Ντέιβιντ Χόλτον: Κάνουμε εκστρατεία ενημέρωσης, δεν παρακαλούμε...

Εξέχων νεοελληνιστής, φιλόλογος και βυζαντινολόγος, ο Ντέιβιντ Χόλτον μάλλον δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί ότι, στη δύση του επιστημονικού του βίου, λίγα μόλις χρόνια πριν συνταξιοδοτηθεί από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ του οποίου κατέχει την έδρα Νεοελληνικών Σπουδών, θα επιδιδόταν σε έναν μαραθώνιο διάσωσής της. Οι περικοπές στις οποίες έχει προχωρήσει το Κέιμπριτζ, απειλούν ήδη το Τμήμα Νέων Ελληνικών με κλείσιμο, αφού η έδρα την οποία κατέχει τώρα ο κ. Χόλτον δεν πρόκειται να καλυφθεί μετά τη συνταξιοδότησή του.

Κινδυνεύει η έδρα νεοελληνικών σπουδών στο Κέιμπριτζ λόγω έλλειψης χρηματοδοτήσης.

Η πρύτανης του μεγάλου βρετανικού πανεπιστημίου έχει ήδη καταστήσει σαφές στον νεοελληνιστή ότι τα κονδύλια δεν επαρκούν για τη χρηματοδότηση του τμήματός του. Η εκστρατεία τού Ντέιβιντ Χόλτον προκειμένου να ενημερώσει, κατ' αρχάς, ελληνικά υπουργεία, κοινωφελή ιδρύματα αλλά και χορηγούς και να εξασφαλίσει τα απαραίτητα κονδύλια ξεκίνησε τον περασμένο Ιούλιο. Η εκδήλωση που είχε πραγματοποιηθεί τότε στην Ακαδημία Αθηνών ευαισθητοποίησε έναν απόφοιτο του Κέιμπριτζ. Η δωρεά του ωστόσο αρκεί να καλύψει τη λειτουργία του τμήματος μόνο για τα επόμενα τρία με τέσσερα χρόνια. Αλλά και η διαβεβαίωση της Διευθύντριας Διεθνών Σχέσεων του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού κ. Καζαζάκη κατά την ομιλία της για το θέμα την περασμένη Τρίτη στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, ότι το ΥΠΠΟΤ προσανατολίζεται να βρει πόρους και για την έδρα στο Κέιμπριτζ αλλά και για άλλες αντίστοιχες έδρες του εξωτερικού που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα, δεν εφησυχάζουν τον Ντέιβιντ Χόλτον. Ο κίνδυνος άλλωστε είναι προ των πυλών.

* Κύριε Χόλτον, θα θέλατε να μας θυμίσετε την ιστορία της έδρας Νεοελληνικών Σπουδών στο Κέιμπριτζ;

Λίγα χρόνια μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο, δύο Σκωτσέζες κύριες, η Agnes Lewis και η Margaret Gibson, δίδυμες αδελφές που ζούσαν στο Κέιμπριτζ, προσέφεραν στο Πανεπιστήμιο ένα αξιόλογο ποσό για την προικοδότηση μιας διδακτικής θέσης για τα Νέα Ελληνικά. Είχαν ταξιδέψει στην Ελλάδα και στην Κύπρο, και μάλιστα η Agnes είχε δημοσιεύσει δύο βιβλία με ταξιδιωτικές εντυπώσεις. Και οι δύο έγιναν ειδήμονες στις σημιτικές γλώσσες, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις πρώτες μεταφράσεις της Καινής Διαθήκης στη συριακή και άλλες γλώσσες. Κατά τη διάρκεια των ερευνών τους, επισκέφτηκαν δύο φορές τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά. Αφού ήξεραν καλά νέα ελληνικά, μπορούσαν να επικοινωνούν εύκολα με τον ηγούμενο και τους μοναχούς, και αυτό τις βοήθησε να εντοπίσουν άγνωστα παλιά χειρόγραφα και να ολοκληρώσουν τις έρευνές τους. Και ποτέ δεν ξεχνούσαν τη φιλοξενία των μοναχών του Σινά. Ως αποτέλεσμα λοιπόν, το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ απέκτησε μια διδακτική θέση στα Νέα Ελληνικά. Ο πρώτος λέκτορας ήταν ο Romilly Jenkins, κυρίως γνωστός ως βυζαντινολόγος (δίδασκε από το 1936). Τον διαδέχτηκε το 1947 ο Σταύρος Παπασταύρου, ο οποίος κρατούσε τη θέση μέχρι τον θάνατό του το 1979. Εγώ διορίστηκα ως διάδοχός του και ανέλαβα τα καθήκοντά μου το 1981. Εξελίχθηκα σε αναπληρωτή καθηγητή το 2000 και σε καθηγητή (προσωπική έδρα) το 2006.

