Στην Αθήνα, το 421 π.Χ.

• Εύη Πίνη: «Το μυστικό του δούλου». Συνωμοσία στην αγορά της αρχαίας Αθήνας. Εκδ. Ερευνητές - Ιδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Σελ. 159

• Του Νικου Βατοπουλου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 07/11/2009

Να μοιράζεται τις γνώσεις του κανείς είναι μεγάλη αρετή και δείχνει γενναιοδωρία αισθημάτων. Διαβάζοντας «Το μυστικό του δούλου» της αρχαιολόγου Εύης Πίνη, σκέφτηκα με πόσο απλό και ευχάριστο τρόπο θα μπορούσε να γίνει η παράλληλη διδασκαλία της Ιστορίας, αν εντάσσαμε τέτοια αφηγήματα στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Γιατί, το θέμα αυτού του συναρπαστικού αναγνώσματος, που είναι στην ουσία ένα σύντομο μυθιστόρημα με εκπαιδευτικό χαρακτήρα (που δεν απευθύνεται, φυσικά, μόνο σε παιδιά, έμαθα πολλά διαβάζοντάς το) είναι η καθημερινότητα στην Αθήνα στα τέλη του 5ου π. Χ. αιώνα. Η Εύη Πίνη αναπτύσσει μια πολύ ενδιαφέρουσα πλοκή επινοώντας δύο βασικούς χαρακτήρες: τον δούλο Χυτρίωνα και τον βουλευτή Καλλίμαχο. Η γνωριμία τους και οι συζητήσεις τους δίνουν στον αναγνώστη όχι μόνο την κοινωνική διαστρωμάτωση της Αθήνας αλλά και το εύρος του ελληνισμού και τη γεωγραφική κινητικότητα της εποχής, καθώς ο Χυτρίων είναι Θρακιώτης που κατέληξε δούλος στην Αθήνα.

Η χρονιά της ιστορίας μας είναι το 421 π. Χ. Ο Χυτρίων είναι γέροντας για τα μέτρα της εποχής, αφού είναι 60 ετών, και ο Καλλίμαχος, άνδρας στην ακμή των 30 ετών. Γνωρίζονται στη Θόλο, έδρα της κυβέρνησης (ο Καλλίμαχος, ας μην ξεχνάμε, είναι βουλευτής). Εκεί, ο Χυτρίων δουλεύει στο μαγειρείο. Μία μέρα που το επιτρέπουν οι συνθήκες, ο Χυτρίων αρχίζει τη μακρά αφήγησή του, που ξετυλίγει μια ιστορία 40 χρόνια πίσω (γύρω στα 460 π. Χ.). Αρχίζει μια πλοκή που έχει πολλά από τα χαρακτηριστικά ενός μυθιστορήματος, που βασίζεται σε διάλογο όσο και αναδρομές στο παρελθόν. Αλλά, αυτό που πραγματικά ανεβάζει πολύ το βιβλίο τόσο από πλευράς δομής όσο και αναγνωστικής απόλαυσης, είναι το πλήθος των πληροφοριών για την καθημερινότητα, που δίνονται χωρίς να κουράζουν, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον και ανοίγοντας την όρεξη για περαιτέρω ανάγνωση.

Η Εύη Πίνη έχει την ικανότητα να χτίζει πειστικούς χαρακτήρες, γιατί πέρα από τους δύο βασικούς ήρωες, γνωρίζουμε την όμορφη Αβρότονον (νεανικό έρωτα του Χυτρίωνα), τη μαγείρισσα Τρίγλη, τον συμπαθή Λάβρακα (βοηθό του Χυτρίωνα), τον Αθηνόδωρο με το κρυμμένο μυστικό, την Ιππαρέτη, τη σεβάσμια δέσποινα, την Αμφαρέτη, τη σώφρονα αδελφή του Καλλίμαχου, και πολλούς ακόμη «αληθινούς» χαρακτήρες. Ξετυλίγονται η καθημερινότητα, οι σχέσεις, η ιεραρχία, τα συμπόσια, η οικογένεια, οι μνήμες του Πελοποννησιακού Πολέμου, η αίσθηση του παρελθόντος, της Ιστορίας και του τόπου. Και επιπλέον, το φαγητό, οι συνταγές, τα υλικά, η όσφρηση και η γεύση.

Είναι ένα πολύ θελκτικό βιβλίο, με το θαυμάσια εικονογραφημένο εξώφυλλο του ταλαντούχου Βασίλη Κοντογεώργου. Οι πολύ ωραίες, επίσης, λοιπές εικόνες είναι της Μαρίνας Ρούσσου. Οσοι ενδιαφέρονται για την καθημερινότητα στην αρχαία Αθήνα, θα το χαρούν το όμορφο αυτό βιβλίο.