Εικόνες Ιστορίας από μια οικογένεια

Ισμήνη Καπάνταη

•  Του Μακη Πανωριου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Tρίτη, 1 Iουνίου 2010

• Ισμήνη Καπάνταη: «Με θέα τη ζωή», μυθιστόρημα, «Καστανιώτης», Αθήνα 2009, σελ. 229.

ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ. Πώς μπορεί να συλλάβει κανείς το κοινωνικοπολιτικό στίγμα μιας εποχής, στο πέρασμα του χρόνου; Καταφεύγοντας μόνο στην ψυχρή καταγραφή των γεγονότων της; Αναμφισβήτητα όχι. Τη μετεξέλιξη της πραγματικότητας και τις όποιες επιπτώσεις, αλλαγές γενικότερα, θετικές ή αρνητικές, που διαμορφώνουν το λεγόμενο υπαρξιακό γίγνεσθαι, τις αντιλαμβάνεται κανείς μέσα από τις πράξεις και διενέργειες των προσώπων που τη βιώνουν. Επειδή είναι οι αντανακλάσεις του πνεύματος της εν λόγω εποχής κι ακόμη, επειδή η πορεία τους στη ζωή είναι συνυφασμένη και διαμορφώνεται υπό τη σκιά αυτού ακριβώς του πνεύματος.
Αυτό φαίνεται να το γνωρίζει πολύ καλά και εις βάθος η Ισμήνη Καπάνταη, της οποίας το ανά χείρας κοινωνικοπολιτικών προδιαγραφών μυθιστόρημα επικεντρώνει το ουσιώδες ενδιαφέρον του σε μια μεγάλη ιστορική περίοδο, αφετηρία της οποίας είναι η Μικρασιατική Καταστροφή, το πέρασμα από την Κατοχή του 1940 και κατάληξη το αμφίβολο σήμερα.
Η περιπέτεια των ανθρώπων, ως κατοίκων της εν λόγω εποχής, περνά μέσα από την αποστασιοποιημένη αφήγηση της Σοφίας, κόρης του ζεύγους Αλέκου-Δήμητρας, κεντρικό πρόσωπο του έργου, ως καταγραφέας των συμβάντων της οικογένειάς της, η οποία μπορεί να θεωρηθεί η αντανάκλαση αλλά και το δημιούργημα της εποχής της. Η Σοφία, ως απολογητής του γονικού περιβάλλοντος, αλλά και της εποχής της, εμφανίζεται στο προσκήνιο της γραφής της από τις πρώτες κιόλας αράδες της. Είτε σε πρώτο είτε σε δεύτερο πρόσωπο, διατηρώντας τις ψύχραιμες αποστάσεις. Ως άτομο-χαρακτήρας η Σοφία είναι μόνη. Βρίσκεται και εντός και εκτός. Παρουσιάζει τα πρόσωπα της οικογένειας με τις αναμεταξύ τους σχέσεις, αλλά και τον εαυτό της. Σαν κινηματογραφικό πλάνο, παγιδεύει χαρακτηριστικές εκφράσεις, κινήσεις, χειρονομίες, μια κάποια σημαντική φράση ή ενέργεια των προσώπων της οικογένειας, αλλά και του ευρύτερου χώρου. Το μυθιστόρημα δίνει την εντύπωση-αίσθηση ότι αυτο-γράφεται, αποδίνοντας, οπωσδήποτε, και έναν σημαντικό, αν όχι ίσως τον σημαντικότερο ρόλο στους δημοτικούς άρχοντες, έστω κι αν η παρουσία τους μόλις που διαγράφεται στο φόντο του έργου. Και αυτή ακριβώς η «φευγαλέα αύρα» του είναι που έχει υπαγορεύσει την οικοδόμηση της νεοελληνικής οικογένειας με τη συγκεκριμένη δομή της. Πέραν αυτού η Ι.Κ., με εύστροφο και ευέλικτο τρόπο κατέρχεται και στο ανθρώπινο άδυτο και αποκαλύπτει το ενυπάρχον σε αυτό σκότος, απ’ όπου αναδύονται οι πράξεις των ανθρώπων. Ενα εξαιρετικά ενδιαφέρον στοιχείο που συναποκομίζει ο αναγνώστης απ’ το έργο της, που δομείται με σίγουρο, σταθερό λόγο, η μεταχείριση του οποίου αποκαλύπτει τη συγγραφέα.