Η κλασική ταινία του Νίκου Κούνδουρου γίνεται γνωστή σε εκατομμύρια αγγλόφωνους αναγνώστες (ανάμεσά τους και ο πρόεδρος των ΗΠΑ) χάρη στο μυθιστόρημα του «αμερικανού Τολστόι» Τζόναθαν Φράνζεν «Ελευθερία»
- ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΚΟΥΖΕΛΗ | Τρίτη 28 Σεπτεμβρίου 2010
Μουσείο Τέχνης του Σικάγου, 1979. Ενας εικοσάχρονος διοπτροφόρος αμερικανός παρακολουθεί χωμένος στο κάθισμά του την προβολή ενός ξένου φιλμ με τον αγγλικό τίτλο «Τhe Fiend of Αthens» («Ο δράκος της Αθήνας»). Η ταινία και κυρίως ο πρωταγωνιστής της αποτυπώνονται ζωηρά στη μνήμη του. Τόσο ώστε 30 χρόνια αργότερα τους αφιερώνει αρκετές σελίδες στο βιβλίο που γράφει. Είναι το «Ελευθερία», το βιβλίο που διαβάζει αυτόν τον καιρό όλη η Αμερική, από τον πρόεδρο Ομπάμα ως τα μέλη της λέσχης ανάγνωσης της Οπρα Γουίνφρεϊ, το βιβλίο που θεωρείται το «μεγάλο αμερικανικό μυθιστόρημα» και απασχολεί κάθε βιβλιοφιλικό έντυπο στην υφήλιο, από το «Τime» ως τις ελληνικές σελίδες.
Ο νεαρός Αμερικανός του 1979 δεν είναι άλλος από τον 51χρονο Τζόναθαν Φράνζεν, τον «αμερικανό Τολστόι», βραβευμένο το 2001 με το αμερικανικό Νational Βook Αward για το βιβλίο του «Οι διορθώσεις». Και η ταινία είναι ο «Δράκος» του 1956 σε σκηνοθεσία Νίκου Κούνδουρου, με τον Ντίνο Ηλιόπουλο στον ομώνυμο ρόλο, βασισμένη σε σενάριο του θεατρικού συγγραφέα Ιάκωβου Καμπανέλλη.
«Δεν μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες, αλλά είναι υπαρκτή ταινία, αυτός ήταν ο αγγλικός τίτλος της, θυμάμαι πότε την είδα...» εξηγεί ο Φράνζεν μιλώντας στους μεταφραστές του, οι οποίοι του ζητούν να διευκρινίσει αν η ταινία που παρακολουθούν η Πάτι και ο Γουόλτερ Μπέρκλουντ, κεντρικοί χαρακτήρες στο «Ελευθερία», είναι πραγματική ή αν πρόκειται για δική του επινόηση.
Μπορεί να μη θυμάται τον σκηνοθέτη, θυμάται όμως αρκετά. Οι ήρωες παρακολουθούν την ταινία του Κούνδουρου, την αναλύουν και προχωρούν σε ερμηνείες της συμπεριφοράς του πρωταγωνιστή. «Κάποιος που δεν σύχναζε στα φοιτητικά κινηματογραφικά φεστιβάλ τη δεκαετία του 1970 θα θυμάται τον “Δράκο”;» αναρωτιούνται οι βιβλιοκριτικοί. Είτε τον θυμούνται είτε όχι, αυτό δεν επηρεάζει την απήχηση του βιβλίου. Οσο για την ταινία, δεν λειτουργεί μόνον ως «γέμισμα» του χρόνου δράσης, αλλά ως δομικό στοιχείο του μυθιστορήματος, καθώς αποτελεί «κλειδί» για την κατανόηση της προσωπικότητας του Γουόλτερ, του καλού και άβουλου, αλλά και μισάνθρωπου Γουόλτερ, όπως παρουσιάζεται στο κεφάλαιο του βιβλίου «Ο δράκος της Ουάσιγκτον».
Είναι πρώιμο να προχωρήσουμε σε αναλύσεις του μυθιστορήματος και σε σχόλια για τη γονιμοποιό επίδραση του «Δράκου» 54 χρόνια μετά την πρώτη προβολή του, αλλά, όπως σχολιάζει και η μεταφράστρια στα ελληνικά τού «Ελευθερία», Ρένα Χατχούτ, «30 χρόνια αφότου είδε την ταινία, ο Φράνζεν τη θυμήθηκε. Μεγάλη μας τιμή».
Ο νεαρός Αμερικανός του 1979 δεν είναι άλλος από τον 51χρονο Τζόναθαν Φράνζεν, τον «αμερικανό Τολστόι», βραβευμένο το 2001 με το αμερικανικό Νational Βook Αward για το βιβλίο του «Οι διορθώσεις». Και η ταινία είναι ο «Δράκος» του 1956 σε σκηνοθεσία Νίκου Κούνδουρου, με τον Ντίνο Ηλιόπουλο στον ομώνυμο ρόλο, βασισμένη σε σενάριο του θεατρικού συγγραφέα Ιάκωβου Καμπανέλλη.
«Δεν μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες, αλλά είναι υπαρκτή ταινία, αυτός ήταν ο αγγλικός τίτλος της, θυμάμαι πότε την είδα...» εξηγεί ο Φράνζεν μιλώντας στους μεταφραστές του, οι οποίοι του ζητούν να διευκρινίσει αν η ταινία που παρακολουθούν η Πάτι και ο Γουόλτερ Μπέρκλουντ, κεντρικοί χαρακτήρες στο «Ελευθερία», είναι πραγματική ή αν πρόκειται για δική του επινόηση.
