Ταξίδι του ανθρώπου μέσα στον χρόνο

• Του Μακη Πανωριου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Tρίτη, 5 Oκτωβρίου 2010

• Ray Bradbary: Πέθανε ο σκύλος, κατά τ’ άλλα όλα καλά (Quicker than the eye, 1996), διηγήματα, μτφρ.: Βασίλης Δουβίτσας, Εκδόσεις ΑΓΡΑ, Αθήνα 2010, σελ.: 352

ΔΙΗΓΗΜΑ. Η πλέον αινιγματική έννοια είναι ο χρόνος. Εχουν επιχειρήσει να τον διερμηνεύσουν και η επιστήμη και η φιλοσοφία. Παρ’ όλη τη μελέτη του, όμως, παραμένει terra incognita, δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Κατά βάθος ο χρόνος σχετίζεται με την κίνηση, γι’ αυτό και η πλέον συνηθισμένη εκδοχή του είναι το «παρελθόν - ο “χρόνος” που πέρασε», που έχει πάψει να υφίσταται με ό,τι τον συνιστά και ό,τι εμπεριέχει, επί υλικής, φυσικά βάσεως. Απ’ αυτή την άποψη ο χρόνος είναι ευθύγραμμος, κινείται πάντα προς τα εμπρός, καταβροχθίζοντας την ύλη του δρόμου, αλλά και τον ίδιο τον δρόμο. Ο οδοιπόρος, στο τέλος, παραδίνεται «άδειος» στο χάος της ανυπαρξίας. Επειδή «Τα πάντα ρει», όπως προσδιόρισε την εν λόγω φρίκη ο Ηράκλειτος.

Αυτή την τραγική οδοιπορία, που σχετίζεται με τον βηματισμό του ανθρώπου από την έλευσή του μέχρι την αναχώρησή του, έχει συλλάβει μοναδικά ο Ρέι Μπράντμπερι (ΗΠΑ - Ιλινόι 1920), ένας από τους σπουδαιότερους συγγραφείς φαντασίας, και όχι μόνο. Εγραψε μυθιστόρημα, διήγημα, ποίηση, θέατρο, σενάριο, μια θαυμαστή λογοτεχνική εργασία για την απώλεια της παιδικής και εφηβικής αθωότητας και ομορφιάς του κόσμου, αλλά και τη «βαρβαρότητα» της ενηλικίωσής του. Κάθε άλλο. Οι ήρωές του είναι γνήσιοι άνθρωποι με ό,τι τους συνιστά, ακόμη κι όταν τους μεταχειρίζεται ως σύμβολα. Με το έργο του επιχείρησε, ωστόσο, να διασώσει συμβάντα, πρόσωπα, εικόνες, χρώματα, μουσικές. Είναι ένας πολύ πιο τρυφερός Προυστ, που δεν στοχεύει σε μια ψυχρή αναστήλωση, αλλά στη συλλογή σπάνιων κοσμημάτων ζωής. Ο χαμένος χρόνος που αποθησαυρίζει δεν είναι η απώλεια μιας φαντασιακής εποχής αλλά, κυρίως, ο ανθρώπινος εαυτός που απεκδύεται τον ίδιο του τον εαυτό οδεύοντας ενσυνειδήτως προς το τέλος, εγκαταλείποντας παράλληλα και τα υποτιθέμενα κέρδη που συνέλεξε καθ’ οδόν. Αυτά τα πολύτιμα δώρα διασώζει ο Ρ. Μ. με το έργο του. Ο αναγνώστης θα το διαπιστώσει απολαμβάνοντας τα εικοσιένα διηγήματα που συστεγάζονται στην ανά χείρας συλλογή του, το ένα ωραιότερο από το άλλο, καθώς επίσης και τον συγκινητικό του επίλογο στον οποίον ο συγγραφέας αποκαλύπτει τα μυστικά της γραφής του και του εργαστηρίου του. Μυστικά που του κληροδότησε η θαυμαστή του Οικογένεια, στην οποία και οφείλει τον χρωστήρα του. Ο Ιούλιος Βερν, ο πατέρας του, η Μέρι Σέλεϊ, η μητέρα του, ο Εντγκαρ Αλαν Πόε, ο αλαφροΐσκιωτος ξάδερφός του, ο Εντγκαρ Ράις Μπάροους, ο μάγος διδάσκαλός του που του δίδαξε την αλήθεια και το παραμύθι.