Η αγορά βιβλίου

• Tου Κωστα Θ. Καλφοπουλου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Tετάρτη, 29 Σεπτεμβρίου 2010

Στην ιστοσελίδα των εκδόσεων (ellinikagrammata.gr) όλα βαίνουν καλώς, ακόμα. Στην εικονική πραγματικότητα, η εικόνα των πραγμάτων διαφέρει, συνήθως ριζικά: νέοι τίτλοι, εκδηλώσεις και παρουσιάσεις, ευπώλητα, εταιρικό προφίλ. Ομως η πραγματικότητα προβάλλει μιαν άλλη εικόνα, καθώς τα «Ελληνικά Γράμματα» ανέστειλαν τη λειτουργία τους και 94 εργαζόμενοι βρέθηκαν στον δρόμο και στους δρόμους. Τον τελευταίο καιρό πληθαίνουν τα «άσχημα μαντάτα»: αποχώρηση του Fnac από την Ελλάδα, κλείσιμο βιβλιοπωλείων (Ποταμός, Κατάρτι), ενώ αρκετοί εκδοτικοί, που ξεκίνησαν με φιλοδοξίες, αντιμετωπίζουν το φάσμα του «λουκέτου» κι άλλοι το μέλλον με απαισιοδοξία, με δεδομένη την προϊούσα κρίση και τα κέρδη μειούμενα.

Ενα κλειστό βιβλιοπωλείο (για οικονομικούς ή συνδικαλιστικούς λόγους) ή ένας χρεοκοπημένος εκδοτικός δεν αφορά μόνο τη βιβλιαγορά και το αναγνωστικό κοινό αποκλειστικά.

Τα συνθήματα μπορεί να εκφράζουν δικαιολογημένη οργή, όμως κάποια ηχούν παράλογα: καμία (υπερ)χρεωμένη επιχείρηση δεν μπορεί να ξανανοίξει, κανένας εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα δεν εξασφαλίζει με τη θέση εργασίας αυτομάτως τη συνταξιοδότησή του, κι ο συνδικαλισμός υπερασπίζεται δικαιώματα, αλλά δεν θεμελιώνει μονιμότητες. Πολλοί, ίσως, θέλουν να ξεχνούν ότι τη δεκαετία του ’90, το εκδοτικό τοπίο και η βιβλιαγορά στην Ελλάδα «στήθηκε» σε πήλινα πόδια: ευνοήθηκε από μια οικονομική συγκυρία (που συχνά απέβλεπε στο Χρηματιστήριο), δημιούργησε ολιγοπωλιακές συνθήκες, προώθησε εξαγορές και βιβλιοπωλεία-αλυσίδες, απώθησε τους μικρούς εκδοτικούς, υπερτίμησε «ευπώλητα», συγγραφείς και δικαιώματα, ενώ οι συντεχνίες διαγκωνίζονταν για εκδόσεις, χρηματοδοτήσεις και προσβάσεις: η ελληνική πολιτιστική βιομηχανία μεταξύ κρατισμού, ευρωπαϊκών κονδυλίων, φεστιβάλ και συνδικαλισμού.

Ενας μαξιμαλισμός από τη μια, που γνωρίζει μόνο ακτιβισμό και κλαδικές απεργίες, αλλά κι ένας αμοραλισμός που βλέπει μόνο κύκλο εργασιών, όχι όμως ανέργους, δεν προοιωνίζονται θετικές εξελίξεις σ’ έναν κλάδο, ο οποίος (επαγγέλλεται ότι) καλλιεργεί το πνεύμα και την παιδεία. Συνδικαλιστές και φορείς, εργαζόμενοι και εργοδότες ας «ξανακαθίσουν στα θρανία» - του διαλόγου, των επιχειρημάτων και της λογικής. Ειδικά στον χώρο των εκδόσεων και του βιβλίου, ο τόπος δεν αντέχει ακόμα έναν πόλεμο «τάξης εναντίον τάξης».