Tuesday, September 14, 2010

Τα νεοελληνικά γράμματα αποχαιρετούν τον Παναγιώτη Μουλλά (1935-2010)

  • Η ΑΥΓΗ: 14/09/2010

Από τους σημαντικότερους φιλολόγους και μελετητές της ελληνικής γραμματείας, με έργο και παρουσία που επηρέασε καθοριστικά τις σύγχρονες  νεοελληνικές σπουδές, ο Παναγιώτης Μουλλάς πέθανε το βράδυ του Σαββάτου στα 75 του χρόνια, μετά από μακρόχρονη ασθένεια. Η κηδεία του θα γίνει αύριο Τετάρτη [15 Σεπτ.], στις 11.00  το πρωί από την εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στην Καλαμαριά της Θεσσαλονίκης. Μελετητής του Παπαδιαμάντη, του Ροΐδη, του Βιζυηνού, ο Μουλλάς ασχολήθηκε επίσης με τον ρομαντισμό αλλά τους ποιητικούς διαγωνισμούς του 19ου αιώνα, την ιστορία της κριτικής και του δοκιμίου αλλά και τη μεσοπολεμική και μεταπολεμική πεζογραφίας. Δάσκαλος φωτισμένος στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, και οξυδερκής κριτικός υπήρξε πολυγραφότατος.

Είχε γίνει ήδη γνωστή η είδηση του θανάτου του Παναγιώτη Μουλλά όταν χθες το πρωί έφτανε στην εφημερίδα η τελευταία ή μια από τις τελευταίες εργασίες του. Η φιλολογική του επιμέλεια στα "Ροϊδικά Μελετήματα 1911-1934" του Ανδρέα Μ. Ανδρεάδη με την εκδοτική σφραγίδα του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης, στην οποία εξακολουθεί να ξαφνιάζει η ευγένεια του μελετητή προς προγενέστερο ομόλογό του η οποία ωστόσο ουδόλως σκιάζει την επιστημονική τεκμηρίωση. Και αναδεικνύει πάντα τη βαθιά γνώση του μελετητή προς τον μελετούμενο. "Αληθινά, ένας Ροΐδης κοιταγμένος με τα μάτια του πρώτου φιλολογικού εκδότη και βιογράφου του έχει κάθε λόγο να είναι γνωστός, προσιτός και οικείος στον σημερινό αναγνώστη" επισημαίνει ο Μουλλάς, ωστόσο διαπιστώνει ότι "το μειονέκτημα του Ανδρεάδη βρίσκεται στην αδυναμία του να συλλάβει την ιδιοφυϊα του Ροΐδη ως σύνθεση πολλαπλών και αντιθετικών στοιχείων, όπου ο θετικισμός, η σάτιρα και η κριτική σκέψη συνυπάρχουν με μιαν αίσθηση που θα την έλεγα δαιμονική, κάτι που οδηγεί χαρακτηριστικά όχι μόνο στον μεσαιωνικό κόσμο ή διάκοσμο αλλά και σε συγγραφείς σαν τον Poe, τον Baudelaire και τον Ντοστογιέφσκι". Αναδεικνύονται κι εδώ για μια ακόμα φορές οι αρετές του Παναγιώτη Μουλλά.

Η σαφήνεια της γραφής, η καθαρότητα της σκέψης, η ευρυμάθεια και η καλλιέργεια ήταν γνωρίσματα που διατρέχουν όλο το έργο του, δοκιμιακό, μεταφραστικό και ερευνητικό, ενώ υπήρξε σπουδαίος δάσκαλος. Τέλος, υπήρξε ένας αριστερός πολίτης με όλη τη σημασία του όρου: η ένταξή του στην Αριστερά ήταν εκ των ων ουκ άνευ στοιχείο που διαπερνάει τη σκέψη του, αλλά και τη ζωή του: μάρτυρας, για το δεύτερο, το ήθος του, ιδιωτικό και δημόσιο, ο αθόρυβος, αφοσιωμένος και ουσιαστικός τρόπος με τον οποίο υπηρέτησε τα γράμματα, μακριά από μεγαλοστομίες, δημόσιες σχέσεις και υπολογισμούς.

Ο Παν. Μουλλάς γεννήθηκε στο Κιλκίς και σπούδασε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Υπήρξε επιστημονικός συνεργάτης του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και στη συνέχεια έζησε για πολλά χρόνια στο Παρίσι, διδάσκοντας στο Πανεπιστήμιο της Ναντέρ και στο Νεοελληνικό Ινστιτούτο της Σορβόννης. Το 1977 εξελέγη καθηγητής της νεοελληνικής φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ.

Από τα έργα του σημειώνουμε: Ο λόγος της απουσίας, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1992· Ρήξεις και συνέχειες. Μελέτες για τον 19ο αιώνα, Σοκόλης 1994· Η δέκατη μούσα, Σοκόλης 2001· Ο χώρος του εφήμερου: στοιχεία για την παραλογοτεχνία του 19ου αιώνα, Σοκόλης 2007. Επίσης, τις εκτενείς εισαγωγές-μελέτες του στα Νεοελληνικά διηγήματα του Βιζυηνού καθώς και στον τόμο Α. Παπαδιαμάντης αυτοβιογραφούμενος (και οι δύο στη Νέα Ελληνική Βιβλιοθήκη των εκδόσεων Ερμής· σήμερα η σειρά κυκλοφορεί από το «Βιβλιοπωλείον της Εστίας»), την επιμέλεια του τόμου με Αθησαύριστα κείμενα του Εμμανουήλ Ροΐδη (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης), καθώς και τις μεταφράσεις του έργων των Περσών του Αισχύλου, των Νεκρικών και Εταιρικών Διαλόγων του Λουκιανού, της Αισθηματικής Αγωγής του Φλωμπέρ.

Το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού εξαίρει «την αφοσίωση και την επιστημονική πληρότητα ενός από τους πλέον ισχυρούς στυλοβάτες της νεοελληνικής γραμματείας σε παγκόσμιο επίπεδο», ενώ το Τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΝ σημειώνει χαρακτηριστικά: «Αποχαιρετούμε  με βαθιά θλίψη τον Παν. Μουλά, τον ακούραστο εργάτη της νεοελληνικής γλώσσας και της φιλολογίας, τον ταγμένο αριστερό. Ο Παν. Μουλλάς, αθόρυβα κι ακάματα, με το πλήθος δοκιμίων που συνέγραψε, με το μεταφραστικό του έργο, με τη φιλολογική επιμέλεια δεκάδων εκδόσεων, με την αγάπη του για την ποίηση και την πεζογραφία, συνεισέφερε καίρια στα νεοελληνικά γράμματα, ανοίγοντας καινούριες προοπτικές, με εκείνη την αφοσίωση και την ταπεινότητα την οποία σε λίγων το έργο μπορεί κανείς να βρει».
  • Στο φύλλο της Κυριακάτικης "Αυγής": αφιέρωμα στο έργο του Παν. Μουλλά

No comments: