«Ο έρωτας σε ταράζει, στην ποίηση αφήνεσαι»

• ΜΙΑ ΚΟΣΜΟΠΟΛΙΤΙΣΣΑ ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΣΤΗΝ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΡΟΥ

• Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΙΔΑΛΗ, Ελευθεροτυπία, Τρίτη 21 Σεπτεμβρίου 2010

• Η Ολυμπία Καράγιωργα έχει κάτι από την ευγένεια, τον ρομαντισμό, τη μαχητικότητα, τη θέληση λογοτεχνικών ηρωίδων του 19ου αιώνα.

Κοσμοπολίτισσα Ελληνίδα, που φέρει μέσα της τα νερά του Νείλου λόγω της αιγυπτιώτικης καταγωγής της (Αλεξάνδρεια, Μανσούρα), με σπουδές Κοινωνιολογίας στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο Καΐρου, Αγγλικής - Αμερικανικής Λογοτεχνίας και Δημιουργικής Γραφής στο Στάνφορντ των ΗΠΑ. Εκπαιδευτικός για χρόνια στο Κολέγιο Θηλέων στο Ελληνικό, στη Σχολή Μωραΐτη και στο Κολλέγιο Αθηνών. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, μόνιμη κάτοικος Λέρου.

Ποιήτρια με επτά συλλογές στο ενεργητικό της, μεταφράστρια των Λόρκα, Καμί, Ουάιλντ, Λόρενς, Ευριπίδη, συγγραφέας τριών προσωπογραφιών («Βιρτζίνια Γουλφ», «Νιζίνσκι», «Γιώργος Σαραντάρης, ο Μελλούμενος») και τριών αυτοβιογραφικών βιβλίων, δύο για Αίγυπτο κι ένα για Λέρο.

Η Ολυμπία Καράγιωργα, που κλείνει τα 76 της τον Οκτώβριο (η ίδια το λέει απλά και άνετα), είναι μια αρχοντική γυναίκα που σφύζει από ενέργεια και δημιουργία. Η τελευταία της ποιητική συλλογή «Χειμώνας στη Λέρο» (εκδόσεις «Μελάνι») και η επανέκδοση είκοσι ποιημάτων του Ντέιβιντ Χ. Λόρενς σε μετάφραση δική της (εκδόσεις «Σοκόλη») ήταν η αφορμή για μια διαδικτυακή κουβέντα με τη βοήθεια τρίτων (η ίδια ό,τι γράφει το γράφει μόνο σε χαρτί). Εμείς στην Αθήνα, εκείνη στη Λέρο... Αιγαίου Πελάγους και Αιγύπτου γωνία!

• Στην τελευταία ποιητική συλλογή σας υπάρχει έκδηλη η αδυναμία σας στη φύση με μια ματιά εκστατική, στωική, αισθαντική. 

«Θα συμφωνήσω παραθέτοντας ενδεικτικά ένα απόσπασμα: "Αγαπώ τους ανθρώπους που πεθαίνουν μπροστά / στη θάλασσα / έτσι όπως σκύβουν το κεφάλι πίσω, ψηλά, πολύ ψηλά, / να δουν πώς σβήνει το πέταγμα ενός γλάρου"». 

• Τι σας κρατάει πλέον μόνιμα στη Λέρο;

«Το νησί! Το νεοκλασικό του 1870 του Κομνηνού Αγγέλου, του Αλεξανδρινού Λεριού πάππου μου. Φορώ το χρυσό του δαχτυλίδι τώρα που γράφω. Και πάντα. Το δέσιμό μου με τη μοίρα του νησιού, με τον αγώνα που συνεχίζεται 31 ολόκληρα χρόνια, ενάντια στη δήθεν, στην καταστρεπτική συνήθως "ανάπτυξη". Μια χώρα όμορφη, μ' εξαίσια παράδοση δεν χρειάζεται ανάπτυξη, χρειάζεται συντήρηση. Ακόμα και μαρίνα για κότερα σταμάτησα με σκληρό αγώνα στο πανέμορφο παραδοσιακό λιμάνι της Αγίας Μαρίνας. Καίριο ρόλο έπαιξε και η "Ελευθεροτυπία"! Ο Ηρακλής Ανδύρας, υπεύθυνος τότε της ολοζώντανης σελίδας "Τα Ανθρώπινα", δημοσίευσε ένα δυνατό άρθρο με φωτογραφία που έδειχνε τι θα χανόταν για πάντα. Αυτή η γαλάζια απεραντοσύνη του λιμανιού της Αγίας Μαρίνας. Το διάβασε ο Δημήτρης Καζιάνης, υπεύθυνος στο υπουργείο Πολιτισμού, άνθρωπος σωστός, που πονούσε τον τόπο του και σταμάτησε την καταστροφή».