Μπορεί να μη θυμάται τον σκηνοθέτη, θυμάται όμως αρκετά. Οι ήρωες παρακολουθούν την ταινία του Κούνδουρου, την αναλύουν και προχωρούν σε ερμηνείες της συμπεριφοράς του πρωταγωνιστή. «Κάποιος που δεν σύχναζε στα φοιτητικά κινηματογραφικά φεστιβάλ τη δεκαετία του 1970 θα θυμάται τον “Δράκο”;» αναρωτιούνται οι βιβλιοκριτικοί. Είτε τον θυμούνται είτε όχι, αυτό δεν επηρεάζει την απήχηση του βιβλίου. Οσο για την ταινία, δεν λειτουργεί μόνον ως «γέμισμα» του χρόνου δράσης, αλλά ως δομικό στοιχείο του μυθιστορήματος, καθώς αποτελεί «κλειδί» για την κατανόηση της προσωπικότητας του Γουόλτερ, του καλού και άβουλου, αλλά και μισάνθρωπου Γουόλτερ, όπως παρουσιάζεται στο κεφάλαιο του βιβλίου «Ο δράκος της Ουάσιγκτον».
Είναι πρώιμο να προχωρήσουμε σε αναλύσεις του μυθιστορήματος και σε σχόλια για τη γονιμοποιό επίδραση του «Δράκου» 54 χρόνια μετά την πρώτη προβολή του, αλλά, όπως σχολιάζει και η μεταφράστρια στα ελληνικά τού «Ελευθερία», Ρένα Χατχούτ, «30 χρόνια αφότου είδε την ταινία, ο Φράνζεν τη θυμήθηκε. Μεγάλη μας τιμή».
- Η Εσκενάζυ στις σελίδες του Πίντσον
Ενα παράθυρο σε μια άλλη έκφραση του νεότερου ελληνικού πολιτισμού, στο ρεμπέτικο τραγούδι, άνοιξε και ο έτερος σημαντικός και βραβευμένος το 1974 με το Νational Βook Αward αμερικανός μυθιστοριογράφος Τόμας Πίντσον. Ο πρωταγωνιστικός χαρακτήρας στο μυθιστόρημά του «Ιnherent Vice» («Εγγενές ελάττωμα»), το οποίο εκδόθηκε τον Αύγουστο του 2009, ο Λάρι «Ντοκ» Σπορτέλο, ένας ιδιωτικός ντετέκτιβ, κινείται στο Λος Αντζελες στα 1969-1970 «ενώ τον διακατέχει η μουσική της εποχής». Στο «σάουντρακ» του βιβλίου, όπου ανάμεσα σε άλμπουμ των Βeach Βoys, Ρink Floyd, Doors, Rolling Stones, βρίσκουμε και τη «Ρεμπέτισσα» της Ρόζας Εσκενάζυ.
ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
- «Ενας τέτοιος θάνατος δεν έχει κανένα νόημα»
Κ αθώς η Πάτι παρακολουθούσε το έργο, έβαζε με το νου της τον Γουόλτερ στη θέση του λογιστή και τον φανταζόταν να βγάζει τα γυαλιά του με μια απότομη κίνηση, όπως εκείνος. Αργότερα, ενώ έτρωγαν στου Βέσιο, ο Γουόλτερ ερμήνευσε το έργο σαν μια παραβολή του κομμουνισμού στη μεταπολεμική Ελλάδα κι εξήγησε στην Πάτι πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες, που χρειάζονταν συμμάχους του ΝΑΤΟ στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, υποστήριζαν για πολύ καιρό την πολιτική καταστολή εκεί. Ο λογιστής, είπε, ήταν η προσωποποίηση ενός συνηθισμένου ανθρώπου που αναλαμβάνει τελικά τις ευθύνες του και αποφασίζει να πάρει μέρος στον βίαιο αγώνα κατά της καταστολής της Δεξιάς.
Η Πάτι έπινε κρασί. «Δεν συμφωνώ καθόλου μ΄ αυτό» είπε. «Εγώ πιστεύω ότι μιλάει για το πώς ο πρωταγωνιστής δεν είχε ποτέ αληθινή ζωή, επειδή ήταν ένα τόσο υπεύθυνο και συνεσταλμένο άτομο και δεν είχε ιδέα για το τι ήταν ικανός να κάνει. Ποτέ δεν ένιωσε αληθινά ζωντανός μέχρι που τον πέρασαν κατά λάθος για τον Δράκο. Ακόμα κι αν έζησε μόνο μερικές μέρες ύστερα απ΄ αυτό, δεν τον πείραξε που θα πέθαινε γιατί επιτέλους είχε κάνει κάτι στη ζωή του και είχε αξιοποιήσει τις ικανότητές του».
Ο Γουόλτερ φάνηκε να ξαφνιάζεται μ' αυτό. «Ενας τέτοιος θάνατος όμως δεν έχει κανένα νόημα» είπε. «Δεν κατάφερε τίποτα». «Τότε όμως γιατί το έκανε;» «Επειδή ένιωσε αλληλέγγυος με την ομάδα που του έσωσε τη ζωή. Κατάλαβε ότι είχε ευθύνη απέναντί τους. Ηταν οι χαμένοι της ζωής και τον χρειάζονταν και τους ήταν πιστός. Πέθανε επειδή τους ήταν πιστός».
«Θεέ μου», είπε η Πάτι με θαυμασμό. «Είσαι ένας εκπληκτικά έντιμος άνθρωπος».
- Απόσπασμα από το υπό έκδοση βιβλίο «Ελευθερία» (εκδόσεις Ωκεανίδα) σε μετάφραση Ρένας Χατχούτ
- Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=357116&dt=28/09/2010#ixzz10nXRSEu2
No comments:
Post a Comment