Τα τελευταία 20 χρόνια, ιδιαίτερα, έχει ανεβεί ο αριθμός των μεταπτυχιακών φοιτητών και οι δραστηριότηες του τμήματος σε έρευνα και διδασκαλία έχουν επεκταθεί. Ας σημειωθεί όμως ότι διακεκριμένοι νεοελληνιστές, όπως ο Νάσος Βαγενάς, η Margaret Alexiou και ο Roderick Beaton, εκπόνησαν τις διδακτορικές διατριβές τους στο Κέιμπριτζ με επόπτη καθηγητή τον Στ. Παπασταύρου στη δεκαετία του ’70. Με άλλα λόγια η παράδοση στην έρευνα άρχισε προ πολλού.

* Σε ποια κατάσταση βρίσκεται σήμερα η έδρα, τόσο σε σχέση με την έρευνα στον τομέα του νεοελληνικού πολιτισμού όσο και από οικονομικής άποψης;

Διεξάγεται σήμερα ένα πολύ φιλόδοξο ερευνητικό πρόγραμμα με στόχο τη σύνταξη μιας γραμματικής της μεσαιωνικής δημώδους ελληνικής και της πρώιμης νέας ελληνικής γλώσσας. Καλύπτει την περίοδο από το 1100 περίπου μέχρι το 1700, και βασίζεται όχι μόνο σε λογοτεχνικά κείμενα, αλλά σε έγγραφα (διαθήκες, προικοσύμφωνα, συμβάσεις, πωλήσεις κ.λπ.), καταστατικά μοναστηριών, επιστολές, και άλλο τέτοιο μη λογοτεχνικό υλικό που δεν έχει μελετηθεί συστηματικά από ιστορικούς γλωσσολόγους. Στο πρόγραμμα εργάζονται, εκτός από μένα, πέντε συνάδελφοι ερευνητές, και ελπίζουμε να τελειώσουμε φέτος, μολονότι ο όγκος του γλωσσικού υλικού που πρέπει να επεξεργαστούμε είναι τεράστιος.

Η Γραμματική μας θα εκδοθεί από το Cambridge University Press. Εκτός από το συγκεκριμένο πρόγραμμα, υπάρχουν φέτος στο τμήμα μας τέσσερις μεταπτυχιακοί φοιτητές, και δύο άλλοι υπέβαλαν πρόσφατα τις διδακτορικές διατριβές τους. Είναι όμως άγνωστο τι θα γίνει μετά τη συνταξιοδότησή μου το 2013. Βρισκόμαστε κι εμείς σε μια περίοδο περικοπών, που σημαίνει ότι οι κενές θέσεις μένουν κενές. Το αρχικό κληροδότημα δεν καλύπτει πια το μισθό ενός καθηγητή ή λέκτορα. Επομένως, ένα μικρό τμήμα πρέπει να εντοπίσει εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, δηλ. να μην εξαρτάται απλώς και μόνο από το πανεπιστήμιο στο οποίο εντάσσεται, για να εξασφαλίσει το μέλλον του.

* Η έκκληση του Ιουλίου έφερε κάποια αποτελέσματα;

Μάλιστα. Αμέσως μετά την εκδήλωσή μας στην Ακαδημία Αθηνών, ένας Αθηναίος απόφοιτος του Κέιμπριτζ προσέφερε στο Πανεπιστήμιο ένα σημαντικό ποσό για την υποστήριξη των νεοελληνικών σπουδών. Η πολύ ευπρόσδεκτη δωρεά αυτή, μολονότι δεν εγγυάται μια μόνιμη -προικοδοτημένη- θέση, όμως επί τρία ή τέσσερα χρόνια θα αποτελεί μια πολύτιμη στήριξη των διδακτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων του τμήματος. Επιπλέον, με τη βοήθεια της οικείας υπηρεσίας του Πανεπιστημίου, συνεχίζουμε να είμαστε σε επαφή με διάφορους φίλους και καλοπροαίρετους ανθρώπους, στη Μεγάλη Βρετανία, στην Ελλάδα και αλλού.

* Τι θα μπορούσε να βοηθήσει στη λύση του προβλήματος;

Ο διάλογος. Και ευτυχώς που συνεχίζεται ο διάλογος, με υπουργεία, ιδρύματα και άλλους φορείς. Είναι πολλοί που έχουν τη θέληση να βοηθήσουν, γιατί το θεωρούν σημαντικό ένα πανεπιστήμιο με σπουδαία διεθνή εμβέλεια και μακροχρόνια παράδοση να διατηρεί τμήμα νεοελληνικών σπουδών. Αλλά σίγουρα δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για εκκλήσεις ή παρακλήσεις. Ούτε κάνουμε κάτι τέτοιο. Είναι πιο πολύ θέμα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης. Γιατί μας ενδιαφέρει όλους η διάδοση και η προώθηση του νεοελληνικού πολιτισμού έξω από τον ελλαδικό χώρο.

• Κρημνιώτη Π., Η ΑΥΓΗ: 07/03/2010