Ο Γιώργος Σαραντάρης και η Μπολόνια στα 1928

Κάτω από τις στοές της Μπολόνιας, ο Γιώργος Σαραντάρης είναι μία φιγούρα της πόλης. Στον μεσοπόλεμο, ο Ελληνας ποιητής δεν είναι ένας «ξένος» αυτής της υπέροχης πόλης, αλλά ένα οργανικό στοιχείο της. Tον σκεφτόμουν, νέο και φουρτουνιασμένο στην ψυχή, σε εκείνη την ονειρική (για μας σήμερα) Μπολόνια του 1928-29, καθώς διάβαζα τις «πρώιμες» αναμνήσεις του, ένα κείμενο σπάνιο, γραμμένο από τον Σαραντάρη στα Ιταλικά και μεταφρασμένο στα Ελληνικά από τον Ζήσιμο Λορεντζάτο.

Θα μπορούσε να είναι ένα σχεδίασμα αυτοβιογραφίας ή ένα κεφάλαιό της. «Οι γνωριμιές και η φιλία», όπως είναι ο τίτλος αυτού του αφηγήματος (σε μια τόσο όμορφη έκδοση από «Το Ροδακιό») «ξεβράζονται» στο μεταίχμιο του 2009 με το 2010 με ένα βρόντο.

Γιατί αυτές οι αναμνήσεις του Σαραντάρη, οι σχέσεις του και οι κόντρες του, η φιλία του και ο ανταγωνισμός με άλλους Ιταλούς φοιτητές, καλλιτέχνες και διανοούμενους, πηγάζουν από ένα κοίτασμα μιας βαθιάς πνευματικότητας που σήμερα, πολύ απλά, δεν έχει αντίκρισμα. Αυτές οι ιταλικές συντροφιές της Μπολόνιας, με τον Γιώργο Σαραντάρη, ένας ήρωα greco ανάμεσά τους, είχαν ένα αποτύπωμα που άφηνε υγρασία από ποίηση, λογοτεχνία, αρχιτεκτονική και ζωγραφική. Η Μπολόνια, ολόκληρη, με τα αρχαία πανεπιστήμιά της στεγασμένα σε palazzi του 16ου αιώνα, ήταν (και είναι εν πολλοίς) ένα αμφιθέατρο που οδηγούσε σε πνευματικές αναζητήσεις.

Ο Σαραντάρης και οι παρέες του (που έξοχα αναλύει στην έκδοση του «Ροδακιού» η Σοφία Σκοπετέα) ήταν ένα συμπύκνωμα της νεολαίας της δεκαετίας του ’20, της πρώτης ηρωικής γενιάς μετά την εκατόμβη του Μεγάλου Πολέμου. Ολοι τους, γεννημένοι εκεί γύρω στα 1902 με 1908, ήταν παιδιά όταν η Ευρώπη παρέδιδε τη «χρυσή» νεολαία του 1890 στα χαρακώματα.

Στη φασιστική Ιταλία του 1928, ο Σαραντάρης και οι Ιταλοί φίλοι αναζητούν να ανανεώσουν την πίστη τους στο πνεύμα του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Διαβάζουν Δάντη αλλά και σύγχρονούς τους ποιητές, περπατούν σε αυτήν τη μυστηριακή πόλη με τα αναγεννησιακά τόξα και τους μεσαιωνικούς πανύψηλους πύργους, με τη μεγάλη πλατεία και το άγαλμα του Ποσειδώνα σε υπερώο. Μιλούν και διαφωνούν συχνά, αλλά οι εκρήξεις αφήνουν σπίθες δημιουργίας και έντασης, έχουν τις ερωτικές τους περιπέτειες, ο κάθε ένας είναι μια περίπτωση. Αναμαλλιασμένοι νεαροί με στενά σακάκια και σκονισμένα παπούτσια, με χαρτόδετες εκδόσεις λογοτεχνίας, φιλοσοφίας και ποίησης υπό μάλης, με δίψα για τη ζωή. Και η ζωή τους δίνεται ελκυστική και ευρύχωρη, γιατί είναι όλοι τους γύρω στα 25. Ολα μοιάζουν αιωνιότητα. Αλλά την ίδια ώρα, έχουν τη ρομαντική μελαγχολία και τα χρώματα του δειλινού.

Σε αυτό το πολύ ιδιαίτερο βιβλίο ήρθαν και ταίριαξαν οι φωτογραφίες του Gabriele Angelini, από κήπους και αρχοντικά της Μπολόνιας. Μωβ γλυσίνες και τοίχοι σε ροδακινί. Η αποθέωση της Ιταλίας.

• Γιώργος Σαραντάρης, «Οι γνωριμιές και η φιλία. Σημειώσεις για τις αναμνήσεις που δε θα γράψω ποτέ». Μετ. Ζήσιμος Λορεντζάτος, εκδ. Το Ροδακιό.
  

• Του Νικου Βατοπουλου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 21/11/2009