Σιωπηλές κραυγές υπαρξιακής αγωνίας

• Καίτη Βασιλάκου: Ο πειρασμός του ερημίτη Χάρτμουτ Λιμπέργκερ, και άλλες ιστορίες, διηγήματα, ΙΩΛΚΟΣ, Αθήνα 2008, σελ.: 251

Μπορεί η σύγχρονη ηλεκτρονική εποχή να έχει ελαχιστοποιήσει αρκετά προβλήματα καθημερινότητας, αυτό βεβαίως, δε σημαίνει ούτε κατά διάνοια ότι ο άνθρωπος… εξανθρωπίστηκε ούτε και απόκτησε το ανάλογο βάθος ο νοηματικός του ορίζοντας. Αντιθέτως, μάλιστα. Οσο πιο «έξυπνος» εμφανίζεται, όσο πιο ευρηματικός, τόσο περισσότερο πιο ασταθής αποδεικνύεται στο επόμενο βήμα του, ενώ, παράλληλα, αποκαλύπτει συχνά πυκνά έναν θηριώδη εαυτό. Σε στιγμές, ωστόσο, ψύχραιμης νηφαλιότητας, ορισμένα τουλάχιστον πρόσωπα της παγκόσμιας οικογένειας, δεν αφουγκράζονται μόνο την επερχόμενη έλευση του Σκότους ούτε και τον δυσοίωνο ήχο της Σιωπής, αλλά και τον «παλμό του Αινίγματος» της Υπαρξης της δημιουργίας του σύμπαντος κόσμου. Και τότε αναφύονται τα εναγώνια υπαρξιακά ερωτήματα που επιχειρούν να ανιχνεύσουν μια κάποια απάντηση από το Χάος.

Πέντε διηγήματα

Ερωτήματα που είναι βέβαια, δυστυχώς, καταδικασμένα όχι μόνο να παραμείνουν αναπάντητα, αλλά, κυρίως, αφ’ ενός να μεγιστοποιήσουν το «Γιατί;» αυτής της ακατανόητης δημιουργίας, και, αφ’ ετέρου -που είναι και το πλέον ουσιώδες- να διατηρήσουν ανερμήνευτη τη μήτρα της Αρχής, μεγιστοποιώντας εκ παραλλήλου την πυκνότητα του Σκότους και την ύλη της Σιωπής. Η συνειδητοποίηση των εν λόγω «συμβόλων» που εμφανίζονται στα προαναφερθέντα ερωτήματα σηματοδοτεί απλώς τη σημασία της τραγωδίας του ερωτώντος.

Η διαπίστωση προκύπτει από τα πέντε διηγήματα της πρωτοεμφανιζόμενης φιλολόγου και αρχαιολόγου Καίτης Βασιλάκου, που λειτουργούν ως σιωπηλές κραυγές υπαρξιακής αγωνίας. Το εναρκτήριο διήγημα της συλλογής το επιβεβαιώνει. Ο ερημίτης Χάρτμουτ Λιμπέργκερ, του οποίου η ιστορία παραπέμπει στον Πειρασμό του Αναχωρητή Αγίου Αντωνίου, δεν θα ενδώσει στο Σκοτεινό Κάλεσμα, προκειμένου να αποκτήσει την «απαγορευμένη γνώση». Θα «εισέλθει» σε αυτήν θυσιάζοντας εαυτόν. Ο αγιογράφος Ελπήνορας, μακρινός απόγονος του ομηρικού αγαθού ήρωα, αναζητεί, κάποια μυστική στιγμή την οποία έχει πλέον απολέσει, το Θείον-Χριστό. Αλλά η αρχική εναγώνια αναζήτησή του έχει εξαφανιστεί πια στο βάθος μιας γραφικής αγιογραφίας. Οι κάτοικοι ενός βουκολικού πλανήτη απλώς επιβιώνουν, αγνοώντας τα μηνύματα του σύμπαντος, αν δεν μεταλλαχθούν ως υπαρξιακές οντότητες δεν θα κοινωνήσουν την υπέρτατη Γνώση. Το ρομπότ Αντέλ, που εμφανίζεται ως η συνισταμένη της ανθρώπινης γνώσης, είναι επίσης καταδικασμένο να βιώνει έναν εκ φύσεως ατελή εαυτό, περιορισμένης, εκ «κατασκευής», λογικής σκέψης. Και, τέλος, ο επαναστάτης άγγελος, έχοντας δραπετεύσει απ’ τη μυθολογία της Γραφής, περιφέρεται σε μια άνυδρη, άγονη Γη, κραυγάζοντας απελπισμένες ερωτήσεις, δέχεται μόνο τη φρίκη της Σιωπής.

Μεστός λόγος

Καταφεύγοντας στο γόνιμο έδαφος της φανταστικής λογοτεχνίας η Καίτη Βασιλάκου, συλλέγει μυθολογικές παραβολές, σχήματα και εικόνες, στο βάθος των οποίων ενυπάρχει γνήσια υπαρξιακή αγωνία. Με ένα λόγο σίγουρο, μεστό, ιδιαιτέρως σοβαρό, ο οποίος και υπηρετεί εξαντλητικά τους προβληματισμούς της -χαρακτηριστικό διήγημα της επισήμανσης το διήγημα, «Με την οπτική της Αντέλ»- συνομιλεί με τον αναγνώστη της, καθιστώντας τον μέτοχο των προβληματισμών της. Που είναι και δικοί του. Οπως και κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου, εξάλλου.

• Του Μακη Πανωριου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 1/12/2009