Οι βιβλιοθήκες αλλάζουν ρόλο στη διάρκεια του 21ου αιώνα

ΤΑΣΕΙΣ. Η ραγδαία εξέλιξη των νέων τεχνολογιών (Ιντερνετ, κινητά τηλέφωνα, ηλεκτρονικό βιβλίο, gadgets κ.λπ.) έχει οδηγήσει -τουλάχιστον όσον αφορά το βιβλίο και τον έντυπο Τύπο- την εποχή μας σε ένα οριακό μεταίχμιο, αντίστοιχο της εποχής του Γουτεμβέργιου. Μ’ άλλα λόγια βιώνουμε ήδη τη σταδιακή αλλαγή του μέσου διακίνησης της πληροφορίας, περνώντας από το χαρτί στην ηλεκτρονική μορφή αποτύπωσής της.

Μετάβαση και πόλωση

Οι μεταβατικές εποχές είναι και περίοδοι ακραίας πόλωσης. Τα δύο συγκαιρινά στρατόπεδα είναι εκείνο των απόλυτων αρνητών της τεχνολογίας, στην οποία αποδίδουν όλα τα δεινά του καιρού μας και εκείνο των φανατικών οπαδών της τεχνολογίας, οι οποίοι στην πράξη παύουν να την αντιμετωπίζουν ως μέσο, ανάγοντάς την σε αυτοσκοπό. Οι δύο κεντρικοί ομιλητές της ημερίδας με τίτλο «Οι Βιβλιοθήκες στον 21ο αιώνα. Καινοτομία, Δημιουργικότητα και Κοινωνικά Δίκτυα» που πραγματοποιήθηκε χθες στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του «Megaron Plus» κινήθηκαν οριακά προς το ένα άκρο, λησμονώντας ενδεχομένως ότι η ιστορία δεν εξελίσσεται διαγράφοντας, αλλά αφομοιώνοντας το παρελθόν. Το πνεύμα της ημερίδας, όπου τον τόνο έδωσαν η διευθύντρια ψηφιακής στρατηγικής της Βιβλιοθήκης Κολόμπους του Οχάιο, Ελεν Μπλάουερς και ο διευθυντής του τμήματος Βιβλιοθηκών του Δήμου Ααρχους της Δανίας, Ρολφ Χάπελ συνοψίζεται στη φράση του διευθυντή της πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης Κύπρου, Φίλιππου Τσιμπόγλου, «το περιεχόμενο δεν είναι βασιλιάς, αλλά η διασύνδεση».

Βιβλιοθήκες χωρίς βιβλία

Η κ. Μπλάουερς και ο κ. Χάπελ επιχείρησαν, βασιζόμενοι στην προϋπόθεση της εξαφάνισης του βιβλίου, της παντοκρατορίας του ηλεκτρονικού (e-book) να σκιαγραφήσουν το μέλλον των βιβλιοθηκών. Ωστόσο, βρέθηκαν στη δυσχερή θέση να πρέπει να αποδώσουν έναν ρόλο στο κενό: στις μελλοντικές εικονικές βιβλιοθήκες χωρίς βιβλία. Οι συναρπαστικές δυνατότητες που προσφέρουν τα νέα μέσα -προεξάρχοντος του Διαδικτύου- θα φέρουν στο πολύ εγγύς μέλλον σύσσωμες τις βιβλιοθήκες στην οθόνη του κινητού ή του e-book μας. Οπότε οι βιβλιοθήκες, που θα λειτουργούν μόνο διαδικτυακά, θα μετατραπούν σε πνευματικά κέντρα ποικίλων εκδηλώσεων, από την αρχειοθέτηση κάθε είδους ηλεκτρονικής πληροφορίας (μουσική, κείμενο, φιλμ) μέχρι την πραγματοποίηση διαλέξεων, σεμιναρίων γραφής κ.ά.

«Πρέπει να περάσουμε», τονίζει η κ. Μπλάουερς, «από την κατανάλωση στην παραγωγή γνώσης». Οπερ σημαίνει ότι σταδιακά θα μετατραπούμε σε «Lifebrarians», σε βιβλιοθηκάριοι της ίδιας μας της ζωής, της κάθε μας στιγμής την οποία θα καταγράφουμε και θα αποθηκεύουμε με κάθε μέσο (εικόνα, κείμενο). Αυτή θα είναι η «πολιτιστική μας παρακαταθήκη» (sic) για το μέλλον. Απορία προκαλεί το γεγονός ότι σε μια ημερίδα για τις βιβλιοθήκες το ζήτημα ήταν οι «χρήστες» κι όχι οι πολυπόθητοι «αναγνώστες», η «χρηστική πληροφορία» ως συνώνυμο της «γνώσης» και όχι η μη αριθμητικά μετρήσιμη κατά κεφαλήν «καλλιέργεια», η αδιάκριτη αρχειοθέτηση του «προσωπικού στίγματος του καθενός» και όχι η διάκριση μεταξύ συγγραφέα και αναγνώστη, βιβλίου και πληροφορίας.

• Του Σπυρου Γιανναρα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 13/11/2009