Η ανανεωτική ποίηση δικαιώνεται

ΚΡΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2009

Στο πρόσωπο του ποιητή Νάνου Βαλαωρίτη τιμώνται κατ' ουσίαν τέσσερις γενιές δημιουργών, που έβγαλαν την Ελλάδα από τα συμφραζόμενα της παραδοσιακής ποίησης.

Νάνος Βαλαωρίτης: «Μέσω της βράβευσής μου μνημονεύονται παραμερισμένοι ποιητές» Από τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Εμπειρίκο, τον Εγγονόπουλο και τον Γκάτσο, τους οποίους ο Βαλαωρίτης μετέφρασε και παρουσίασε στην Αγγλία, ήδη από τη δεκαετία τού '40, μέχρι τον Γιώργο Μακρή, τον Τάσο Δενέγρη, τη Μαντώ Αραβαντινού, τον Αλέξανδρο Σχινά, την Εύα Μυλωνά, τη Νατάσα Χατζιδάκι, τον Μιχάλη Μήτρα, τον Αντρέα Παγουλάτο. Για να αναφέρουμε μόνον ορισμένους απ' αυτούς, οι οποίοι υπηρέτησαν τη λογοτεχνική πρωτοπορία, ακολουθώντας τα μεγάλα δυτικά καλλιτεχνικά κινήματα, με κορυφαίο τον υπερρεαλισμό.

Ο 88χρονος Νάνος Βαλαωρίτης είναι μία οικουμενική προσωπικότητα, που είχε την τύχη να γνωρίσει από κοντά, τον καιρό της ακμής τους, προσωπικότητες όπως ο Τόμας Σ. Ελιοτ και ο Αντρέ Μπρετόν. Πάντα βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του ποιητικού ανακαινιστικού πνεύματος, οδηγώντας την ποίηση ώς τις πιο ακραίες εκφραστικές εκδοχές της. Ετσι, δικαίως του απονεμήθηκε ομόφωνα το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του.

«Ηταν μια ευχάριστη έκπληξη, για την οποία ευχαριστώ κατ' αρχήν την επιτροπή, που με ψήφισε. Ελπίζω να βοηθήσει να γίνει γνωστό το έργο μου, έτσι σκόρπιο που είναι σε εννέα εκδότες. Θέλω να τους αναφέρω και να πω και σ' αυτούς ευχαριστώ: "Ικαρος", "Υψιλον", "Θεμέλιο", "Νεφέλη", "Καστανιώτης", "Δωδώνη", "Εξάντας", "Ηλέκτρα", "Αγκυρα"», ήταν η πρώτη αντίδρασή του. Μας ζήτησε να μην ξεχάσουμε να αναφέρουμε τον Δημήτρη Σκλαβενίτη, που το 2000 συνέταξε και εξέδωσε από τη «Νεφέλη» τη βιοβιβλιογραφία του.

Ο Νάνος Βαλαωρίτης προσπαθεί να περιγράψει την προσφορά του κυρίως ως ενδιάμεσου υπέρ άλλων ομοτέχνων του: «Το βραβείο δικαιώνει τους αγώνες μου για την ανανεωτική ποίηση και την κειμενική γραφή μέσω των περιοδικών "Πάλι" ('63-'67) και "Συντέλεια" (από το '79). Την υπεράσπιση των υπερρεαλιστών και του Σεφέρη με ανθολογίες, εκθέσεις και δοκίμια, σε Αγγλία, Γαλλία και Αμερική. Ετσι, μνημονεύονται μέσω της βράβευσής μου, παραμερισμένοι ποιητές που τα τελευταία πενήντα χρόνια της παρουσίας τους απουσιάζουν από τις ιστορίες της λογοτεχνίας».

Τα υπόλοιπα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας για βιβλία του 2008, που ανακοινώθηκαν από το ΥΠΠΟ την παραμονή των Χριστουγέννων, είναι τα εξής:

* Ποίησης: Κατά πλειοψηφία στον 65χρονο Λευτέρη Πούλιο για την «Κρυφή συλλογή» («Κέδρος»). Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1961, με ποίημά του στην εφημερίδα «Αυγή». Με τη συλλογή «Ποίηση 1» του 1969 μπήκε στα ποιητικά μας δρώμενα ως μια δυναμική και ξεχωριστή ποιητική φωνή. «Το βραβείο για μένα ήταν μία έκπληξη. Δεν έχω συνηθίσει σε τέτοιες αβρότητες. Ο στόχος μου δεν ήταν ποτέ τα βραβεία. Δεν παύει όμως να είναι μία ικανοποίηση. Ευχαριστώ την επιτροπή, που με τίμησε», μας δήλωσε.

**Διηγήματος: Ομόφωνα εξ ημισείας στον 71χρονο Τόλη Νικηφόρου για τη συλλογή «Ο δρόμος για την Ουρανούπολη» («Νεφέλη) και στον 66χρονο Αργύρη Χιόνη για τη συλλογή «Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες» («Κίχλη»). Και οι δύο έχουν θητεύσει τόσο στην ποίηση όσο και στον πεζό λόγο, με όπλα τους το χιούμορ, τη λεπτή ειρωνεία, την ανατροπή.

* Δοκιμίου - Κριτικής: Κατά πλειοψηφία στον 71χρονο ποιητή Χρίστο Ρουμελιωτάκη για τη συλλογή «Ασκήσεις αυτογνωσίας» (Τυπωθήτω»). Κείμενα για θέματα πολιτισμού, τα οποία δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά «Πλανόδιον», «Νέα Εστία», «Το Δέντρο» και «(Δέ)κατά».

* Χρονικού - Μαρτυρίας: Ομόφωνα στη 43χρονη Αλεξάνδρα Ιωαννίδου για το βιβλίο της «Υπόθεση Γκράνιν: η λογοτεχνική κριτική στο εδώλιο. Η δίκη της "Επιθεώρησης Τέχνης" το 1959 και η απολογία του Κώστα Κουλουφάκου» («Καστανιώτης»). Το 1959 ο ποιητής Κώστας Κουλουφάκος καταθέτει ένα απολογητικό υπόμνημα ως απάντηση στη δίκη που έχει οργανώσει η ΕΔΑ κατά της συντακτικής επιτροπής της «Επιθεώρησης Τέχνης», με αφορμή τη δημοσίευση του σοβιετικού διηγήματος του Ντανιήλ Γκράνιν, «Η Σιωπή». Το διήγημα είχε ενοχλήσει γιατί αμφισβητούσε το αλάθητο των Σοβιετικών επιστημόνων και τεχνοκρατών.

* Περιοδικού: Κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στον κερκυραϊκό «Πόρφυρα» και στο θεσσαλονικιώτικο «Εντευκτήριο».

Την επιτροπή αποτελούν: Παναγιώτης Μαστροδημήτρης, Ευάγγελος Αθανασόπουλος, Γεώργιος Ανδρειωμένος, Βασιλική Πάτσιου, Χαρίκλεια Δημακοπούλου, Αικατερίνη Σχινά, Γεώργιος Λεονάρδος, Αθανάσιος Νιάρχος, Κωνσταντίνος Χατζηαντωνίου.

• Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 28 Δεκεμβρίου 2009