• Σας βοηθάει η απομόνωση;

«Με βοηθάει η σιωπή. Η φθινοπωρινή ησυχία που απλώνεται στο νησί. Τώρα που γράφω, έξω είναι μόνο ουρανός, θάλασσα, ένα όμορφο καΐκι με ψηλά κατάρτια και σιωπή. Γράφω αδιάκοπα. Το σπίτι είναι πάνω στη θάλασσα, στο παλιό λιμάνι. Μια μεγάλη λύπη που δεν θα σβήσει είναι ότι ποτέ δεν σκέφτηκα να ευχαριστήσω τη μάνα, τη γλυκιά, καλή, Σοφία Αγγέλου, τον παππού, για ό,τι μου χάρισαν πεθαίνοντας. Πρέπει να μάθουμε να λέμε "ευχαριστώ" προτού είναι αργά. Στη Λέρο συναντάς γνωστούς και φίλους. Υπάρχει πλούσια πολιτιστική ζωή. Φέτος οι εκδηλώσεις του δήμου άρχισαν στις 12 Μαΐου και κλείνουν στις 17 Οκτωβρίου. Παραδοσιακοί χοροί, θέατρο, ομιλίες, ναυτικοί αγώνες, κινηματογράφος. Εχουμε θεατρική ομάδα, Πνευματικό Κέντρο, το λογοτεχνικό περιοδικό "Εκφραση". Τα συντονίζουν αντίστοιχα οι Βίλλη Δεκούλη, Φρόσω Τζανουδάκη, Νινόν Καμπούρη. Εξαιρετικές. Υπάρχει και το σημαντικό Ιστορικό Αρχείο Λέρου με υπεύθυνο τον Κώστα Ασλανίδη. Πρόσφατα μίλησα για τον ποιητή Γιώργο Σαραντάρη. Ακουγαν, ρουφούσαν καθηλωμένοι. Οι Λεριοί είναι έξυπνοι, βαθείς κι ανάλαφροι. Ξεκινάει μια αναγέννηση στη Λέρο».

• «Είναι εδώ η θάλασσα / Εσύ Θεέ πού είσαι; Αν είσαι» γράφετε σ' ένα ποίημά σας. Η γνώση και η πίστη μπορούν να συνυπάρχουν;

«"Δεν πιστεύω. Ξέρω!". Αυτή ήταν η απάντηση του Καρλ Γιουνγκ όταν ρωτήθηκε από ένα ακροατήριο φοιτητών αν πίστευε στον Θεό. Μας θυμίζει κάτι σπουδαίο: Γνώση δεν είναι μόνο ό,τι μας δίνουν τα βιβλία, η σκέψη και η λογική, αλλά ό,τι μας αποκαλύπτει ο ίδιος μας ο εαυτός όταν σκύβουμε και σιωπηλά τον ρωτάμε. Αποκλείεται σε μια περισυλλογή να μην έρθει η απάντηση: "Είμαι εδώ. Είσαι μέρος μου. Ησύχασε".


Ομως γι' αυτό χρειάζεται απομόνωση. "Οπου 'ναι λίγοι άνθρωποι είναι πολύς Θεός", λέει μια δική μας παροιμία. Χρειάζεται να 'σαι μόνος, ν' αφήσεις ό,τι βαθιά περιέχεις να υψωθεί να σε συναντήσει. Μα πότε πια είμαστε μόνοι; Είναι κι εκείνη η τηλεόραση! Μικρή ευλογία, μεγάλη κατάρα. Βοηθάει πολύ η Καινή Διαθήκη, το Ευαγγέλιο, φτιάχνοντας έναν κύκλο προστατευτικό γύρω σου».

• Ερωτας, ποίηση είναι τα αποκούμπια σας;

«Αποκούμπι ο έρωτας; Το αντίθετο! Σε ταράζει συθέμελα. Του το συγχωρείς όμως. Γιατί ξέρεις πώς είναι να είσαι απόλυτα ζωντανός, ελεύθερος. Κανένα άλλο "πρέπει". Μόνο αυτός, ο έρωτας. Ο Μαρκούζε στο "Ερωτας και Πολιτισμός" μιλάει για κείνον σαν μια απειλή, μια επικίνδυνη επανάσταση στη χειμερία νάρκη του κατεστημένου. Επικίνδυνη για το κατεστημένο. Η ποίηση, ναι, ακουμπάς. Κλείνεις τα μάτια, αφήνεσαι. Μπορείς και να κλάψεις».

• Πώς θα θέλατε να σας θυμούνται;

«Σαν ένα πουλί που δεν ήξερε πως είχε τόσο μεγάλα φτερά ή πως τα φτερά του μπορούσαν να μεγαλώσουν τόσο, ώστε να πετάξει στα πέρατα της γης, στα πέρατα της γνώσης, στα πέρατα της ιερής δημιουργίας, στα πέρατα της μυστικής καρδιάς των ανθρώπων και να την τραγουδήσει με δάκρυα νοτισμένα με χαρά, για να γυρίσει μια μέρα ήσυχα στην πρώτη του φωλιά όλο ευτυχία, που είχε ταξιδέψει τόσο, ήσυχα να τραγουδήσει την πιο όμορφή του προσευχή, να σμίξει τα φτερά και να σωπάσει».