Η ενιαία τιμή στο βιβλίο κλυδωνίζεται από την κρίση

• Tης Oλγας Σελλα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Tρίτη, 28 Σεπτεμβρίου 2010

• H καμπάνα για την πορεία και την ευζωία του θεσμού της ενιαίας τιμής χτύπησε πριν από λίγες μέρες και μάλιστα ηχηρά, με την πρωτοβουλία της αλυσίδας βιβλιοπωλείων «Eλευθερουδάκης» να «σπάσει», ουσιαστικά, την ενιαία τιμή έκπτωσης του 10% επί της λιανικής πώλησης για σχολικά βοηθήματα που εκδόθηκαν τα δύο τελευταία χρόνια.

Kαι μπορεί να δικαιώθηκαν όσοι προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη και προσωρινά να επανήλθαν παντού οι τιμές και οι εκπτώσεις που ορίζει ο νόμος –παρ’ ότι η ανακοίνωση του «Eλευθερουδάκη» μετά τη δίκη των ασφαλιστικών μέτρων μιλούσε για δικαίωση– αλλά φαίνεται ότι οι εκδότες, με αφορμή –ή με δικαιολογία; – την κρίση, μάλλον ξανασκέφτονται αυτό για την επικράτηση του οποίου είχαν δώσει πολλές μάχες στη δεκαετία του ’90. Xαμηλόφωνα και ιδιωτικά, προς το παρόν, έχει ξεκινήσει ένας προβληματισμός για την αναγκαιότητα της ενιαίας τιμής στην ελεύθερη αγορά.

Aυτή είναι η μία πλευρά. H άλλη είναι εκείνη που εξακολουθεί να πιστεύει ότι η εφαρμογή της ενιαίας τιμής είναι η ομπρέλα για την ύπαρξη και την επιβίωση όλων των βιβλιοπωλείων, μικρών και μεγάλων, και στο κέντρο και στη συνοικία και στην περιφέρεια, αφού ο αναγνώστης - καταναλωτής μπορεί να βρει τα καινούργια βιβλία με την ίδια τιμή παντού.

Σύντομα, όμως, και οι εκδότες και οι βιβλιοπώλες θα αναγκαστούν να αναζητήσουν με ποιους άλλους τρόπους θα μπει περισσότερος κόσμος στα βιβλιοπωλεία. Mε ποιους άλλους τρόπους, δηλαδή, δεν θα αυξάνεται το στοκ στις εκδοτικές αποθήκες. O ένας τρόπος είναι η συμπίεση της λιανικής τιμής, που ορίζει ο κάθε εκδότης. O άλλος είναι η αναζήτηση πακέτων προσφορών, έτσι όπως ακριβώς γίνεται και στις υπόλοιπες μικρές επιχειρήσεις της αγοράς. Iσως, τελικά, είναι η ευκαιρία ν’ ανοίξει μία ακόμα ουσιαστική συζήτηση και για τα βιβλία και για την αγορά.

• «Ρομπέν» των βιβλίων, η άλλη πλευρά

Του Αντωνη Πιτσιου

Το «σπάσιμο» της «ενιαίας τιμής του βιβλίου» από την αλυσίδα βιβλιοπωλείων «Ελευθερουδάκης» οφείλει να προκαλέσει έντονο προβληματισμό, όχι μόνο από πλευράς απορρύθμισης τής εν λόγω αγοράς, αλλά κυρίως λόγω του έντονου «λαϊκισμού» -κατά τη γνώμη μου- στο σκεπτικό της.

Υπάρχει μια τεράστια διαφορά ανάμεσα στο να αντιτίθεται κανείς σε έναν νόμο και στο να τον παραβιάζει. Πολύ δύσκολα μπορώ να φανταστώ κινήσεις εμπνευσμένες από τον «Ρομπέν των δασών» στο πλαίσιο της εμπορικής δραστηριότητας. Συνηθίζεται γενικότερα να γνωρίζουμε για τους πάσης φύσεως «ευεργέτες» το τι έδωσαν αλλά ποτέ το τι πήραν. Η ρητορική τής εν λόγω αλυσίδας την αυτοανακηρύσσει σε ευεργέτη του γονιού, που μπορεί εν μέσω κρίσης να αγοράσει φθηνά σχολικά βιβλία. Αποσιωπά όμως το τεράστιο οικονομικό όφελος το οποίο αποκομίζει από το γεγονός ότι όλοι οι υπόλοιποι ανταγωνιστές δεν παρέχουν έκπτωση πέραν τής από τον νόμο επιτρεπόμενης 10%. Παράλληλα, ο νόμος περί ενιαίας τιμής του βιβλίου, καταχρηστικώς ονομάζεται έτσι, καθώς δεν περιορίζει τις τιμές του βιβλίου, αλλά τη μέγιστη επιτρεπόμενη έκπτωση μόνον στην ελευθέρως διαμορφούμενη λιανική τιμή του εκδότη.

Η παραβίαση ενός νόμου ενίοτε αποτελεί ουσιαστικά την εκμετάλλευσή του. Το «παραβιάζω» και το «αντιτίθεμαι» κατά ένα περίεργο τρόπο, ενώ αποτελούν αντώνυμα του «συμμορφώνομαι», είναι ταυτόχρονα και αντώνυμα και μεταξύ τους. Η σύγχυση αυτή, που ξεκαθαρίζει εύκολα όμως με μια δεύτερη ανάγνωση, δεν μπορεί να δικαιολογεί την παράκαμψη των συλλογικών μέσων πολιτικής πίεσης και δράσης ενός τόσο σημαντικού κλάδου τόσο για την οικονομία όσο και για τον πολιτισμό μας.

* Ο Αντώνης Πίτσιος είναι δικηγόρος.