρνει να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη μέχρι το τέλος, έτσι όπως ο ντετέκτιβ φέρνει στο φως τη μια λεπτομέρεια μετά την άλλη για τις ζωές των δύο γυναικών. Στην έρευνά του παίζει ιδιαίτερο ρόλο το πολύπλοκο γραφειοκρατικό σύστημα με το οποίο το ιαπωνικό κράτος παρακολουθεί την οικογενειακή κατάσταση κάθε πολίτη, τον εκάστοτε τόπο διαμονής του, τη διαδοχική του κοινωνική ασφάλιση από εργοδότη σε εργοδότη.

Κοινωνικό ψυχογράφημα

Η Μιγιάμπε αποδεικνύεται πραγματική δεξιοτέχνης στην ψυχογράφηση του σύγχρονου Ιάπωνα μικρο- και μεσο- αστού που βρίσκεται καταχρεωμένος και τα χάνει όλα στην προσπάθειά του να γευτεί την «καλή ζωή» που περιγράφουν τα lifestyle περιοδικά. Ταυτόχρονα, περιγράφει συνοπτικά όσο και εύστοχα το πώς λειτουργεί η ιαπωνική κοινωνία σε διάφορα επίπεδα: το κυνηγητό της δουλειάς, η σημασία της οικογένειας, η θέση της γυναίκας, αλλά και το πώς αλλάζει η οικονομία όταν ο δανεισμός γίνεται ευκολότερος. Εκεί όμως όπου λάμπει η δεινότητά της είναι η σκιαγράφηση του κεντρικού ήρωα, του ντετέκτιβ Χόνμα, τον οποίο παρουσιάζει σαν έναν άνθρωπο που δείχνει μεγαλύτερος από τα 42 χρόνια του, άτομο ιδιαίτερα σκεπτόμενο και με βαθιές ανησυχίες, για τη ζωή του αλλά και για το μέλλον του 10χρονου αγοριού του.

Ολο αυτό το πλέγμα των επιμέρους θεμάτων κάνει ακόμη πιο ενδιαφέρον ένα ήδη συναρπαστικό μυθιστόρημα και κινητοποιεί την προσοχή του αναγνώστη πέρα και πάνω από την πετυχημένη πλοκή.

* Ο Γιώργος Κορδομενίδης είναι εκδότης - διευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού «Εντευκτήριο»

No comments: