- Δεκαπέντε διηγήματα όπου οι χαρακτήρες κινούνται ανάμεσα στο ανθρώπινο δράμα ή το πανηγυρικό θέαμα
- Του Γιωργου Bεη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Tρίτη, 7 Σεπτεμβρίου 2010
- Ανδρέας Μήτσου, «Η ελεημοσύνη των γυναικών», εκδόσεις Καστανιώτης, σ. 157.
Τα πράγματα διακρίνονται συνήθως από μια μυθική ή μαγική υπόσταση, η οποία τείνει να προκαθορίσει σε μεγάλο βαθμό τη λύση του δράματος. Η μεταφυσική διέξοδος δεν κραυγάζει για την ενδεχόμενη φερεγγυότητά της. Τα παρένθετα ζώα ανάγονται με τη σειρά τους σε γενικότερα σύμβολα ευρύτερου αναστοχασμού. Τη στιγμή δε που ο αφηγητής διερμηνεύει και διερευνά υπόγειες και υποσυνείδητες σημασίες των εμβίων και των σημάτων τους, σε συνάρτηση μάλιστα με τη συλλογική ψυχή, κλείνει το μάτι στον αρκούντως «ολιστικό», από ψυχολογική και ψυχιατρική άποψη, Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ. Τότε το κείμενο αυτομάτως αποκτά μιαν άλλη διάσταση, η οποία, κατά την πάγια τακτική του Ανδρέα Μήτσου, αποβλέπει στην περαιτέρω αφύπνιση του αναγνώστη. Αυτό, δηλαδή, που κατ’ εξοχήν συνέβαινε στο τρίτο βιβλίο του, τη συλλογή διηγημάτων «Σφήκες», που κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις του Καστανιώτη, το 2001.
- Οριακές επικοινωνίες
Απρόοπτοι ή συμβατικοί γείτονες, επιμελείς φιλόλογοι, οι οποίοι μάλλον συνιστούν πτυχές του συγγραφικού alter ego, συνειδητοί νεο-Ροβινσώνες, γραφικοί τερματοφύλακες, δολοφόνοι, απέλπιδες της διπλανής πόρτας, νοήμονα αγόρια, αλλά και άτομα με ειδικές ανάγκες, ευρηματικοί εφημέριοι, μαραθωνοδρόμοι του χωριού, σημασιολογικά ενδιαφέρουσες σουπιές, κάποιο πεκινουά, μια μεθυσμένη κατσίκα, η αρχετυπική γάτα των φιλοσόφων Παρμενίδη και Αρθούρου Σοπενχάουερ, η αναπόφευκτη UNRA, αλλά και αινιγματικά φιδάκια συναποτελούν αντιπροσωπευτικά σημεία αναφοράς των επί μέρους αποδόσεων στην «Ελεημοσύνη των γυναικών». Ο διάκοσμος θα παραπέμψει αρκετές φορές σε μια οριακή συνθήκη επικοινωνίας των μελών της αστικής κυψέλης: «Εδώ η απάτη, η κολακεία, το ψέμα και οι κάθε λογής κατεργαριές, η πισώπλατη κακογλωσσιά, η κοσμική κοινωνική επίδειξη, η ζωή με λάμψη δανεική, η ζωή με προσωπείο, η κοινωνική σύμβαση που συγκαλύπτει την πραγματικότητα, το σκηνικό, θεατρικό παιχνίδι ενώπιον των άλλων, αλλά και του εαυτού μας, κοντολογίς το αδιάκοπο φτεροκόπημα σε κύκλους γύρω από τη μοναδική φλόγα. Ματαιοδοξία, αποτελεί τόσο πολύ τον κανόνα και τον νόμο, ούτως ώστε δεν είναι σχεδόν τίποτε πιο ασύλληπτο από το πώς μπόρεσε να ξεπροβάλει από τους κόλπους των ανθρώπων μια τίμια και καθαρή ορμή προς την αλήθεια». (Ιδέτε Φρίντριχ Νίτσε «Περί αληθείας και ψεύδους υπό εξωηθική έννοια», μετάφραση: Πέτρος Γιατζάκης, επίμετρο: Αλέξανδρος Νεχαμάς, εκδόσεις Εκκρεμές, 2009).
Επισημαίνω επίσης ότι το δημιουργικό «πιστεύω», έτσι όπως είναι συγκροτημένο και δοκιμασμένο επί σειρά ετών στην απαιτητική πεζογραφική πράξη, ενσωματώνεται αβίαστα στην εξέλιξη της όλης αισθητικής πρότασης. Ο φυσιοδίφης των παθών, δικαιολογώντας με παρρησία και σθένος τον κόσμο (του), θέλει να παραμείνει συνειδητά στους αντίποδες της έπαρσης. Δεν είναι δηλαδή ένας ακόμη ισχυρογνώμων, αλλά ένας εμπειρικά ψύχραιμος παρατηρητής. Το αν τα θετικά και τα αρνητικά πρόσημα του ανθρώπινου βίου θα συγκληρωθούν τελικώς εν αγαθώ βεβαίως τον απασχολεί και πολύ μάλιστα, αλλά δεν τον δεσμεύει στις οριστικές αποτιμήσεις του. Η διαχείριση του υλικού αποδεικνύει τους προηγηθέντες ελέγχους επί των υφολογικών αποδόσεων: η κατάληξη του κειμένου δικαιώνει την αφορμή του. Και όλα αυτά με μέθοδο φειδούς. Ακόμη και όταν τεχνηέντως αντιστρέφονται ορισμένες φορές οι αναπόφευκτοι όροι της «αλήθειας» - «αληθοφάνειας» - «ψεύδους», οι ισορροπίες δεν αλλοιώνονται σφόδρα. Θα έλεγα, μάλιστα, ότι στις επαρκέστερες των περιπτώσεων, το επιλογικό κατευόδιο αφήνει την πόρτα ανοιχτή για μια ή περισσότερες εκδοχές διαφορετικής κατάληξης. Και αυτό συμβαίνει είτε κατά ρητή σήμανση είτε τεκμαίρεται από τα συμφραζόμενα.
- Ουτοπική γνώση
Κατά τα άλλα, το κείμενο προάγεται εδώ παράλληλα με την αποτίμηση φόρου τιμής σε συγκεκριμένα μυθοπλαστικά ινδάλματα, ενώ σε πολλές περιπτώσεις οι εμφανώς δοκιμιακές αποτυπώσεις αναβαθμίζουν την τελική σύνθεση. Οι αφορισμοί διαφωτίζουν καταλλήλως τις εννοιολογικές ρήξεις. Το παιχνίδι της λογοτεχνίας αποκτά μια σοβαρότητα προθέσεων, η οποία διεγείρει αποτελεσματικά την ουσιαστική πρόσληψη και περαιτέρω επεξεργασία του μεταβιβαζομένου μηνύματος. Το εμπλουτισμένο με πληροφορίες τελικό αφηγηματικό προϊόν αποδεικνύεται πολλαπλώς χρήσιμο. Οχι μόνον ενοποιούνται αρμονικά οι αφηγηματικοί χρόνοι, αλλά παράγεται με επιτυχία μια σφαιρική εικόνα του εννοιολογικού γίγνεσθαι. Ο συγγραφέας πιστοποιεί με ιδιάζουσα ενάργεια τόσο την εγγενή πολυπλοκότητα της δίσημης ζωής – βασανιστικού εν πολλοίς μυστηρίου, όσο και τη δραστική επενέργεια μιας σαφώς ομολογούμενης πληθωρικής φαντασιακής ροπής, η οποία συνέχει σε βάθος το είναι, δρώντας συνήθως κατά αντίστροφη ή απλώς διορθωτική φορά. Βεβαίως, η απόλυτη γνώση θα παραμείνει προς το παρόν ουτοπική. Το ανθρώπινο δράμα ενίοτε εκφυλίζεται σε πανηγυρικό θέαμα. Η άλλη γνώση, η «περίπου» ας την πούμε έτσι, συνιστά το διαρκές αντικείμενο του συγγραφικού πόθου. Οι καταγραφές αποδίδουν αυτήν ακριβώς τη μελαγχολία των ατόμων που προκαλείται από την αδυναμία τους να υπερβούν το αίνιγμα που τους δόθηκε εκ γενετής, ακυρώνοντάς το. Αλλωστε, έχει προοικονομηθεί και το εξής θεώρημα: «Ο συγγραφέας είναι ένα είδος μάρτυρα, που βιώνει στο πραγματικό τους μέγεθος και στην απόλυτη εντελέχειά τους τα πράγματα και που με περισσεύματα δικά του πυροδοτεί τη ζωή των άλλων και με αυτό τον τρόπο μετέχει ο ίδιος στη ζωή». (Ιδέτε τη συλλογή διηγημάτων του Ανδρέα Μήτσου «Ο χαρτοπαίκτης έχει φοβηθεί», εκδόσεις Καστανιώτη, 2006). Το γεγονός ότι τηρείται σταθερά η ειδική αυτή γραμμή διηγητικής πλεύσης, αναδεικνύοντας ισομερώς τα δύο αυτά στοιχεία - ριζώματα των φαινομένων που μας περιβάλλουν από τις πρώτες κιόλας στιγμές του έλλογου σταδίου μας, σημαίνει πρωτίστως ότι στο κέντρο και στην περιφέρεια των κατά καιρούς εμπεδώσεων του κρινόμενου συγγραφέα επικυριαρχεί η συνέπεια και η αυστηρότητα των κειμενικών προαιρέσεων.
No comments:
Post a Comment