Οι άνθρωποι και οι κλώνοι

• Του Μακη Πανωριου, Η Καθημερινή, Tρίτη, 19 Oκτωβρίου 2010

• Μιχάλης Μανωλιός: «…και το τέρας», διηγήματα, Εκδόσεις ΤΡΙΤΩΝ, Αθήνα 2009, σελ.: 252

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ. Η δομή της ανθρώπινης κοινωνίας βασίζεται σε συγκεκριμένη φιλοσοφία που πραγματώνεται επί ρεαλιστικής βάσεως με ανάλογες πρακτικές. Οχι μόνο από τους δημοτικούς άρχοντες αλλά και από τους απλούς πολίτες. Η φιλοσοφία που υπαγορεύει την οικοδόμηση της κοινωνίας ορίζεται από τις στάσεις και τις αποφάσεις των μελών της, από τον βαθμό της ελευθερίας τους ή του ετεροκαθορισμού τους.

Τα 18 διηγήματα της συλλογής του Μιχάλη Μανωλιού επιχειρούν να διερευνήσουν το εν λόγω πρόβλημα μέσω των αποφάσεων των προσώπων, τα οποία κινούνται στα αινιγματικά και αδιέξοδα τοπία που έχουν τα ίδια διαμορφώσει. Οι αποφάσεις τους αυτές μοιάζουν αναπόφευκτες, επιχρωματίζουν όμως με αρνητικούς τόνους το πρόσωπο του κόσμου, προκαλώντας παράλληλα ανεπούλωτες πληγές στο σώμα του. Η γνώση του «νοσήματος» έχει διαμορφώσει και την απαισιόδοξη φιλοσοφική οπτική του συγγραφέα. Υπεύθυνη για τη «στάση» του αυτή απέναντι στο αντιουτοπιστικό κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι είναι η ρεαλιστική πραγματικότητα. 

Ετσι, τα πρόσωπα που την κατοικούν μοιάζει να μην έχουν συναίσθηση των πράξεών τους ή να είναι παγιδευμένα σε αυτές· συμπεριφέρονται ως μαθητευόμενοι μάγοι, οι αποφάσεις των οποίων όχι μόνο δεν λύνουν το πρόβλημα, αλλά το μεγιστοποιούν - για να τους εγκαταλείψουν εντέλει θύματα ενός αδιέξοδου εαυτού. Στο διήγημα, «Το γαλάζιο φόρεμα», για παράδειγμα, εξαιτίας των λανθασμένων ενεργειών του, ο μελλοντικός άνθρωπος έχει μετεξελιχθεί σε ομοίωμα «προγραμματισμένης ύπαρξης». Κάτι ανάλογο εμφανίζεται και στο διήγημα, «Αίθρα». 

Ο κλωνοποιημένος άνθρωπος έχει «κατασκευαστεί» ως τέτοιος προκειμένου να χρησιμοποιείται ως πιόνι στο εφιαλτικό παιχνίδι ενός μοντέρνου ολοκληρωτισμού. Στο διήγημα, «…και το τέρας», ο συγγραφέας συνοψίζει το πνεύμα της εργασίας του που υπάρχει διάχυτο και στα άλλα διηγήματα της ενδιαφέρουσας συλλογής του. Οι προαναφερόμενοι «κατασκευασμένοι» άνθρωποι, αποτέλεσμα συγκεκριμένων ιδεολογικά αποφάσεων, είναι «…εθιστικά μέσα διαχείρισης παγκόσμιας δύναμης που δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να παραμείνουν ανεξέλεγκτα».

Σκληρή επιστημονική φαντασία που καταθέτει τα σημαντικά διαπιστευτήριά της με δόκιμο, ώριμο λόγο. Η θεματολογία της επισημαίνει -και καταδεικνύει- τις «πληγές» στο σώμα του μελλοντικού ανθρώπου που δεν είναι παρά μια γκροτέσκα αντανάκλαση του σημερινού. Ενός ανθρώπου, ο οποίος, έρμαιο της ηλεκτρονικής εποχής και της εικονικής πραγματικότητας, υπόδουλος των επιτευγμάτων του, βαδίζει εθελοτυφλώντας αλαζονικά προς την πλήρη αλλοτρίωσή του.