Εικόνες μιας έκθεσης

• Tου Κωστα Θ. Καλφοπουλου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Tρίτη, 12 Oκτωβρίου 2010

Στο κεντρικό περίπτερο (Forum) που στεγάζει την «τιμώμενη χώρα», οι Αργεντίνοι, όταν δεν μιλούν για λογοτεχνία, απολαμβάνουν τανγκό, «αυτή τη θλιμμένη σκέψη που χορεύει», όπως πέρασε στην αθανασία από τη φωνή του Κάρλος Γκαρντέλ και σε πολλά τραγούδια του Ομέρο Μάντσι. Στον «μπλε καναπέ» του δεύτερου προγράμματος της γερμανικής τηλεόρασης (ZDF) ο κόσμος θαυμάζει από κοντά τα «συγγραφικά είδωλα», αλλά έχει κανείς την εντύπωση ότι όλα συμβαίνουν σε τηλεοπτικό χωροχρόνο. Ο Τζόναθαν Φράνζεν μιλάει εξαιρετικά γερμανικά, με λίγο αμερικανικό αξάν, όμως ο γερμανικός εκδοτικός οίκος υπέπεσε σε τόσα μεταφραστικά λάθη που αναγκάστηκε να ξανατυπώσει το βιβλίο, τα κακέκτυπα πάντως έχουν γίνει κιόλας ανάρπαστα. 

Οι εκδόσεις Suhrkamp, που έχουν μεταφράσει περισσότερους τίτλους του Μάριο Βάργκας Λιόσα από τον Gallimard, την επόμενη μέρα της ανακοίνωσης του Νομπέλ είχαν κιόλας παραγγελίες για 50.000 αντίτυπα. Για τα εκδοτικά δικαιώματα της Ινδής Κιράν Ντεσάι (συντρόφου του Ορχάν Παμούκ) προτάθηκε το ποσό των 2,5 εκατομμυρίων δολαρίων. Στο καθημερινό free press της Frankfurter Allgemeine το θέμα «Στο κρεβάτι με τις Γερμανίδες» δεν παραπέμπει σε εικόνες παπαράτσι, αλλά σε μια ευρηματική παρουσίαση γυναικών που εμπλέκονται στο εκδοτικό «παρασκήνιο», καθώς φωτογραφίζονται «πριβέ» σε δωμάτια ξενοδοχείων. Τέλος, οι δεξιώσεις των εκδοτικών οίκων, χρόνια τώρα, ελάχιστα διαφέρουν από τα λάιφσταϊλ πάρτι.

Ολο και πιο πολύ η Εκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης, ένα μεγάλο εργοτάξιο στην πολιτιστική βιομηχανία, μπαίνει στα βαθιά νερά του θεάματος και της διαφήμισης, όπως συμβαίνει πλέον με τα μεγάλα κινηματογραφικά φεστιβάλ και τα σαλόνια αυτοκινήτων, και οι συγγραφείς αποξενώνονται από το προϊόν τους για χάρη των πωλήσεων και των μπεστσέλερ. Στη χώρα των λιλιπούτειων αναγνωστών, ο «Γκιούλιβερ» είναι το βιβλίο.

Είναι φορές, που ο επισκέπτης έχει την αίσθηση ότι η «πραγματική έκθεση» βρίσκεται έξω από την κεντρική είσοδο της Buchmesse: στους πάγκους και τις κούτες με παλιούς τίτλους και μεταχειρισμένα, έως και βιβλιοφιλικά, αντίτυπα σε προσιτές τιμές, και στους σιωπηλούς υπαίθριους βιβλιοπώλες. Οπως περίπου ξεκίνησε πριν από τέσσερις αιώνες στη Φρανκφούρτη και τη Λειψία.