Ο Ιαν ΜακΓιούαν (Ian McEwan) είναι ένας από τους διασημότερους συγγραφείς της Αγγλίας και ζει στο Λονδίνο. Εχει γράψει μυθιστορήματα που έχουν μεταφραστεί σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες (αρκετά έχουν κυκλοφορήσει και στα ελληνικά) και το τελευταίο του -«Σόλαρ»- μόλις εμφανίστηκε στην ευρωπαϊκή αγορά. Στο «Σπίγκελ» ο ΜακΓιούαν μιλά για την κλιματική αλλαγή, τα θέματα των μυθιστορημάτων, τη συνάντηση αναγνώστη-συγγραφέα και τις σκέψεις του για τον επόμενο νομπελίστα λογοτεχνίας.
- Κύριε Γιούαν, το νέο σας μυθιστόρημα, «Σόλαρ», αναφέρεται σε μια απειλητική κλιματική καταστροφή. Είναι αυτό θέμα μυθιστορήματος;
«Παρ' όλο που ενδιαφέρομαι από τις αρχές της δεκαετίας του '90, επί μακρόν δεν μπορούσα να διανοηθώ πώς θα ζωντάνευα το θέμα σ' ένα βιβλίο. Μόνον μετά την "Εξιλέωση" και το "Σάββατο" απέκτησα αρκετή αυτοπεποίθηση όσον αφορά τόσο ευρέα πεδία. Αρχισα να παρακολουθώ διασκέψεις για το κλίμα, ενώ συχνά επισκέπτομαι επιστημονικές διαλέξεις. Το 2005 ταξίδεψα με μια ομάδα καλλιτεχνών στη νορβηγική Αρκτική, μ' ένα πλοίο, που παγιδεύτηκε στον πάγο. Το τοπίο ήταν υπέροχο, κάναμε πεζοπορίες σε ακραία χαμηλές θερμοκρασίες και τα βράδια καθόμαστε στο αμπάρι και συζητούσαμε για την κλιματική αλλαγή. Κι ενώ συζητούσαμε με πολύ ιδεαλισμό, στον διπλανό χώρο όπου αποθηκεύαμε άνορακ και μπότες η αταξία όλο και επεκτεινόταν όσο περνούσε ο καιρός. Σκέφτηκα ότι ήταν πολύ διασκεδαστικό να προτείνουμε τρόπους διάσωσης του κόσμου και να μην ενδιαφερόμαστε για την τάξη δίπλα μας. Από αυτή την απλή παρατήρηση συνέλαβα την ιδέα για το μυθιστόρημα».
- Η χαρά της ζωής, όπως τη βιώνουμε σήμερα στον δυτικό κόσμο, διαφαίνεται στο μυθιστόρημά σας «Σάββατο». Το θέμα σας τότε ήταν πόσο κινδυνεύει η τρόπος ζωής μας από επιθέσεις σαν της 11ης Σεπτεμβρίου. Το «Σόλαρ» είναι ένα ακόμη έργο με πολιτικό παρασκήνιο. Πόσο επίκαιρο πολιτικώς επιτρέπεται να είναι ένα μυθιστόρημα;
«Ακόμη κι αν τα μυθιστορήματά μου έχουν πολιτική χροιά, δεν είμαι συγγραφέας που αποσκοπεί στη διάδοση μηνυμάτων. Δεν είμαι τυχαίως ενθουσιώδης αναγνώστης των Σ. Μπέλοου και Τζ. Απνταϊκ -στα βιβλία τους μπορεί κανείς να βρει τρομερές λεπτομέρειες για τις ομορφιές και τις δυσκολίες της προσωπικής ζωής, αλλά και τη μυρωδιά των πόλεων, των ΜΜΕ, της πολιτικής, όλο το κουβάρι της καθημερινής ζωής. Ενα μυθιστόρημα πρέπει να είναι καθρέφτης της πραγματικότητας που μοιραζόμαστε όλοι».
«Ενα τείχος στη Ν. Υόρκη»
- Δεν κινδυνεύει ένα μυθιστόρημα σαν το «Σόλαρ» να υπερκεραστεί από τις τελευταίες εξελίξεις;
«Πιστεύω ότι ένα μυθιστόρημα τις περιέχει αυτές τις εξελίξεις. Η κύρια μορφή του δεν έχει καλό τέλος, όπως και η διάσκεψη της Κοπεγχάγης δεν τερματίστηκε καλά για όσους νοιάζονται για την κλιματική αλλαγή. Θα 'πρεπε να γραφούν πολλά μυθιστορήματα τώρα γι' αυτό το θέμα -αφού στις ΗΠΑ υπάρχουν συντηρητικοί πολιτικοί ή ιστολόγια που προσπαθούν να μας πείσουν ότι η κλιματική αλλαγή δεν συντελείται ή πως είναι ιδέα των σοσιαλιστών για να εξασφαλίσουν περισσότερη εξουσία στις κυβερνήσεις».
- Πρέπει η λογοτεχνία να συμμετέχει σ' έναν τέτοιο αγώνα εξουσίας;
«Κατά τη γνώμη μου, ναι. Αλλά είμαι ο τελευταίος που θα πει τι πρέπει να κάνει η λογοτεχνία και τι όχι. Αφήστε με να σας πω μια ιστορία: στη δεκετία του '80 βρέθηκα στο Βερολίνο με τον φίλο και μεταφραστή μου Μπ. Ρόμπεν και κάναμε ποδήλατο για μέρες κατά μήκος του Τείχους. Σε ερώτησή μου πόσοι Γερμανοί συγγραφείς έχουν γράψει για το Τείχος, του ήρθε στον νου μόνον ένα όνομα. Γιατί; τον ρώτησα. Για δύο λόγους: επειδή κάποια παράδοση περί αισθητικής στη γερμανική λογοτεχνία συστήνει απόσταση από τα σύγχρονα τεκταινόμενα και επειδή όλοι θα 'θελαν ν' αποστασιοποιηθούν από τον Ρίγκαν και τη CIA».
- Η ενασχόληση κι επεξεργασία των σύγχρονων γεγονότων δεν είναι μάλλον έργο των ΜΜΕ;
«Φανταστείτε να υπήρχε ένα τείχος καταμεσής της Ν. Υόρκης. Πιστεύετε ότι ο Φίλ. Ροθ θα το αγνοούσε; Εάν η Γερμανία εμπλεκόταν έξαφνα σ' έναν πόλεμο και το θέμα συζητούνταν σε κάθε σπίτι, γιατί δεν θα 'πρεπε ν' αποτελέσει θέμα μυθιστορήματος; Εγώ προσωπικά δεν θα μπορούσα, αν ήμουν Γερμανός, ν' αντισταθώ σ' ένα τέτοιο θέμα βαρύ από τόσες προσωπικές ιστορίες».
- Κατά τη δική σας άποψη, ένα μυθιστόρημα δεν θα 'πρεπε να έχει απαραιτήτως χαρακτήρα πολιτικό, αλλά μάλλον ν' ασχολείται με τις ιστορίες που προσφέρει η πολιτική;
«Ναι. Κατόπιν χρειάζεται έναν αξιόπιστο χαρακτήρα, που μπορεί να βιώσει τα πάντα και στο μυαλό τού οποίου ο αναγνώστης έχει πρόσβαση. Και μετά ξεκινά ένα ταξίδι χωρίς εισιτήριο, που δεν έχω ιδέα πού θα με βγάλει. Τα βιβλία μου ασχολούνται, φυσικά, και με το σεξ -επειδή είναι πιο ενδιαφέρον απ' ό,τι η συλλογή γραμματοσήμων. Εκεί αντικατοπτρίζονται οι σχέσεις μας. Ομως, όσο περνούν τα χρόνια τόσο το σεξ παραγκωνίζεται από το θέμα του θανάτου και η θνητότητα πλησιάζει στο επίκεντρό μου. Αλλά, το έντονο προσωπικό στοιχείο του έρωτα σχετίζεται πολύ στενά με την ουσία του μυθιστορήματος. Βεβαίως, η περιγραφή μιας σεξουαλικής πράξης είναι σκληρή δουλειά - ένα ναρκοπέδιο. Δεν πρέπει να κάνει κανείς το λάθος να περιοριστεί στη σωματική πλευρά, αλλά να προσδώσει ένα πλαίσιο συναισθημάτων. Κι αυτό είναι δύσκολο, όμως εμένα δεν μ' ενδιαφέρουν οι εκρήξεις, αλλά οι θλίψεις, οι κωμωδίες, οι αγριότητες. Χρειάζομαι πολλή ηρεμία και μια άβατη προσωπική σφαίρα. Μερικές φορές έχω την εντύπωση ότι εκεί έξω εξυφαίνεται μια συνωμοσία για να μου πάρουν αυτή την προσωπική σφαίρα. Για κάθε εξέλιξη στον κόσμο τα ΜΜΕ χρειάζονται κάποιον να σχολιάσει το συγκεκριμένο και παρ' όλο που ευκολότατα μπορώ ν' αρνηθώ, υπάρχει μια διαρκής πίεση. Φαίνεται ότι σημασία δεν έχει τι επιθυμεί κάποιος ως συγγραφέας. Οι συγγραφείς θέλουν να τους διαβάζουν, όχι να σχολιάζουν δημοσίως».
- Ποιος θα είναι λέτε ο επόμενος νομπελίστας λογοτεχνίας;
«Θα χαιρόμουν εάν ήταν ο Φίλιπ Ροθ (ΗΠΑ) ή η Αλις Μούνρο (Καναδάς) και θα το ευχόμουν και για τον Ντέιβ Γκρόσμαν (Ισραήλ). Αυτός γράφει από το "μάτι του κυκλώνα"». **
- Υπεύθυνος: Επιμέλεια: ΟΛΓΑ ΚΟΛΙΑΤΣΟΥ, Ελευθεροτυπία, Τρίτη 28 Σεπτεμβρίου 2010
No comments:
Post a Comment